«Выконваць гэты абавязак было для мяне гонарам». Што казалі нацысты на Трыбунале перад смерцю

16 кастрычніка 1946 года дзесяць нямецкіх ваенных злачынцаў пакаралі смерцю па рашэнні Трыбуналу. Сярод іх быў фон Рыбентроп, аматар падпісваць дамовы з камуністамі, кіраўнік Вярхоўнага камандавання ўзброеных сілаў Нямеччыны Вільгельм Кейтэль і іншыя. Што яны сказалі перад смерцю?

Ёахім фон Рыбэнтроп

Міністар замежных справаў Гітлера. Ён адыграў істотную ролю ў фармаваньні нацысцкай вонкавай палітыкі, у тым ліку ў анэксіі Аўстрыі і Мюнхэнскім пагадненьні. Менавіта яго подпіс стаяў пад сумнавядомым пагадненьнем камуністаў з нацыстамі — Молатава-Рыбэнтропа.

Гэтая дамова, прасякнутая здрадай, не толькі дазволіла Гітлеру ўварвацца ў Польшчу, але і санкцыянавала наступны падзел Усходняй Эўропы паміж двума падпісантамі. Гэты цынічны акт прынес незьлічоныя пакуты мільёнам.

«Гэты суд павінен быў праводзіцца з мэтай высьвятленьня гістарычнай праўды. З пункту гледжаньня зьнешняй палітыкі Нямеччыны я магу толькі сказаць: гэты судовы працэс увойдзе ў гісторыю як узорны прыклад таго, як, зьвяртаючыся да невядомых дагэтуль юрыдычных формулаў і духу справядлівасьці, можна абысьці кардынальныя праблемы 25 гадоў найцяжэйшай чалавечай гісторыі.

Карані нашай бяды ляжаць у Вэрсальскай дамове. Больш за дваццаць гадоў жыцьця я прысьвяціў ліквідацыі гэтага зла, у выніку чаго замежныя дзяржаўныя дзеячы, якія сёньня пра гэта ведаюць, пішуць у сваіх паказаньнях пад прысягай, што яны мне не паверылі.

Я нясу адказнасьць за правядзеньне зьнешняй палітыкі, вызначанай іншым (верагодна маецца на ўвазе сам Гітлер). Я ведаў пра гэта толькі столькі, што ён ніколі не займаўся плянамі сусьветнага панаваньня, а хутчэй ліквідацыяй наступстваў Вэрсаля і харчовымі праблемамі нямецкага народа».

Рыбэнтроп быў актыўным удзельнікам фармуляваньня і прапаганды нацысцкай ідэялёгіі на сусьветнай арэне. Пад яго кіраўніцтвам Міністэрства замежных справаў Нямеччыны стала істотным інструмэнтам экспансіянісцкай палітыкі нацысцкага рэжыму.

Альянс сілаў Зла: як праз месяц пасля захопу Польшчы чырвоныя і карычневыя пілі шампанскае ў Крамлі

Дыпляматычны ціск, маніпуляцыі і прымус рэгулярна выкарыстоўваліся, каб прымусіць меншыя нацыі падпарадкавацца або дамагчыся нэйтралітэту, такім чынам гарантуючы, што нацысцкая ваенная машына можа прасоўвацца без супраціву. Ён фактычна ператварыў некалі паважаны нямецкі дыпляматычны корпус у рупар нацысцкай партыі, сапсаваўшы яе даўнія традыцыі і прынцыпы.

«Калі я адмаўляю, што гэтая нямецкая зьнешняя палітыка плянавала і рыхтавала агрэсіўную вайну, гэта не апраўданьне з майго боку. Праўдзівасьць гэтага пацьвярджаецца сілай, якую мы набылі ў ходзе Другой сусьветнай вайны, і тым, наколькі слабымі мы былі ў пачатку гэтай вайны.

Тут можна прыгадаць цытату сёньняшняга агрэсара Пуціна адносна сваіх палітычных супернікаў: «Калі б мы жадалі забіць, мы б забілі».

Працягнем з Рыбэнтропам: «Тое, што мы зьбіраліся, дык гэта клапаціцца аб нашых элементарных жыцьцёвых патрэбах, такім жа чынам, як Ангельшчына клапацілася пра свае ўласныя інтарэсы, каб падпарадкаваць сабе адну пятую частку сьвету, і такім жа чынам, як Злучаныя Штаты захапілі цэлы кантынэнт і Расея ўзяла пад сваю гегемонію самую вялікую ўнутраную тэрыторыю сьвету. Адзінае адрозьненьне паміж палітыкай гэтых краінаў у параўнаньні з нашай у тым, што мы патрабавалі ўчасткі зямлі, такія як Данцыг, якія былі адабраныя ў нас супраць усялякіх правоў, у той час як іншыя дзяржавы прызвычаіліся думаць толькі кантынэнтамі.

