Чаму беларусы не робяць масавых набегаў на абменнікі?

З пачатку бягучага тыдня назіраецца зніжэнне курсу еўра і долара ў адносінах да беларускага рубля. Як доўга гэта працягнецца?

Старэйшы аналітык «Альпары» Вадзім Іосуб прапануе шукаць адказ у дынаміцы нафты і расійскага рубля.
— У панядзелак-аўторак нафта маркі Brent вырасла ў кошце з 27 да 30,5 долараў за барэль. У сераду раніцай рост працягваўся. На гэтым фоне патаннеў з панядзелка да паўдня серады ў Расіі з 81 да 77 расійскіх рублёў. Калі долар таннее да расійскага рубля, то ў аўтаматычным рэжыме ў нас долар зніжаецца, а расійскі рубель расце.
Але не факт, што гэта стане тэндэнцыяй, таму што на самой справе пасля заканчэння таргоў на беларускай валютна-фондавай біржы змянілася сітуацыя на рынку нафты. І ўсяго за некалькі гадзін пасля гэтага нафта патаннела з 30,5 да 28,5 долара за барэль маркі Brent.
— Ці пачаў Нацбанк укідваць валюту на біржу для падтрымання курсу беларускага рубля?
— У Нацыянальнага банка існуе аперацыйнае правіла: калі пачынаецца моцнае ваганне валютнага кошыка, ён выходзіць на рынак. Калі беларускі рубель моцна ўмацоўваецца, Нацбанк купляе валюту на рынку (так было ў апошнія два гады), а калі рубель пачынае падаць — прадае валюту.
— Цяпер не назіраецца такога валютнага ажыятажу сярод насельніцтва, як гэта было ў 2011 і 2014-2015 гадах, звязанага з валацільнасцю беларускага рубля. З чым гэта звязана?
— Каб скупляць валюту, трэба мець шмат беларускіх рублёў. Беларусаў умоўна можна падзяліць на дзве катэгорыі — людзей, у якіх грошы засталіся ад мінулай зарплаты на картцы, каб купіць ежу, заплаціць за кватэру. Ім няма з чым бегчы ў абменнік. Тыя ж, у каго ёсць запас беларускіх рублёў, напэўна захоўваюць іх на дэпазітах. Наўрад ці хтосьці захоўваў бы ў вялікай колькасці рублі дома пад падушкай у той час, калі дэпазіты прыносяць да 12% гадавых.
Да 2016 года была такая сітуацыя, калі любы дэпазіт у банку па факце быў да запатрабавання. Гэта значыць, любы укладчык мог прыйсці ў банк і датэрмінова забраць рублі і купіць на іх валюту. Увосень 2016 гады сістэма змянілася, было ўведзена паняцце безадказных дэпазітаў, па якіх былі самыя вялікія працэнты. Уладальнікі вялікіх сум у беларускіх рублях захоўваюць іх у банках на доўгатэрміновых безадказных дэпазітах. Яны не могуць прыйсці і запатрабаваць аддаць ім беларускія рублі да заканчэння тэрміну. Адпаведна, знізіўся рэсурс рублёў, з якімі можна здзейсніць набег на абменнікі. Гэта вельмі сур’ёзна стрымлівае падзенне беларускага рубля: калі б у насельніцтва была магчымасць зняць рублёвыя дэпазіты і выстраіцца з імі ў чэргі ў абменнікі, то курс валюты падскочыў бы значна мацней, чым тое, што мы маем цяпер.
— Ці варта сёння давяраць асабістыя сродкі банкаўскай сістэме?
— Пакуль я не бачу пагроз для банкаўскай сістэмы. Яна выстаяла ў 2011 годзе, у 2014-2015 гадах, і пакуль не відаць, што сітуацыя для банкаў была б прыкметна горш, чым тады. А рэгулюецца банкаўская сістэма зараз, мабыць, лепш, чым да 2015 года. Пакуль я не бачу прычын, каб бегчы і здымаць грошы з рахункаў. Я не ведаю, што будзе праз тыдзень ці праз месяц, як будуць развівацца падзеі ў беларускай эканоміцы і ў свеце. Зразумела, што нічога добрага ў эканоміцы чакаць не даводзіцца, зразумела, што будзе спад, але наколькі ён будзе крытычным, глыбокім, якія і ў каго рызыкі тут будуць, на будучыню сказаць складана.
Паводле Заўтра тваёй краіны