«Руіны і зараз спрабуюць прадаваць»


Працягваюцца размовы аб шляхах вываду нашай эканомікі з крызісу, пра рэформы. Некаторыя нават працягваюць верыць, што рэфармаванне эканомікі цалкам магчыма і пры гэтай уладзе. Трэба толькі пераканаць яе ў неабходнасці рэформаў, бо і сама яна накшталт як ўсвядоміла, што прывяла краіну да «найнебяспечнай кропкі».

1493880946_kapital.jpg

Аднак апошнія заявы кіраўніка нашай дзяржавы выразна даюць зразумець: рэальных рэформаў не будзе. А тыя «рэформы», якія адбудуцца, усё ж не спрацуюць.
Пачнем з «лібералізацыі». Як заявіў Лукашэнка, адказваючы на ​​пытанні парламентарыяў шостага склікання па выніках Паслання беларускаму народу і Нацыянальнаму сходу, лібералізаваць эканоміку трэба настолькі, каб не страціць кіравальнасць. Гэтыя словы, як і рэальная практыка «кіравальнасці», паказваюць, што наша ўлада досыць своеасабліва разумее кіраванне і «кіравальнасць» — як выключнае права аддаваць любыя, нават самыя неадэкватныя загады, «жэстачайша» патрабаваць іх выканання, ажыццяўляць татальны кантроль, а затым строга караць выканаўцаў за правалы (якія вельмі часта абумоўлены неадэкватнасцю саміх загадаў).
Загады і дырэктывы такія аддаюцца кожны дзень — без аналізу абстаноўкі і без уліку рэальнай сітуацыі ў эканоміцы і ў краіне ў цэлым. І ў выніку толькі пагаршаюць сітуацыю, якая і без таго амаль катастрафічная. Паглядзіце на «падатак на дармаедаў», «усім па 500», «усіх у аўтобус і ў лес», нікога не звальняць без згоды «камісара» (то бок выканкама), паглядзіце на цэнтралізаванае рэгуляванне коштаў — неадэкват адразу відавочны. Калі такая «кіравальнасць» вядзе да катастрофы, то яна нашай краіне яна не трэба. Ад яе трэба пазбаўляцца і як мага хутчэй.
Наогул жа кіраванне мяркуе здольнасць дамагацца мэты калектыўных намаганняў. Паколькі адзін чалавек не можа даць рады, людзі аб'ядноўваюцца, каб вырашыць праблему разам. А высілкі некалькіх людзей неабходна каардынаваць, інакш паўстане хаос. Такая каардынацыя дзеля дасягнення агульнай мэты і з'яўляецца кіраваннем. Формы кіравання могуць быць рознымі — як з відавочным начальнікам, так і без яго, калі рашэнні прымаюцца «калегіяльна», але ў любым выпадку гэта заўсёды двухбаковы працэс. Нават пры фармальным адзінаначаллі не толькі начальнік ўплывае на падначаленых, але яны ўплываюць на яго. Да гэтага варта дадаць, што любое рашэнне павінна быць прывязана да рэальнай абстаноўкі, а пры змене становішча — павінна карэктавацца. Гэта азы, але пра такое кіраванне нашая ўлада, ствараецца ўражанне, нават і не чула. Яна ўпарта ўяўляе кіраванне строга як права загадваць і караць усіх і ўся, не несучы ніякай адказнасці за зробленае.
Як заявіў прэзідэнт Лукашэнка ў Пасланні беларускаму народу і Нацыянальнаму сходу, «лішніх праверак, якія паралізуюць бізнес, быць не павінна. Нармальна працуюць прадпрыемствы не трэба пастаянна правяраць. А вось нядобранадзейныя, якія трапілі ў гэты шэраг, павінны знаходзіцца пад пільным кантролем дзяржавы». На першы погляд, гэта абнадзейлівыя словы: магчыма, праверак стане менш калі-небудзь. Але сутнасць не зменіцца — правяраючыя і сілавікі усё роўна будуць як  «цар і бог» для любога бізнэсмэна і ўсё роўна будуць мець права па першым падазрэнні адправіць любога, хто займаецца рэальнымі справамі, у «кутузку». У рэчаіснасці наспела неабходнасць змяняць не перыядычнасць праверак і пасадак, а сам падыход. Бізнес і кантралюючыя органы павінны быць пастаўленыя ў роўныя ўмовы, як мінімум. А на першым этапе, для стымулявання развіцця нашай эканомікі, я б нават прадаставіў прыярытэт менавіта бізнэсмэнам, а не кантралюючым органам. Іншымі словамі, калі цяпер у нас дзейнічае прэзумпцыя вінаватасці бізнэсмэна, то я б прапанаваў перайсці да прэзумпцыі вінаватасці сілавіка, як мяркуецца зацікаўленага ў разбурэнні якога-небудзь бізнесу і нейтралізацыі яго гаспадара. І толькі калі ў адкрытым і спаборнічаючым судзе сілавік адназначна дакажа віну бізнэсмэна, а прысяжныя з бізнес-асяроддзя вынесуць вердыкт «вінаваты», толькі тады можна будзе прымяняць штрафы, канфіскацыі і нават арышт. Фантастыка, вядома, але як у адваротным выпадку змяніць гэты дысбаланс?
Хворае пытанне — прыватызацыя. Яна ў нас накшталт ёсць, і яе накшталт няма. Кіраўнік дзяржавы чарговы раз па ёй прайшоўся, паклікаўшы не спадзявацца ні на якую прыватызацыі. На гэты конт з уладай збольшага нават можна і пагадзіцца. Зараз мы дакаціліся да такой сітуацыі, што і прыватызаваць-та асабліва няма чаго. «Руіны» і цяпер спрабуюць прадаваць — нягледзячы на ​​«прыватызацыі не будзе», — але жадаючых іх купляць замала, мякка кажучы. У цэлым жа гаворку сёння трэба весці не толькі і не столькі аб прыватызацыі, колькі пра стварэнне ў краіне інстытута прыватнай уласнасці. Пакуль у нас ніхто, нават фармальны ўласнік не абароненыя ад удару «кіравальнасць», і нават поўнага бязмежжа з боку ўлады. Будзе прыватная ўласнасць надзейна абаронена — пойдзе сюды і капітал. І не абавязкова праз куплю паўразбураных карпусоў прадпрыемстваў.
Дзяржпрадпрыемствы хай улада ўжо дабівае, калі жадае, галоўнае, каб іншым працаваць не замінала. Мною яшчэ было сказана і пра прыцягненне інвестыцый і пра «сацыяльнае ўтрыманства» і г.д. Але ўсё ў тым жа духу — у духу поўнай і ўсёабдымнай «кіравальнасці» ў разуменні нашых кіраўнікоў. Так што перспектывы змрочныя. Зразумела, што нічога з вышэйпералічанага пры гэтай уладзе змяніцца ўжо не зможа. Ніякія рэформы — і ніякія прарывы ў эканоміцы.
Паводле udf.by (Юры Пшэннік)