Калі я езьдзіў да Сталіна ў Маскву ў 1938 годзе, ён не абмяркоўваў са мной магчымасьць мірнага ўрэгуляваньня нямецка-польскага канфлікту, а намякаў, што калі ў дадатак да паловы Польшчы i балтыйскiх краiнаў, ён не атрымае Лiтвы i лiбаўскай гаванi, я магу вяртацца дамоў».

Мабыць, самым страшэнным у жыцьці міністра было тое, што Рыбэнтроп ведаў пра Халакост і ўдзельнічаў у ім. Дакумэнты і сьведчаньні паказваюць, што ён быў добра дасьведчаны аб «Канчатковым рашэньні» і неаднаразова ўдзельнічаў у яго арганізацыі. Яго міністэрства прымала непасрэдны ўдзел у дэпартацыі габрэяў з розных краінаў, чым фактычна прысудзіла тысячы да сьмерці ў канцэнтрацыйных лягерах.

«У 1939 годзе развязваньне вайны, відавочна, яшчэ не разглядалася як міжнароднае злачынства супраць міру, інакш я не мог бы растлумачыць тэлеграму Сталіна па заканчэньні польскай кампаніі, у якой казалася, цытую: «Сяброўства Нямеччыны і Савецкага Саюза, на аснове крыві, якую яны пралілі разам, мае ўсе перспектывы быць трывалым».

Я шкадую пра жорсткія злачынствы, якія сталі мне тут вядомыя і якія апаганьваюць нашую рэвалюцыю. Але я не магу ацэньваць іх усіх паводле пурытанскіх стандартаў.

Альфрэд Ёдль

Кіраўнік аператыўнага штаба Вярхоўнага камандаваньня ўзброеных сілаў Нямеччыны. Ёдль удзельнічаў у плянаваньні і правядзеньні ваенных кампаній Нямеччыны.

«Я непахісна перакананы, што пазьнейшыя гісторыкі прыйдуць да справядлівага і аб'ектыўнага прысуду (мары Альфрэда не апраўдаліся) адносна вышэйшых военачальнікаў і іх памочнікаў, бо яны і ўвесь нямецкі вермахт разам зь імі, сутыкнуліся з невырашальнай задачай, а менавіта: весьці вайну, якой яны не жадалі, пад кіраўніцтвам галоўнакамандуючага, даверу якому яны не мелі і якому яны самі давяралі толькі абмежавальна.

Усё гэта пры поўным і ясным усьведамленьні таго, што гэтая вайна вырашыць жыцьцё або сьмерць нашай любай Бацькаўшчыны. Яны не служылі сілам пекла і не злачынцу, а свайму народу і сваёй айчыне».

Галоўным у злачынствах Ёдля была яго ключавая роля ва ўварваньні ў суверэнныя краіны. Гэтыя кампаніі былі прадуманымі актамі агрэсіі, якія супярэчылі міжнароднаму праву. Чэхаславаччына, Польшча, Данія і Нарвэгія, сталі ахвярамі яго плянаў заваёвы. Гэтыя ўварваньні прывялі да шырокага перасоўваньня цывільнага насельніцтва і падрыхтавалі глебу для жахлівых ваенных злачынстваў і зьверстваў пад нацысцкай акупацыяй.

Яго дырэктывы дазвалялі жорсткае абыходжаньне з ваеннапалоннымі, якое прывяло да іх прымусовай працы, голаду і сістэматычнага зьнішчэньня, асабліва на Ўсходнім фроньце. Подпіс Ёдля можна знайсьці на розных загадах, якія ўхвалялі і прапагандавалі такое бесчалавечнае абыходжаньне.

«Што тычыцца мяне, я лічу, што ні адзін чалавек не можа зрабіць больш, чым паспрабаваць дасягнуць найвышэйшай з тых мэтаў, якія здаюцца яму дасяжнымі. Гэта і нішто іншае заўсёды было кіроўным прынцыпам маіх дзеяньняў, і па гэтай прычыне я пакіну гэтую залю суда з высока ўзьнятай галавой, як і калі ўваходзіў у яе шмат месяцаў таму.

Але той, хто назаве мяне здраднікам пачэснай традыцыі нямецкай арміі, або той, хто сцьвярджае, што я застаўся на сваёй пасадзе з асабістых і эгаістычных меркаваньняў, таго я буду называць здраднікам праўды. У такой вайне, як гэтая, у якой сотні тысячаў жанчынаў і дзяцей былі зьнішчаныя пластамі бомбаў або забітыя нізкалётнымі самалётамі і ў якой партызаны выкарыстоўвалі ўсе, так, усе спосабы гвалту, якія здаваліся мэтазгоднымі, жорсткія меры, хаця яны могуць здацца сумніўнымі з пункту гледжаньня міжнароднага права, не зьяўляюцца злачынствам ні ў маральнасьці, ні ў сумленьні.

