У Беларусі чарговая дэвальвацыя
Сённяшняя Беларусь з "захаванай эканомікай", а разам з гэтым, значыць, і з захаванай татальнай залежнасцю ад Расіі, не вытрымала напору фінансава-эканамічных праблем у "брацкай краіне" ад падзення коштаў на нафту і санкцый, і, не атрымаўшы чарговай порцыі знешніх уліванняў, на якія, як заўсёды, толькі і заставалася надзея, увайшла ў чарговую фазу фінансава-эканамічнага крызісу з усімі яго сімптомамі.
Спачатку гэта выявілася ў рэкордным пагаршэнні знешняга гандлю, затым — у рэкордным ж падзенні ЗВР НБ РБ, якое ў працэнтах стала самым значным сярод усіх краін СНД і Усходняй Еўропы, ну а цяпер — і ў дэвальвацыі беларускага рубля.
На фоне падзення расійскага рубля і казахскага тэнге падзенне беларускага рубля даўно выглядала не толькі чаканым, няўхільным і адзіна магчымым развіццём сітуацыі, але і запатрабаваным па эканамічных законах. Гонка дэвальвацый ў Мытным Саюзе, як і ў любой гео-эканамічнай сістэме са свабодным перацяканнем тавараў — гэта калі той, хто прайграў у крэпасці нацыянальнай валюты, аказваецца ў лепшым знешнеэканамічным становішчы ўнутры гэтай сістэмы. Але ж галоўны рынак збыту беларускіх ненафтавых тавараў — краіны МС.
Нягледзячы на гэта, грашовыя ўлады Беларусі, як звычайна, спачатку спрабавалі хоць неяк утрымаць курс, а з ім — інфляцыю і даляравы эквівалент заробкаў, якім пышыліся апошнія гады і нават планавалі вывесці яго аж на $ 1000 у месяц.
Да нядаўняга часу курсавое таргетаванне Br-рубля ажыццяўлялася праз трохвалютны кошык НБ РБ. Ваганні яго кошту былі найменшымі сярод іншых курсавых вызначальнікаў. Часам толькі больш увагі надавалася курсу даляра. А ў снежні нацбанкаўскі кошык наогул практычна спыніў рух. Гэта відаць па найменшаму каэфіцыенту яго вагання, які прадстаўляе сабой% -е стаўленне сярэдняга адхілення ад сярэдняга курсу валюты (сярэдняга кошту кошыка) за месяц.
Жорсткая прывязка да трохвалютнага кошыку прывяла да таго, што пры падзенні расійскага рубля ў сябе на радзіме, у Беларусі расійскі рубель таннеў, а даляр даражэў. Прычым з-за таго, што доля Rr-рубля ў нацбанкаўскім кошыку самая вялікая, расійская валюта таннела хутчэй, чым даражэла амерыканская. Такім чынам утрымліваўся рост курсу даляра — праз паслабленне Rr-рубля.
Так, у снежні пры практычна нязменным кошце трохвалютнага кошыка (ён падаражэў за месяц толькі на 0,17%) Rr-рубель патаннеў на 5,74%, а даляр і еўра падаражэлі ў цэлым на 4,31% (па кошце бівалютнага еўрадоларавага кошыка ).
Кошт расійскай валюты за снежань знізіўся з Br270 да Br255. З аднаго боку, 255 Br / Rr — гэта нават крыху больш рынкавага курсу ў самым пачатку 2015-га (тады было дзесьці 250 Br / Rr). З іншага боку, нават пры курсе 270 Br / Rr продажы беларускіх тавараў у Расію скараціліся, што патрабавала большага паслаблення беларускага рубля да расійскага (хоць бы да 300 Br / Rr).
Але гэта прывяло б да вельмі моцнага росту даляра ў Беларусі, што ў беларускіх умовах азначае неадкладнае павелічэнне скупкі валюты насельніцтвам. А Новы год і Каляды грамадзяне Беларусі павінны былі сустрэць не ў чэргах абменных пунктаў, і слухаць віншавальныя выступы кіраўніка дзяржавы без ненарматыўнай лексікі.
Але святы скончыліся, а з імі скончылася і свята валютнай стабільнасці. З пачатку новага працоўнага тыдня Нацбанк перастаў ўтрымліваць кошт валютнага кошыка пасля таго, як у Расіі здарыўся чарговы абвал расійскай валюты — да 77 Rr / $. Цяпер нязменнасць кошта трохвалютнага кошыка азначала падзенне Rr-рубля ў Беларусі ніжэй Br250-ці.
І, мяркуючы па дынаміцы курсавых ваганняў, быў абраны шлях таргетавання курса Br / Rr — аднаўлення кошту Rr-рубля, а не ўтрымання кошыка або прытармажвання курсу даляра. На нязменнасць кошту трохвалютнага кошыка цяпер ніхто не звяртае ўвагі: перыяд яго ўтрымання скончыўся, магчыма, да новага, на больш высокім узроўні.
За гэты дэвальвацыйны тыдзень даляр у Беларусі падаражэў на таргах на БВФБ на 5,93%, што пры 7-дзённым тыдні азначае 309% гадавых. Гэта больш, чым было ў перыяд жнівеньскай дэвальвацыі, але тады проста рост быў расцягнуты, а не так, як зараз — на працягу тыдня.
Рост еўра на гэтым тыдні склаў наогул амаль 400% гадавых — 7,51% за тыдзень.
Рост кошту трохвалютнага кошыка Нацбанка крыху больш за 250% гадавых абмежаваны аслабленнем расійскага рубля да даляра на гэтым тыдні. Тым не менш, працэнт параўнальны з адсоткам жнівеньскай дэвальвацыі.
На самой справе патэнцыял дэвальвацыі не вельмі вялікі: Br-рублёвая грашовая маса ў ШГМ — толькі каля ¼, астатняе — валюта. Гэта значыць, Br-рублёў зусім няшмат: хто хацеў — ужо выйшаў у долар. Іншая справа, што скарачаецца аб'ём валютных актываў: у канцы снежня іх засталося ў банкаўскай сістэме $ 5,93 млрд. (“патрабаванняў да нерэзідэнтаў”). Перад пачаткам наймацнейшага валютна-фінансавага крызісу 2011-га іх было $ 6,38 млрд. — у канцы сакавіка, а ў красавіку валюта ўжо знікла.
Пакуль заквітнелі толькі кветкі дэвальвацыі. Ягадкі будуць потым. Беларусь падыходзіць да крытычнай кропцы свайго сацыяльна-эканамічнага развіцця, і толькі вялікія крэдыты могуць падоўжыць існаванне знакамітай "беларускай мадэлі" ў яе сённяшнім выглядзе.
Паводле: Белорусская деловая газета