Беларусь прыняла праграму, якая павінна забяспечыць роўнасць жанчын і мужчын
Беларусь прыняла нацыянальны план дзеянняў па забяспячэнні гендарнай роўнасці. Ён разлічаны на 2021-2025 гады і накіраваны на прадастаўленне роўных правоў і магчымасцяў для мужчын і жанчын.
Як пазначана ў дакуменце, апублікаваным 6 студзеня, мэта гэтага плана — укараніць у рэалізацыю дзяржаўнай палітыкі гендарнага фактару як неад'емнай умовы раўнацэннага развіцця чалавечага капіталу мужчын і жанчын.
Рабіць гэта будуць па некалькіх напрамках: выраўноўваць сацыяльна-эканамічныя магчымасці мужчын і жанчын, садзейнічаць сумяшчэнню бацькоўскіх і прафесійных абавязкаў, процідзейнічаць гвалту ў сям'і і гандлю людзьмі, забяспечваць гендарна-арыентаваную ахову здароўя, удасканальваць інстытуцыянальны механізм па забеспячэнні гендарнай роўнасці, а таксама задзейнічаць інфармацыйныя і асветніцкія механізмы.
У індэксе гендарнага разрыву Беларусь займае 29 месца сярод 153 краін свету (даныя за 2019 год). Па індэксе гендарнай няроўнасці краіна знаходзіцца на 27-й пазіцыі. Згодна з дакладам аб чалавечым развіцці за 2019 года, Беларусь уваходзіць у лік 22 краін свету, дзе індэкс чалавечага развіцця жанчын пераўзыходзіць аналагічны паказчык сярод мужчын.
Такія высокія пазіцыі ў міжнародных рэйтынгах, гаворыцца ў дакуменце, абумоўлены станам здароўя жанчын, у тым ліку рэпрадуктыўным, высокім узроўнем іх адукацыі, удзелу ў прыняцці рашэнняў, становішчам на рынку працы.
Якая сітуацыя з роўнасцю жанчын і мужчын у краіне цяпер
— Стабільнай застаецца ўдзельная вага жанчын-кіраўнікоў у агульнай колькасці кіраўнікоў — на ўзроўні 50 працэнтаў, — пішуць стваральнікі нацыянальнага плана.
Жанчыны шырока прадстаўлены ў дзяржаўным кіраванні — яны складаюць 68 адсоткаў усіх дзяржслужачых, пры гэтым на пасадах кіраўнікоў арганізацый і намеснікаў іх больш за 58 працэнтаў, сцвярджаецца ў дакуменце. 69 адсоткаў дзяржслужачых, якія працуюць у судовай сістэме, — таксама жанчыны.
Па выніках выбараў у 2019 годзе жанчыны займаюць каля 35 працэнтаў месцаў у парламенце. Сярод студэнтаў і магістрантаў таксама пераважаюць дзяўчыны — іх 52,2 працэнта.
За апошнія чатыры гады большая колькасць жанчын атрымала бязвыплатную субсідыю на арганізацыю ўласнай справы. Колькасць беспрацоўных жанчын значна знізілася. Напрыклад, у 2016 годзе іх было 12 тысяч чалавек (34 працэнты ад агульнай колькасці), у 2019-м — 3,2 тысячы (36,2 працэнта).
Сярод жанчын па-ранейшаму вельмі высокая доля тых, хто працуе ў сферы паслуг (а гэта 73,6 працэнта). Мужчыны, як правіла, працуюць у вытворчай сферы (там іх 56,5 працэнта).
— Жанчыны складаюць толькі 26,7 працэнта выпускнікоў навучальных устаноў па спецыяльнасцях, звязаных з навукай, тэхналогіямі, інжынерыяй і матэматыкай, што сведчыць аб неабходнасці іх далейшага прасоўвання ў гэтых абласцях.
Адзначаецца гендарная няроўнасць ў эканамічнай сферы, звяртаюць увагу аўтары нацыянальнага плана. Ацэначны валавы нацыянальны даход на душу насельніцтва ў жанчын ніжэй, чым у мужчын. Узровень занятасці — таксама. Захоўваецца разрыў і ў аплаце працы: паводле даных за 2019 год, заробак мужчын амаль на 27 адсоткаў вышэй, чым жанчын.
У сярэднім жанчыны марнуюць у два разы больш часу, чым мужчыны, на недаплачваюльную працу па догляду за дзецьмі і на працу па хаце. А калі ў сям'і ёсць дзеці да 10 гадоў, то разрыў павялічваецца да 2,5 разоў.
За апошнія дзесяць гадоў разрыў у чаканай працягласці жыцця паміж мужчынамі і жанчынамі скараціўся, але па-ранейшаму застаецца значным: больш за 10 гадоў. У 2019 годзе чаканая працягласць жыцця ў жанчын склала 79,4 года, у мужчын — 69,3.
— Нягледзячы на развіццё заканадаўства аб прафілактыцы гвалту ў сям'і і развіццё сістэмы паслуг, якія прадастаўляюцца дзяржавай і грамадскімі аб'яднаннямі пацярпелым ад гвалту, патрабуюцца больш аператыўныя і комплексныя рашэнні ў мэтах процідзеяння гвалту ў сям'і. Наяўнасць устояных традыцыйных стэрэатыпаў, недастатковае ўсведамленне грамадствам неабходнасці гендарнай роўнасці таксама з'яўляецца адной з перашкод на шляху да дасягнення фактычнай роўнасці жанчын і мужчын, — пішуць у дакуменце.
