«Задача — выжыць». Уладальнік крамы распавёў, як жывецца пры дзяржаўным кантролі цэн

Урад вырашыў у гэтым годзе працягваць «шліфаваць тлушчык» у гандлі. Пры гэтым чыноўнікі лічаць, што, прыняўшы чарговыя змены па цэнах, пайшлі бізнесу насустрач. Самі прадпрымальнікі (як мінімум, некаторыя) з гэтым не згодны. Больш за тое, ручное кіраванне важным элементам сферы гандлю паглыбіла іншыя цяжкасці, якія ціснулі на малы і сярэдні бізнес. Якія гэта праблемы і як удаецца выжываць невялікім крамам, «Люстэрку» распавёў уладальнік адной з іх.

Як толькі прыстасаваўся — новыя змены

Бізнесмен Антон (імя зменена з мэтай бяспекі суразмоўцы) валодае і загадвае крамай фармату «каля дома» ў адным з райцэнтраў. З моманту ўвядзення ручнога кіравання цэнамі ён, кажа, прайшоў некалькі этапаў прыняцця — спачатку ледзь не закрыўся, таму што пачаліся страты. У выніку чыноўнікі павысілі кошт паслуг, у тым ліку камунальных. З іншага боку, яны ўсталявалі жорсткія рамкі па гандлёвых надбаўках, што пазбавіла бізнес магчымасці павышаць даходнасць адных прадуктаў і захоўваць даволі невялікія цэны на іншыя.

— Некаторыя пазіцыі, на якія яны абмежавалі надбаўкі, настолькі нізкія, што не забяспечваюць прыбытковасць. Тыя ж каўбасныя вырабы. 20% надбаўкі для іх — гэта мала. Мы і раней маглі ўсталёўваць такія надбаўкі (і нават ніжэйшыя) на больш танную каўбасу, але павышалі на тую, што каштуе даражэй. Бо каўбаса ляжыць у вітрыне, якая працуе ад электрычнасці, прычым кругласутачна. Электрычнасць для нас каштуе ў два разы даражэй, чым для насельніцтва, — прыводзіць прыклад Антон.

Паступова, працягвае прадпрымальнік, ён знайшоў спосабы максімальна знізіць выдаткі, у тым ліку адмовіўся ад шэрагу прадуктаў, прадаваць якія даводзілася ў мінус, і з пераменным поспехам «пачаў выжываць». Але ў такіх умовах, паводле яго слоў, казаць пра прыбытковасць бізнесу «наогул немагчыма».

Што тычыцца апошніх змяненняў 713-й пастановы, прынятых з пачатку гэтага года, то прадпрымальнік лічыць, што гэта ўсяго толькі змена некаторых агульных рыс, якія ніяк не палягчаюць працу невялікім кампаніям.

— Як быццам нас, прадстаўнікоў дробнага і сярэдняга бізнесу, гэта, па вялікім рахунку, не тычыцца. Яны ўнеслі змены, якія, як я лічу, пралабіравалі буйныя сеткі. Я, дапусцім, чакаў гэтай змены, думаў, што яны павялічаць гранічны памер гандлёвай надбаўкі па пэўных пазіцыях, як гэта было зроблена ў папярэдні раз, калі дазволілі дадаць яе на некаторыя тавары айчыннай вытворчасці. Але гэтага зроблена не было, — кажа прадпрымальнік.

Ён распавядае, што як толькі бізнес знаходзіць спосабы прыстасавацца да чарговых змен і ўзмацнення жорсткасці ўмоў працы, у тым ліку па цэнах, прыходзяць новыя выклікі. Адзін з іх — павышэнне коштаў на цыгарэты з 1 студзеня. Але паколькі пры гэтым гандлёвыя надбаўкі сталі ніжэйшымі, гандляваць айчыннай прадукцыяй гэтага сегмента прыходзіцца ў мінус.

— Многія сыходзяць у цень, шукаюць тавар за гатоўку, выводзяць тавар з абароту, памяншаюць прыбытак, каб хоць неяк тут жыць. Таму што па-іншаму ніяк не выкруціцца.

«Перспектывы сталі настолькі імглістыя, што бізнес і насельніцтва трымаюць сродкі каля сябе»

Новыя цяжкасці, звязаныя з рэгуляваннем цэн

Паводле слоў Антона, цяжкасці стварае само рэгуляванне цэн. Але з-за яго ўзмацніліся іншыя праблемы, з якімі сутыкаецца бізнес, асабліва калі гэта малыя і сярэднія кампаніі. У першую чаргу гэта тычыцца экспансіі з боку дыскаўнтараў, якія становяцца ўсё больш папулярнымі і пачынаюць выціскаць невялікія крамы фармату «каля дома».

Праблема для невялікіх крам у тым, што многімі дыскаўнтарамі валодаюць буйныя карпарацыі (лідзіруюць у гэтым кірунку сеткі «Дабраном» і «Еўрагандаль»). За кошт таго, што гэта буйны бізнес, ён мае магчымасць афармляць у пастаўшчыкоў закупкі буйнымі партыямі і атрымліваць вялікую зніжку. Малы бізнес, наадварот, набывае тавар невялікімі партыямі, што пазбаўляе яго магчымасці атрымліваць зніжкі.

