Нобеля — Ціханоўскай, футбол замест пасяджэння ў Сейме. 10 фактаў пра Дональда Туска

Па выніках нядаўніх парламенцкіх выбараў у Польшчы апазіцыйныя сілы атрымалі магчымасць сфармаваць большасць і абраць кіраўніка ўрада. Фаварытам на гэтую пасаду лічыцца лідар «Грамадзянскай платформы» Дональд Туск.

«Салідарнасць» распавядае пра яркія моманты з біяграфіі польскага палітыка і нагадвае, як складваліся стасункі Туска з Лукашэнкам і беларускай апазіцыяй.

Туск доўга не мог знайсці сябе ў палітыцы

Дональд нарадзіўся ў 1957 годзе ў рабочай сям'і ў Гданьску. Яго нашчадкі з ліку кашубаў — невялікай заходнеславянскай этнічнай групы, якая засяляла ўзбярэжжа Балтыйскага мора. Туск гэтага факту ніколі не хаваў.

У маладосці ён адвучыўся ў Гданьску на гісторыка і актыўнічаў у «Салідарнасці». З-за апошняга факту быў вымушаны працаваць не па спецыяльнасці, а зарабляць прамысловым альпінізмам.

У 1991 годзе 34-гадовы Туск быў абраны дэпутатам Сейма і кіраўніком невялікай партыі пад назвай «Ліберальна-дэмакратычны кангрэс». Аднак яго палітычная кар'ера не задалася: ні ў парламенце, ні ў партыі. У другой палове 1990-х Туск ні з чым вярнуўся ў Гданьск, дзе выдаў некалькі гістарычных кніг пра горад.

Пасля эмацыйнай перазагрузкі Туск у 2001 годзе выступіў адным з заснавальнікаў партыі «Грамадзянская платформа», а ў 2003-м узначаліў яе.

Прыязджаў у Гродна, каб падтрымаць «Саюз палякаў у Беларусі»

У 2005 годзе беларускія ўлады адмовіліся прызнаваць абранне Анжалікі Борыс на пасаду старшыні «Саюза палякаў у Беларусі», што прывяло да ганенняў на актывістаў і расколу арганізацыі на дзве структуры — афіцыйную і неафіцыйную.

У разгар рэпрэсій на польскую меншасць Дональд Туск, на той момант віцэ-спікер Сейма, прыбыў у Гродна, дзе выступіў са словамі падтрымкі на мітынгу. Гэты ўчынак выклікаў абурэнне беларускіх уладаў.

Перажыў падвойнае паражэнне на выбарах у 2005 годзе

Пасля свайго стварэння «Грамадзянская платформа» даволі хутка набрала папулярнасць. Партыя не рабіла акцэнт на пытаннях ідэалогіі, а прасоўвала тэму эканамічнага развіцця, мадэрнізацыі з мэтай павышэння ўзроўню жыцця.

Увосень 2005 года партыя і яе лідар перажылі дзве балючыя паразы. У верасні на парламенцкіх выбарах «Грамадзянская платформа» некалькі адсоткаў саступіла партыі «Права і справядлівасць». А ў кастрычніку Дональд Туск прайграў у другім туры прэзідэнцкіх выбараў Леху Качыньскаму, хоць у першым апярэдзіў яго на 3%.

СМІ пісалі, што пасля цяжкіх паражэнняў палітык схуднеў, стаў замкнёным і раздражняльным.

Пайсці і прагаласаваць. Выбары ў Польшчы паказалі, чаму нельга быць «па-за палітыкай»

Працаваў кіраўніком урада два тэрміны запар

У 2007 годзе Дональд Туск узяў рэванш. «ПіС» вымушаная была пайсці на датэрміновыя парламенцкія выбары і нечакана прайграла «Грамадзянскай платформе». Туск быў абраны прэм'ер-міністрам — у парламенцка-прэзідэнцкай Польшчы гэта пасада фактычнага кіраўніка краіны.

У 2011 годзе палітык быў пераабраны кіраўніком урада — упершыню ў гісторыі сучаснай дэмакратычнай Польшчы. У той перыяд эканоміка краіны хутка расла, а развіццю інфраструктуры шмат у чым спрыяла шматмільярдная дапамога Еўрасаюза. Сярод іншага, Туск наладзіў адносіны з Германіяй, на якую стала прыходзіцца значная доля польскага экспарту.

Абвянчаўся з жонкай праз палітычную кар'еру

Напярэдадні выбараў у 2005 годзе Дональд і яго жонка Малгажата правялі абрад каталіцкага вянчання — праз 27 гадоў пасля грамадзянскай цырымоніі шлюбу. Туск прызнаваў, што ў Польшчы нельга займацца палітыкай, не прытрымліваючыся традыцыйных кансерватыўных поглядаў у пытаннях рэлігіі.

Прапусціў пасяджэнне ў парламенце, каб пагуляць у футбол

Дональд Туск вядомы сваёй страсцю да футбола. Падчас працы прэм'ер-міністрам ён хобі не закінуў. Аднойчы гэта прывяло да невялікага скандалу. Замест таго каб прысутнічаць на важным пасяджэнні ў Сейме, палітык ганяў мяч з таварышамі.

