Эканаміст: Урад дзейнічае па прынцыпе «згарэў хлеў — гары і хата»

Згодна з новым указам Лукашэнкі, цяпер кампаніі «з замежных дзяржаў, якія здзяйсняюць недружалюбныя дзеянні» нельга рэарганізоўваць, з іх нельга выйсці, органам улады забаронена рэгістраваць новыя юрыдычныя асобы, створаныя ў выніку рэарганізацыі, і наогул праводзіць якія-небудзь змены.

Што гэта азначае насамрэч? Па меркаванні эканаміста, эксперта даследчага цэнтра BEROC (Кіеў) Льва Львоўскага, гэта чарговая «бомба на будучыню», якую заклалі беларускія ўлады.

— Гэта працяг той жа стратэгіі — забароны на продаж кампаній, забароны распараджацца акцыямі па сваім меркаванні, фактычна, забароны на вывад прыбытку за мяжу, — кажа Львоўскі ў экспрэс-каментары «Салідарнасці».

— Чаму ўлады звяртаюцца да такіх складаных схем і не хочуць проста ўсё нацыяналізаваць?

— Гэта значна лепш для дзяржавы, чым нацыяналізацыя. Па-першае, калі замежныя прадпрыемствы нацыяналізаваць, імі трэба будзе самастойна кіраваць. Але, ведаючы, як кіруе дзяржава, тыя могуць вельмі хутка згалець.

Па-другое, «нацыяналізацыя» гучыць вельмі непрыгожа. Зноў жа — рэпутацыйныя рызыкі.

А так замежнікаў, якія на сваю галаву інвеставалі ў Беларусь, прымушаюць працягваць працаваць на краіну. І пры гэтым яны не могуць ні прадаць свой бізнес, ні перадаць, ні вывезці — толькі закрыць сабе ў страту.

Яны не могуць, як у Расіі, дзе няма такіх абмежаванняў, сысці, гучна заявіўшы пра гэта.

Плюс — гэта дадае аптымізму нашаму ўраду. У нас жа любяць некаторыя чыноўнікі, асабліва Раман Галоўчанка, пазітыўныя лічбы. Усё апошняе лета ў якасці прыкладу ён прыводзіў «рэкордныя замежныя інвестыцыі».

І гэтыя рэкордныя інвестыцыі складаюцца ў тым ліку з таго, што замежным кампаніям забаронена выводзіць прыбытак з Беларусі. Адпаведна, ім даводзіцца свае прыбыткі рэінвеставаць унутры краіны. Вось і атрымліваецца такая пазітыўная лічба.

І калі разглядаць гэтае рашэнне ў кароткатэрміновай перспектыве, то гэта выдатная ідэя: і інвестыцыі растуць, і ніхто нікуды не сыходзіць, усе працягваюць працаваць.

Але ў доўгатэрміновай перспектыве можа з'явіцца шэраг праблем. Вядома, гэта не так груба, як нацыяналізацыя, але ўсё роўна тое, што адбываецца, варта расцэньваць як сур'ёзнае ўшчамленне эканамічных правоў прадпрымальнікаў, замежных юрыдычных асоб.

Таму, калі ў краіне нешта зменіцца ў бок лібералізацыі і гэтым замежнікам прапануюць (бо вось у нас цяпер усё добра) інвеставаць больш, вядома, што яны адкажуць: тое, што адзін раз яны ўжо патрапілі ў пастку, з якой ім не давалі выбрацца.

Наогул, казаць пра рэпутацыйныя рызыкі ў цяперашняй Беларусі складана, у нас і так ужо ад рэпутацыі бізнес-клімату амаль нічога не засталося. Цяпер урад, хутчэй, дзейнічае па прынцыпе «згарэў хлеў — гары і хата».

— Як думаеце, самі беларускія ўлады разумеюць сваю ролю, тое, што яны фактычна трымаюць інвестараў у закладніках?

— Думаю, цалкам разумеюць. І, мяркуючы па іх рэакцыі, ім гэта падабаецца. У нас цяпер ва ўладзе вельмі вялікая колькасць прыхільнікаў ледзь не ваеннага камунізму. Яны ж ужо сабраліся цэнамі кіраваць, што ім нейкія інвестары?

Некаторыя з непрыхаванымі ўсмешкамі прыводзяць чарговыя дасягненні па «рэкордных замежных інвестыцыях». Іх нічога не бянтэжыць.

Проста ў нашага ўрада ўжо два гады галоўная задача — думаць не на перспектыву, а на найбліжэйшы месяц, максімум квартал. Яны не думаюць аб тым, што будзе з краінай праз год, пяць, дзесяць. Па многіх аспектах відавочна, што яны дзейнічаюць толькі тактычна, іх мала турбуе, што будзе далей.

— Гэта значыць, яны разумеюць, што ў іх не будзе будучыні, ці яны такія недальнабачныя?

— Можа быць, і тое, і другое. Але прычына можа заключацца і ў тым, што сітуацыя вельмі цяжкая, і даводзіцца ісці на рызыку. А там, калі не пашанцуе, то і так усё дрэнна, а пашанцуе — значыць, яшчэ пажывём.

Гэта пачалося яшчэ з кавіду, калі яны не спынілі вытворчасць. Усе прадпрыемствы працавалі на склад, нічога не прадаючы, і ў іх утварыўся такі сур'ёзны фінансавы навес. Калі падобнае доўжыцца на працягу года, прадпрыемства руйнуецца.

Гэта велізарная рызыка, але ўрад на яе пайшоў — і ім пашанцавала, таму што праз год пачаўся бум экспартнага попыту на нашы тавары, і ўсе склады распрадалі. Такія ж стаўкі яны робяць і цяпер, зноў спадзеючыся на поспех.

— Дзіўна, што Расія, якая ў апошні час пераймае ўвесь беларускі рэгрэсіўны вопыт, не ўвяла падобных законаў і дазваляе кампаніям сыходзіць.

— Дзеля справядлівасці варта сказаць, што Расія цяпер — значна больш таксічная краіна. І нават калі б там зрабілі падобнае, кампаніі ўсё роўна сыходзілі б.

Для сусветных брэндаў рэпутацыя вельмі важная, у іх рэальна пытаюцца і акцыянеры, і ўрады іх краін, таму некаторыя сыходзяць нават з вялікімі стратамі. Камусьці даводзіцца рэальна кідаць бізнес, які добра працуе.