— У выніку розніца ў кошце можа складаць 2-3 разы. Гэта значыць нам пастаўшчык без ПДВ адпускае піва або той жа корм для жывёл, дапусцім, за 5 рублёў. А ў мясцовым дыскаўнтары гэтыя ж тавары ўжо стаяць у розніцу па такім кошце, таму што яму зрабілі зніжку ў 40%. Канкурыраваць у такой сітуацыі фактычна немагчыма. Як у такіх умовах працаваць? — задаецца пытаннем бізнесовец. — Той жа «Еўрагандаль». Яны і ў гандлі, яны ж імпарцёры. Вось яны завезлі апельсіны і паставілі на іх надбаўку, потым выклалі іх на паліцу крамы і зноў усталявалі надбаўку. Адпаведна, яны могуць рухацца па гэтай надбаўцы, па цане, у тым ліку памяншаць яе. А мы такой магчымасці не маем. Выходзіць, што мы апынуліся ў яшчэ больш няроўных умовах, у выключна няроўных умовах. Гэта няправільна, так нельга рабіць. Гэта забівае бізнес.

Утрымліваць нізкія цэны дыскаўнтарам удаецца таксама за кошт таго, што яны часта закупляюць тавары, у якіх тэрмін прыдатнасці падыходзіць да канца і таксама атрымліваюць на іх зніжку ад пастаўшчыкоў, працягвае распавядаць прадпрымальнік.

— А мы закупляем тую ж малочку, каўбасы па 2-3 разы на тыдзень, яна не паспявае падысці да заканчэння тэрміну прыгоднасці, — адзначае Антон і паказвае, што ў выніку пакупнікі такіх крам, як у яго, часцей маюць доступ да свежых прадуктаў. Але за кошт таго, што побач ёсць дыскаўнтар з нізкімі коштамі, людзі нярэдка ідуць туды, каб зэканоміць, нават нягледзячы на тое, што ў выніку атрымліваюць тавар не першай свежасці.

— Праз гэта, як я бачу, закрываюцца крамы фармату «каля дома». Гэта значыць, яны [чыноўнікі і буйныя сеткі] выціскаюць фактычна дробны і сярэдні бізнес, хоць на ім, па вялікім рахунку, у буйных гарадах трымаецца гандаль, — наракае прадпрымальнік. — Вось цяпер яны ўзяліся за вёску. Дык няхай дыскаўнтары свае нізкія цэны туды ў вёску і вязуць. Але не, яны туды не лезуць, таму што гэта — вялікія выдаткі па дастаўцы. Я лічу, што тут дзяржава і МАРГ, якія павінны рэгуляваць гэта ўсё, проста ўпускаюць момант і даводзяць сітуацыю да абсурду.

«Завышаюць прыкладна на траціну». Як чыноўнікі хлусяць пра сярэдні заробак

«Задача стаіць толькі выжыць»

З тых часоў, як пачалося рэгуляванне коштаў, планаваць бізнес Антон не бачыць сэнсу.

— У мяне цяпер задача — проста выжыць. Я месяц закрыў, ёсць, напрыклад, пункт бясстратнасці, або выйшаў на невялікі прыбытак або нуль, або страта — усё, пачынаю прымаць меры. Калі гэта нуль або страта, значыць, прыдумляю, як скарачаць выдаткі. Калі будуць падаць аб'ёмы [продажаў], можа быць, прадаўца будзем скарачаць. Таму што ў нас нядаўна адкрылі дыскаўнтар недалёка ад маёй крамы. Што будзе далей, я не магу спрагназаваць. Ці пойдуць туды людзі? Як цяперашняе падвышэнне цэн адаб'ецца на іх даходах і заробках, я не ведаю. Калі цэны падвысяцца, то яны пойдуць у дыскаўнтары, дзе цэны ніжэйшыя. А можа, і не пойдуць, калі ім, напрыклад, заробак падымуць на прадпрыемстве, — разважае Антон.

Ён успамінае, што раней думаў пра тое, каб знайсці памяшканне, пашырацца, прадумваў варыянты развіцця. Цяпер гэтых думак няма.

— Задача стаіць толькі выжыць. У цяперашняй сітуацыі нас паставілі ў такія ўмовы, што мы можам толькі выжываць. Разумееце, я сябе адчуваю як сабака: яму костку шпурнулі — ён паеў, а не шпурнулі — значыць, ходзіць галодны, — параўноўвае Антон. — Пры гэтым у мяне ж ёсць работнікі, абсталяванне ў лізінгу. Мне трэба за ўсё плаціць, несці адказнасць. І ў людзей маіх і крэдыты, і дзеці. Але ніякіх доўгатэрміновых планаў у мяне няма. Мне складана нешта прагназаваць.