Грузаперавозкі пад пагрозай знікнення: на беларускай мяжы зноў транспартны калапс
Кіроўцы грузавых аўтамабіляў, якія захраслі з абодвух бакоў мяжы, гавораць, што замаруджваюць працэс пропуску і беларускія, і еўрапейскія мытнікі.
Ілюстрацыйнае фота Дзмітрыя Дзмітрыева
На мяжы Беларусі і ЕС наспявае транспартны калапс — у дадатак да таго, што там адбываецца з незарэгістраванымі бежанцамі. «Deutsche Welle» паспрабавалі разабрацца ў сітуацыі.
Спроба пазбавіцца чэргаў на мяжы
16 красавіка 2022 года беларускія ўлады ўвялі забарону на перасячэнне сваёй мяжы зарэгістраваным у Еўрасаюзе грузавым аўтамабілям. Выключэнне было зроблена толькі для транспартных сродкаў, якія перавозяць паштовыя адпраўленні, жывых жывёл, лекі і медыцынскія прэпараты, а таксама здзяйсняюць паездкі з гуманітарнай мэтай.
Уведзеная забарона стала адказам на санкцыі ЕС, згодна з якімі з 9 красавіка ў Еўрасаюз перасталі прапускаць аўтатранспарт, зарэгістраваны ў Расіі і Беларусі. Чакалася, што ўсе нюансы, звязаныя з абмежаваннямі на рух фур праз мяжу РБ з краінамі Еўрасаюза, будуць урэгуляваны на працягу калі не некалькіх тыдняў, то за пару месяцаў. Тым больш што ўлады працягвалі карэкціраваць свае дзеянні, спрабуючы дамагчыся, каб забарона не выклікала з'яўлення новых чэргаў у пунктах пропуску.
У прыватнасці, грузавікам з ЕС дазвалялі перасякаць беларускую мяжу і рухацца ў спецыяльна ўстаноўленыя месцы для ажыццяўлення грузавых аперацый і перачэпкі. Зрабіць гэта можна ў транспартна-лагістычных цэнтрах, размешчаных ля памежных пераходаў. Акрамя гэтага, Мінск вызначыў пералік аўтазаправачных станцый, якія замацаваны за пунктамі пропуску і ўстаноўленымі месцамі здзяйснення грузавых аперацый. На гэтых АЗС для транспартных сродкаў, зарэгістраваных у дзяржавах-членах Еўрапейскага Саюза, паліва абыдзецца даражэй, чым для беларускіх машын.
Акрамя таго, паводле рашэння Міністэрства транспарту і камунікацый РБ, з З кастрычніка 2022 года аўтамабільным перавозчыкам з краін ЕС за дадатковую плату дазвалялі ездзіць і па тэрыторыі Беларусі ў загадзя абумоўленыя месцы. Кошт такога дазволу, які выдаецца транспартнай інспекцыяй, на сёння складае 480 беларускіх рублёў (каля 190 еўра ў пераліку).
Фуры зноў стаяць у корках ля пунктаў пропуску
Аднак апошнім часам чэргі не толькі зноў вярнуліся на межы, але і сталі яшчэ даўжэйшымі. Так, на раніцу 30 лістапада колькасць грузавікоў, якія чакаюць афармлення на межах Беларусі і краін ЕС, паводле афіцыйных даных, перавысіла 4 тысячы машын. Толькі ў пункце пропуску «Каменны Лог» на беларуска-літоўскай мяжы выезду ў Еўрасаюз чакалі амаль 1100 грузавікоў. Больш за тысячу фур стаялі на памежных пераходах «Бераставіца» і «Казловічы», каб трапіць у Польшчу. Ёсць чэргі ў пунктах пропуску на мяжы Беларусі з Латвіяй.
Як паведамілі ў Дзяржпамежкамітэце РБ, асноўнай прычынай затораў на мяжы з'яўляецца невыкананне сумежнымі краінамі нормаў па пропуску велікагрузаў. Паводле версіі беларускага ведамства, напружаная сітуацыя ў «Каменным Логу» (з літоўскага боку — пункт пропуску «Мядзінінкай») захоўваецца на працягу двух тыдняў, паколькі літоўскі бок у сярэднім афармляе праезд усяго 30% грузавікоў ад нормы.