Туска аштрафавалі на 300 злотых, а ён сам заявіў, што зрабіў памылку і больш такога не паўторыцца.

Быў дэманізаваны «ПіС» пасля авіякатастрофы пад Смаленскам

10 красавіка 2010 года пры заходзе на пасадку на аэрадром Смаленск-Паўночны разбіўся самалёт з сотняй вядомых польскіх палітычных і грамадскіх дзеячаў на чале з прэзідэнтам Лехам Качыньскім.

Расследаванні паказалі, што авіякатастрофа стала вынікам шэрагу чалавечых памылак і фатальных умоў надвор'я. Аднак «ПіС», а таксама брат-блізнюк загінулага прэзідэнта Яраслаў Качыньскі з гэтымі высновамі не пагадзіліся.

Больш за тое, ва ўзніклых тэорыях змовы немалое месца адводзілася прэм'ер-міністру Туску, які ў той час спрабаваў наладзіць адносіны з Расіяй.

З-за эмацыйных заяваў канфлікт паміж «Піс» і «Грамадзянскай платформай» яшчэ больш паглыбіўся, здабыўшы па выразе СМІ характар «польска-польскай» вайны.

Стаў старшынёй Еўрапейскага савета, слаба ведаючы англійскую мову

У снежні 2014 года Дональд Туск стаў старшынёй Еўрапейскай рады. Падзея была глыбока сімвалічнай, бо ўпершыню ў кіраўніцтве ЕС апынуўся прадстаўнік былога камуністычнага блока і Усходняй Еўропы.

Постаць Туска ацанілі за яго погляды (палітык быў еўрааптымістам, але пры гэтым прагматыкам) і здольнасць знаходзіць дыпламатычныя кампрамісы. Калі казаць прасцей, Туск стаў мадэратарам і каардынатарам у перамовах паміж кіраўнікамі дзяржаў-членаў ЕС.

Цікава, што на момант свайго абрання палітык дрэнна валодаў англійскай мовай.

«Калі ў Лукашэнкі былі нейкія надзеі на выбары ў Польшчы, то яму давядзецца моцна расчаравацца»

Дапамог Еўрасаюзу вырашыць сур'ёзныя праблемы

Тое, што Туск справіўся са сваёй місіяй нядрэнна, кажа факт яго перавыбрання на пасаду старшыні Еўрапейскай рады ў 2017 годзе. Між тым на перыяд працы палітыка прыйшліся такія выклікі для ЕС як фінансавы крызіс у Грэцыі, Брэксіт і міграцыйны крызіс.

Пасля Туск распавёў нямала цікавага пра калег па Еўрапейскай радзе. Ён успамінаў, як напярэдадні рэферэндуму ў Вялікабрытаніі ўбачыў у вачах прэм'ера Кэмерана «нешта падобнае на страх», якой неабдуманай атрымалася заява Меркель аб гатоўнасці прыняць у Еўропе бежанцаў з Сірыі і як даводзілася ціснуць на прэм'ера Грэцыі Цыпраса («Скажу шчыра, што мы ўсе ў лайне. Мы трацім час і сілы на тое, каб дапамагчы грэкам, дапамагчы табе і тваёй краіне, а ты ўладкоўваеш рэферэндум. Мы таксама можам правесці рэферэндум і спытаць нашых грамадзян, ці гатовыя яны плаціць па грэчаскіх рахунках. Ну, і ты ўяўляеш, якім будзе вынік?»).

Пасля працы на пасадзе старшыні Еўрапейскай рады Туск кіраваў «Еўрапейскай народнай партыяй». У 2021 дэпутат Еўрапарламента Лешэк Мілер заявіў пра неабходнасць яго вяртання ў польскую палітыку:

— Дональд Туск не абавязаны вяртацца, але ён павінен вярнуцца. Ён павінен вярнуцца, таму што дэмакратыя ў Польшчы ўяўляе бутафорыю, а трэба аднавіць еўрапейскія стандарты.

Прапаноўваў вылучыць Святлану Ціханоўскую на Нобелеўскую прэмію

Падчас масавых пратэстаў 2020 года ў Беларусі Туск як кіраўнік «Еўрапейскай народнай партыі» выказваў падтрымку беларускаму народу. У адным з інтэрв'ю ён заявіў, што Польшча павінна больш актыўна выказваць салідарнасць з беларусамі.

Туск таксама прапанаваў намінаваць Святлану Ціханоўскую на Нобелеўскую прэмію міру:

— Думаю, гэта будзе магутным сігналам, калі ЕС вылучыць на Нобелеўскую прэмію міру Святлану Ціханоўскую і яе мужа Сяргея, які да гэтага часу знаходзіцца ў турме, каб аддаць даніну павагі ўсім беларусам, якія ўдзельнічалі ў гэтым самым мірным за многія гады руху.