Вялікая змена: Уся ўлада Саветам, вучням раздаць ваўчары і вярнуць12 класаў
З чаго пачаць мадэрнізацыю сістэмы сярэдняй адукацыі і хто возьме адказнасць за яе правядзенне? Пра гэта ішла размова на канферэнцыі «Мадэрнізацыя сістэмы адукацыі Беларусі: надзеі і расчаравання», якая адбылася 23 сакавіка.
Грошы з бюджэту павінны вылучацца вучням
Паколькі Беларусь падала заяўку на ўступленне ў Балонскі працэс, то, перш за ўсё, варта ведаць: куды ідзе цывілізаваны свет. Так лічыць намеснік старшыні Таварыства беларускай школы Тамара
Мацкевіч
— Неабходна вывучыць, якая адукацыя будзе запатрабавана, для чаго мы праводзім рэформы. Крок другі: вывучэнне метадаў, іх эфектыўнасці, а таксама вопыту краін, якія прайшлі праз рэформы,
— прапаноўвае Тамара Мацкевіч.
На думку эксперта, беларускія школы павінны быць самастойнымі юрыдычнымі асобамі, а кіраваць навучальнай установай павінен Савет. Таксама, па словах Тамары Мацкевіч, мэтазгодна перайсці на новую
сістэму фінансавання школ, калі грошы з бюджэту размяркоўваюцца ня на навучальная ўстанова, а непасрэдна вучням у выглядзе ваўчара.
— Школьнік сам размесціць свой ваўчар ў абранае навучальная ўстанова, якое сфармуе свой унутраны бюджэт у залежнасці ад колькасці заявак. Гэта створыць канкурэнцыю ўнутры сістэмы адукацыі
і больш шырокую магчымасць для з'яўлення розных відаў школ: прыватных, царкоўных, грамадскіх, — адзначае Тамара Мацкевіч.
Дайце права бацькам ўплываць на ўтрыманне школьных праграм!
Член Грамадскага Балонскага камітэта Андрэй Лаўрухін лічыць неабходным вярнуць у Беларусі 12-гадовую школьную адукацыю.
Пераход у 2008 годзе на 11-гадовае навучанне беларускіх дзяцей прывёў да скарачэння і спрашчэнні праграм. У выніку знізіўся ўзровень адукаванасці школьнікаў, пра што сведчыць цэнтралізаванае
тэставанне.
Акрамя гэтага, як лічыць эксперт, для паляпшэння якасці адукацыі неабходна перайсці да сумяшчэнне незалежнаму ацэньвання ўзроўню ведаў выпускнікоў і ўвесці практыку складання рэйтынгу сярэдніх
агульнаадукацыйных устаноў.
Міністэрства адукацыі, на думку Тамары Мацкевіч, павінна сцвярджаць стандарт. А бацькам трэба даць права ўплываць на ўтрыманне школьных праграм.
— Неабходна таксама дэідэалагізацыі адукацыі. Усе гэтыя змены можна назваць адным словам: «дэмакратызацыя», — падкрэслівае намеснік старшыні Таварыства
беларускай школы.
Дзе знайсці кадры, якія вырашаць усё?
У цяперашні час, па словах Тамары Мацкевіч, існуюць супярэчнасці паміж заяўленым на паперы і рэальным становішчам спраў. Напрыклад, у кожнай школе ёсць Саветы, бацькоўскія камітэты, але ўсе яны з
правам толькі дарадчага голасу.
— У Баранавічах праводзіцца эксперымент па ваучерной фінансавання. Аднак на практыцы толькі частка мясцовага бюджэту размяркоўваецца адпаведна колькасці вучняў. Пры адсутнасцi ў бацькоў
выбару школы гэта наогул карыкатура, — адзначае эксперт.
Тамара Мацкевіч звяртае ўвагу на тое, што рэформа адукацыі можа сустрэць магутнае супраціў з боку непадрыхтаваных педагогаў і бацькоў.
— Так было ў Славакіі. Баюся, і ў нас можа здарыцца нешта падобнае. Не ўяўляю, што мы будзем рабіць, калі ў нас з'явіцца больш свабоды. Ці хопіць у нас кадраў, каб запоўніць,
напрыклад, Міністэрства адукацыі людзьмі са стратэгічным мысленнем? — Кажа Тамара Мацкевіч.
Хто рэалізуе прагрэсіўныя ідэі?
Эксперт Агенцтва гуманітарных тэхналогій Святлана Мацкевіч адзначае, што нават пры самых дэмакратычных законах немагчыма рэфармаваць сістэму образованиябез паляпшэння агульнай атмасферы ў
краіне.
— Можна бясконца вывучаць міжнародны вопыт, але без палітычнай волі гэтыя змены немагчымыя, — падкрэслівае Святлана Мацкевіч.
Кіраўнік праекта «Лятучы ўніверсітэт», метадолаг Уладзімір Мацкевіч адзначае, што ў Беларусі існуе праблема якасці кіраўнічага апарата.
— Яно становіцца ўсё горш, а чыноўнікі менш адказнымі. Яшчэ з савецкіх часоў персанальны кадравы склад заставаўся нязменным, а людзі вымушаныя былі прыстасавацца да тых плыняў,
тэндэнцыям, якія ўзніклі з набыццём независимости¸ — кажа метадолаг.
Адукацыя не можа быць па-за палітыкай, лічыць Уладзімір Мацкевіч. Для таго, каб праводзіць палітыку патрэбна воля і самастойнасць, на што Міністэрства адукацыі ніколі не прэтэндавала.
— Мінадукацыі заўсёды дзейнічала з аглядкай на ўлады. Без цара ў галаве яно не працуе, а цар увасоблены ў начальніцкіх органе, — падкрэслівае эксперт.
На яго думку, далучэнне Беларусі да Балонскага працэсу не гарантуе правядзенне мадэрнізацыі нацыянальнай сістэмы адукацыі.
Эксперт лічыць, што для правядзення рэформаў не хапае не толькі палітычнай волі ўлад, кампетэнтных чыноўнікаў, але і актыўнасці грамадскіх арганізацый, бацькоў школьнікаў.
— Няма таксама дзейснага механізму, з дапамогай якога можна было рэалізаваць прагрэсіўныя ідэі, — канстатуе Уладзімір Мацкевіч.
P.S.
Нагадаем, што рэформа сістэмы адукацыі абраная ў якасці аднаго з прыярытэтных напрамкаў у рамках праекта «Рефорум»/
Пераклад НЧ