BEROC: Дзеянні Расіі па шэрагу напрамкаў прымаюць характар блізкі да эканамічных санкцый
У 2019 годзе эканамічныя пытанні ўзаемаадносінаў з Расіяй сталі ключавымі на парадку дня Беларусі.
Прычым спектр праблемных пытанняў істотна пашырыўся, а дзеянні Расіі па шэрагу напрамкаў прымаюць характар блізкі да эканамічных санкцый. Пра гэта гаворыцца ў новым квартальным эканамічным аглядзе, падрыхтаваным Беларускім эканамічным даследча-адукацыйным цэнтрам BEROC.
Як адзначаюць аўтары агляду, узгодненасць і сінхроннасць дзеянняў РФ дае падставы казаць пра мэтанакіраваны і сістэмны эканамічны ціск Расіі на Беларусь.
Падатковы манёўр
Па-першае, застаецца недазволенай сітуацыя з падатковым манеўрам. Беларусь настойвае на кампенсацыях, абгрунтоўваючы іх закладзенымі ў дагавор аб ЕАЭС нормамі аб руху ў напрамку адзінага рынку энергарэсурсаў да 2025 года. Прычым ратыфікацыя гэтага дагавора Беларуссю суправаджаецца агаворкай аб недапушчальнасці пагаршэння прававых умоў гандлю «... у першую чаргу, у дачыненні да энерганосьбітаў». Насуперак гэтай аргументацыі, Расія працягвае настойваць на тым, што яе падатковы манёўр знаходзіцца па-за прававым полем ЕАЭС, пазбягаючы тым самым якіх-небудзь кампенсацый Беларусі. Ужо у 2019 годзе гэта прыводзіць - пакуль не гэтак значна - да пагаршэння фіскальнай пазіцыі Беларусі, а таксама зніжэння рэнтабельнасці перапрацоўкі нафты.
Абмежаванні экспарту
Па-другое, як адзначаюць эканамісты BEROC, у 2019 годзе значна пачасціліся выпадкі гандлёвых абмежаванняў у дачыненні да экспарту беларускай прадукцыі ў Расію, якія ўяўляюцца ўладамі гэтай краіны як рэалізацыя норм ветэрынарнага і іншых відаў адміністрацыйнага кантролю. Характэрна, што пад такога роду абмежаванні падпадаюць пераважна адчувальныя для Беларусі тавары - мясная, малочная і іншая харчовая прадукцыя - магчымасці экспарту якой на альтэрнатыўныя рынкі абмежаваныя негандлёвага бар'ерамі.
Замарожаны транш
Па-трэцяе, нагадваюць аўтары агляду, дэ-факта для Беларусі на працягу паўгода апынуўся замарожаны апошні транш (USD 200 млн) крэдыту ад ЕАБР, насуперак заявам беларускага боку аб выкананні ўмоў для яго атрымання. У красавіку 2019 года расійскія ўлады заявілі пра тое, што ён усё ж будзе дадзены. Акрамя таго, яны выказалі гатоўнасць прадаставіць у 2019 годзе новы міждзяржаўны крэдыт (USD 600 млн). Аднак гэта наўрад ці з'яўляецца сігналам зняцця напружанасці ў двухбаковых адносінах: дэ-факта названыя сродкі дазволяць толькі часткова рэфінансаваць існуючыя даўгавыя абавязацельствы Беларусі перад ЕАБР і Расіяй, знізіўшы у 2019 годзе чыстыя выплаты па іх.
Вартасныя супярэчнасці
Па-чацвёртае, у двухбаковых адносінах абазначылася і магчымая актуалізацыя супярэчнасцяў у пытаннях кошту нафтавага транзіту, будаўніцтва АЭС і адпаведнага крэдыту, а таксама кошту на газ для Беларусі з 2020 года. Сістэмны характар, які прымае эканамічны ціск на Беларусь з боку Расеі, робіць малаверагодным хуткае вырашэнне названых супярэчнасцяў. Адпаведна, фонавыя ўмовы для эканамічнага росту ў сярэднетэрміновым перыядзе, верагодна, пагоршацца.
Паводле thinktanks.by