З-за няроўнасці, у тым ліку гендарнай, Беларусь губляе 6,4 працэнта ў чалавечым развіцці — гэта вынікае з Дакладу аб чалавечым развіцці за 2019 год.
Што будуць рабіць, каб забяспечыць роўнасць
Беларусь плануе развіваць і ажыццяўляць гендарную палітыку па некалькіх напрамках.
- Выраўноўванне сацыяльна-эканамічных магчымасцяў мужчын і жанчын
Што будуць рабіць:
- праводзіць конкурсы і мерапрыемствы, накіраваныя на павышэнне прэстыжу бацькоўства, святкаваць Міжнародны Дзень бацькі;
- прасоўваць і папулярызаваць сярод наймальнікаў канцэпцыі «Кампанія, дружалюбная бацькам», якая накіравана на стварэнне спрыяльных умоў працы для работнікаў, на сумяшчэнне прафесійных функцый і раўнапраўнага бацькоўства;
- дапамагаць жанчынам, у тым ліку ў сельскай мясцовасці, у арганізацыі прадпрымальніцкай, рамеснай дзейнасці, у аказанні паслуг у сферы агратурызму;
- развіваць прадпрымальніцкую ініцыятыву і прафесійны патэнцыял жанчын;
- скарачаць спіс цяжкіх работ і работ з шкоднымі альбо небяспечнымі ўмовамі працы для жанчын і іншае.
2. Забеспячэнне гендарна-арыентаванай аховы здароўя
Што будуць рабіць:
- павышаць кампетэнтнасць лекараў агульнай практыкі па пытаннях рэпрадуктыўнага і сексуальнага здароўя, уключаючы рэпрадуктыўнае і сексуальнае здароўе падлеткаў;
- развіваць службу планавання сям'і;
- распрацоўваць і ўкараняць адукацыйныя праграмы па пытаннях прафілактыкі і лячэння рака шыйкі маткі з прыцягненнем міжнароднай экспертызы;
- ствараць рознаўзроўневую сістэму аховы мужчынскага рэпрадуктыўнага здароўя;
- распрацоўваць асветніцкія праграмы па рэпрадуктыўным і сексуальным здароўі для падлеткаў і іншае.
3. Развіццё інстытуцыйнага механізму па забеспячэнні гендарнай роўнасці
Што будуць рабіць:
- разглядаць з зацікаўленым органамі дзяржкіравання і грамадскімі аб'яднаннямі рэкамендацыі Камітэта ААН па ліквідацыі дыскрымінацыі ў адносінах да жанчын;
- удасканальваць навукова-метадычнае забеспячэнне сістэмы адукацыі з улікам прынцыпу гендарнай роўнасці і гендарных адрозненняў;
- уключаць элементы гендарнага аналізу пры распрацоўцы праектаў нарматыўных актаў па пытаннях ажыццяўлення прадпрымальніцкай дзейнасці;
- паляпшаць умовы ўтрымання затрыманых замежных грамадзян — пабудаваць і ўвесці ў эксплуатацыю цэнтры часовага ўтрымання замежнікаў;
- навучаць супрацоўнікаў МУС і Дзяржпагранкамітэта працы з мігрантамі з улікам гендарных аспектаў, арганізоўваць трэнінгі па рэагаванні на выпадкі сексуальнага і гендарнага гвалту ў дачыненні да мігрантаў і іншае.
4. Процідзеянне гвалту ў сям'і і гандлю людзьмі
Што будуць рабіць:
- удасканальваць заканадаўства ў сферы папярэджання гвалту ў сям'і;
- прапрацоўваць пытанне аб стварэнні рэестра інфармацыі пра выпадкі хатняга гвалту;
- ацэньваць патрэбы грамадзян у сацыяльных паслугах па выхадзе з цяжкай жыццёвай сітуацыі;
- ствараць для пажылых людзей, людзей з інваліднасцю інфармацыйныя матэрыялы аб аказанні дапамогі пацярпелым ад гвалту ў сям'і;
- асвятляць у СМІ пытанні, звязаныя з хатнім гвалтам;
- ствараць у Акадэміі МУС міжведамасны рэсурсны цэнтр па папярэджанні гвалту ў сям'і, арганізоўваць павышэнне кваліфікацыі па гэтым пытанні;
- павышаць кваліфікацыю суддзяў па пытаннях прафілактыкі і процідзеяння гендарнаму гвалту (з акцэнтам на гвалт у сям'і);
- маніторыць арганізацыю работы па папярэджанні гвалту ў сям'і, у тым ліку па працы «крызісных» пакояў і іншае.
5. Інфармацыйна-асветніцкае суправаджэнне мер, накіраваных на забеспячэнне гендарнай роўнасці
Што будуць рабіць:
- праводзіць інфармацыйныя і асветніцкія кампаніі, накіраваныя на павышэнне ўзроўню гендарнай культуры беларускага грамадства;
- размяшчаць у СМІ і сацыяльных сетках публікацыі па розных «гендарных» тэмах;
- праводзіць круглыя сталы, навуковыя канферэнцыі па гендарных праблемах і інш.