Дэвальвацыя спыненая? Гэтая сітуацыя будзе доўжыцца нядоўга — эксперт

Пасля шматдзённага падзення беларускі рубель умацаваўся да долара і еўра. Ці доўгім будзе яго ўмацаванне? Колькі будзе доўжыцца «адскок»? Чаму ён здарыўся?

З гэтымі і іншымі пытаннямі Myfin.by звярнуўся да Кацярыны Барнуковай, акадэмічнага дырэктара Беларускага эканамічнага даследча-адукацыйнага цэнтра (BEROC).
На працягу 6 тыдняў беларуская валюта таннела. Прычыны падзення беларускага рубля — рост дэвальвацыйных чаканняў і купля валюты ўсімі ўдзельнікамі рынку, уключаючы і насельніцтва, і прадпрыемствы, і банкі.
Ударным стаў апошні тыдзень, калі падзенне беларускага рубля да ўсіх трох валют паскорылася: долар падаражэў на 5,61%, еўра - на 6,2%, расійскі рубель — на 4,99%. Валютны кошык у выніку пацяжэла на 5,42%.
Да пятніцы ўсе тры замежныя валюты і сама кошык абнавілі гістарычныя максімумы. Але ў панядзелак, на апошніх летніх таргах БВФБ, долар і еўра патаннелі.

Нацбанк пазбавіў сістэму ліквіднасці

— Адскок шмат у чым звязаны з тым, што ў банкаў проста няма беларускіх рублёў, каб выходзіць з імі на валютны рынак. Што рабіў у апошні тыдзень Нацбанк? Ён перастаў выдаваць банкам рублёвую ліквіднасць, дакладней прыбраў рэгулярныя аперацыі па прадастаўленні ліквіднасці пад стаўку рэфінансавання, і замест гэтага запусціў аўкцыёны, на якіх, у прыватнасці, у пятніцу стаўка дайшла да 18-20%. Гэта вельмі дарагія грошы, прыток якіх на біржу зменшыўся, і зараз мы назіраем адскок на валютным рынку.
Прадпрымаючы гэты крок, Нацбанк, відавочна, спадзяваўся на тое, што частка попыту была псіхалагічнай, і гэтым прытармажвання валютнага рынку атрымаецца збіць попыт. Патушыўшы паніку, рэгулятар меў намер збіць попыт.

Рэальны сэктар пад пагрозай

— Вядома, доўга ў такім стане банкі трымаць нельга — рана ці позна давядзецца прадаваць ім даступную рублёвую ліквіднасць. Таму што мы ўжо зараз бачым, што банкаўская сістэма не спраўляецца - банкі адмяняюць выдачу крэдытаў фізічным асобам, некаторыя ўжо і юрыдычным прыпыняюць.
Гэта вядома досыць трывожная сітуацыя — у рэальным сектары таксама могуць узнікнуць праблемы неплацяжоў. А паколькі ў рэальным сектары з-за коронавируса былі назапашаныя пэўныя фінансавыя праблемы, то відавочна, што без рэфінансавання прадпрыемствы доўга не працягнуць.
Мяркуючы па ўсім, разлік будуецца на тым, што зараз паніка спадзе, попыт знізіцца, і Нацбанк зможа рэгуляваць сітуацыю з дапамогай ЗВР — «спальваючы» іх і стрымліваючы рост курсу ўсіх валют. Атрымаецца гэта ці не — прадказаць складана.

Выбар паміж «дрэнна» і «вельмі дрэнна»

— Ці правільным быў гэты крок? Ці былі іншыя шляхі вырашэння праблемы? Нацбанк апынуўся ў нейкім сэнсе паміж молатам і кавадлам — не было добрых крокаў, якія не вялі б да дрэнных наступстваў. І пакуль, на маю думку, ужытыя інструменты лепш, чым іншыя, пра якія кажуць эканамісты. Бо маглі б увесці валютныя абмежаванні, якія Нацбанк абяцаў не рабіць.

Наколькі гэты статус-кво можа захавацца?

Такая сітуацыя са стаўкамі наўрад ці можа працягнуцца некалькі тыдняў. Таму што рэальны сектар таксама мае праблемы.
Так, пытанні з буйнымі дзяржаўнымі прадпрыемствамі вырашаюцца ледзь не «у ручным рэжыме», але настолькі моцнае зацісканне ліквіднасці не можа трымацца доўга, тым больш улічваючы тое, што інфляцыя працягвае заставацца нізкай. Стаўкі ў 18-20% — дастаткова жорсткія ўмовы.
Паглядзім, што будзе далей: відавочна разлік на тое, што частка попыту спекулятыўна-панічная, і як толькі курс стабілізуецца, на нейкі час, попыт сыдзе і ператворыцца ў прапанову.

Што ў выніку?

Якім будзе курс нават праз дзень-два сказаць складана. Ёсць розныя фактары: можа людзі працягнуць забіраць з банкаў безотзывные дэпазіты па меры іх заканчэння, і гэта працягне ціск на курс. Магчыма, паніка спыніцца і курс разам з ёй. Прадказаць тое, які з гэтых фактараў адаб'ецца мацней, немагчыма яшчэ і таму, што палітычная сітуацыя ў краіне развіваецца вельмі актыўна.
Паводле myfin.by