Паводле інфармацыі ад кіроўцаў з ЕС, якія знаходзяцца на ўездзе ў Беларусь, там таксама сабралася шмат аўтамабіляў. У прыватнасці, на польскім тэрмінале «Карошчын» дальнабойшчыкі на днях дамагліся сустрэчы з мясцовымі ўладамі. Кіроўцы настойвалі на ўвядзенні электроннай чаргі, каб прадухіліць спробы стыхійнага заезду на тэрыторыю тэрмінала тых, хто абганяе машыны, якія стаяць на абочыне. Пры гэтым польскі бок таксама заяўляе, што ўжо каля месяца назіраецца зніжэнне тэмпаў афармлення фур беларускімі мытнікамі і памежнікамі.
Дальнабойшчыкі скардзяцца, што стала нават горш
Як расказаў «DW» кіроўца адной з фур, Сяргей з Магілёва, яму і калегам не гэтак важна ведаць, з якой прычыны цяпер з'явіліся чэргі на мяжы. «Мы б хацелі бачыць, што праблемы вырашаюцца. Езджу ўжо восьмы год, і перад Новым годам чэргі на мяжы былі заўсёды, але цяпер яны паўсталі задоўга да свят. Стаяць па трое-чацвёра сутак стала звычайнай справай, хаця хіба гэта нармальна?» — задае рытарычнае пытанне суразмоўца.
Паводле слоў Сяргея, у дальнабойшчыкаў былі спадзевы, што забарона для машын з Беларусі і Расіі на праезд па тэрыторыі ЕС скароціць час чакання на мяжы, але па факце гэтага не адбылося: «Думалі, што хутчэй пусцяць нас на польскі тэрмінал, там разгрузімся ці пройдзе перачэпка і з іншым грузам вернемся на радзіму. А насамрэч чарга нікуды не знікла, а нават вырасла — вельмі павольна працуюць мытныя службы».
Калегу падтрымлівае малдаўскі дальнабойшчык Вячаслаў, якому, у адрозненне ад беларускіх і расійскіх кіроўцаў, можна ездзіць па ЕС: «Я завёз у Беларусь яблыкі, узяў спадарожны груз на зваротную дарогу, аніякая перачэпка мне не патрэбная. І ўжо чацвёртыя суткі знаходжуся ў «Казловічах» — такое ўражанне, што палякі проста не працуюць».
Яшчэ адзін кіроўца, які назваўся Сяргеем, звярнуў увагу на тое, што вымушаны прастой пры цяперашніх умовах надвор'я вельмі дрэнна адбіваецца на здароўі: «На вуліцы холадна, дальнабойшчыкі ў стрэсе, нармальна не адпачываюць і сілкуюцца «ссабойкамі». Не дзіўна, што не кожны вытрымлівае такое і псіхалагічна, і фізічна».
На сітуацыю на межах уплываюць вайна і міграцыйны крызіс
Прадстаўнік адной з транспартных кампаній у Брэсце на ўмовах ананімнасці паведаміў «DW», што ў апошнія месяцы сітуацыя на межах Беларусі з ЕС выглядае непрадказальнай. «Мы рэальна не можам ведаць, колькі наш кіроўца будзе знаходзіцца ў рэйсе і як загадзя разлічваць яго працоўны графік. Зараз фуры не толькі губляюць час у чэргах, але працэс мытнага афармлення зацягваецца, прычым з абодвух бакоў мяжы. Рэдка бывае, каб грузавік не адправілі на пільны надгляд у пошуках кантрабанды, незадэклараваных тавараў або сепаратыстаў і мігрантаў», — падзяліўся суразмоўца.
Такая абстаноўка прыводзіць да адтоку кіроўцаў, якія страчваюць свой заробак, і прымушае беларускія транспартныя кампаніі пераключыцца на перавозкі па сваёй краіне і па Расіі. «Пастаянна маем зносіны з калегамі і пакуль не бачым, як можа змяніцца сітуацыя, на якую ўплывае і вайна ва Украіне, і міграцыйны крызіс, які нікуды не сышоў. Усё гэта вельмі адбіваецца на грузапатоку», — канстатуе прадстаўнік фірмы-грузаперавозчыка.
І дадае, што пра вельмі запатрабаваны раней маршрут праз беларуска-ўкраінскую мяжу цяпер можна забыцца на доўгія гады, а адзін з найбуйнейшых пунктаў пропуску «Кузніца-Беластоцкая» па-ранейшаму закрыты для руху па ініцыятыве польскага боку пасля таго, як год таму яго спрабавалі штурмаваць мігранты, якія прыбылі ў Беларусь.