Бо я веру і сцьвярджаю, што абавязак чалавека перад народам і бацькаўшчынай вышэй за ўсё. 

Альфрэд Розэнбэрг

Інтэлектуальны і ідэалягічны слуп нацысцкай партыі нясе істотную адказнасьць за фармаваньне і распаўсюд таксічных дактрынаў, якія ляжалі ў аснове самых жахлівых злачынстваў Трэцяга рэйху. Пяро Розэнбэрга фактычна праклала шлях да генацыду, спрыяючы таму, што нянавісьць была не толькі прымальнай, але і дактрынальнай.

 «Пракуроры сцьвярджаюць, што мы ўсе ўдзельнічалі ў таемных канферэнцыях, каб плянаваць агрэсіўную вайну. Акрамя таго, мяркуецца, што мы замовілі нібыта забойства 12 000 000 чалавек. Усе гэтыя абвінавачваньні былі ў сукупнасьці апісаныя як "генацыд" — забойства людзей. У сувязі з гэтым я маю права заявіць:

Я ведаю, што маё сумленьне цалкам вольнае ад такой віны, ад любога саўдзелу ў забойстве людзей. Замест таго, каб працаваць над разбурэньнем культуры і нацыянальных пачуцьцяў усходнеэўрапейскіх народаў, я спрабаваў палепшыць фізычныя і духоўныя ўмовы іх існаваньня. Замест практыкі «дзіцячага рабства», як гэта называецца, я паклапаціўся аб тым, каб моладзь з тэрыторый, якія знаходзіліся пад пагрозай баявых дзеяньняў, атрымлівала абарону і асаблівы клопат».

Розэнбэрг быў рэйхсміністрам акупаваных усходніх тэрыторый, і адказваў за жорсткае кіраваньне велізарнымі надзеламі Эўропы. Яго кіраваньне суправаджалася жорсткім абыходжаньнем, прымусовай працай і сістэматычным зьнішчэннем славянскага і габрэйскага насельніцтва.

«Замест таго, каб вынішчаць рэлігію, я аднавіў свабоду Цэркваў на ўсходніх тэрыторыях праз дэкрэт аб верацярплівасьці.

Думка аб фізычным зьнішчэньні славянаў і габрэяў, гэта значыць аб рэальным забойстве цэлых народаў, ніколі не прыходзіла мне ў галаву, і я, безумоўна, ні ў якім разе не выступаў за гэта. Я лічыў, што габрэйскае пытаньне павінна быць вырашанае стварэньнем права меншасьці, эміграцыяй або рассяленьнем габрэяў на працягу дзесяці гадоў.

Я шчыра вітаю ідэю аб тым, што злачынства генацыду павінна быць абвешчанае міжнародным пагадненьнем па-за законам, з натуральным палажэньнем, што ні цяпер, ні ў будучыні генацыд не будзе дазволены ў любым выпадку супраць нямецкага народа».

Розэнбэрг адыграў галоўную ролю ў рабаваньні культурных і мастацкіх каштоўнасьцяў з акупаваных тэрыторыяў. Пад яго кіраўніцтвам былі канфіскаваныя мільёны твораў мастацтва. Гэтыя прадметы альбо прызначаліся для прапанаванага Гітлерам «Музэя фюрэра» ў Лінцы, альбо проста былі скрадзеныя, каб пазбавіць падпарадкаваныя народы іх культурнай спадчыны.

«Сярод іншага савецкі пракурор заявіў, што ўся так званая “ідэалягічная дзейнасьць” была “падрыхтоўкай да злачынства”. У сувязі з гэтым я хачу сказаць наступнае: нацыянал-сацыялізм прадстаўляў ідэю пераадоленьня класавай барацьбы, якая зьневажала народ, і аб'яднаньня ўсіх клясаў у вялікую нацыянальную супольнасьць».

Акрамя пазначаных вышэй, дзень 16 кастрычніка 1946 года стаў апошнім у жыцьці і іншых значных прадстаўнікоў нацыскага рэжыму: Вільгельм Кайтэль, Эрнст Кальтэнбрунэр, Ганс Франк, Вільгельм Фрык, Юліюс Штрайхэр, Фрыц Заўкель, Артур Зэйс-Інкварт.

Кожны зь іх быў прызнаны вінаватым па ўсіх пунктах абвінавачаньня і пакараны сьмерцю.

Страшэнна чытаць, як пасьля такой катастрофы, якая адбылася ў сьвеце падчас іх вайны, асобы, што былі непасрэдна адказныя за плянаваньне і рэалізацыю злачынных плянаў, не толькі не раскайваліся ў сваіх учынках, а наадварот, ішлі на эшафот з «высока ўзьнятай галавой».

Сёньня гучна чутны голас сусьветнай супольнасьці аб неабходнасьці стварэньня новага трыбуналу. Пасьля сканчэньня вайны, якую разьвязала Расея ва Ўкраіне, прапануецца распрацаваць мэханізм прыцягненьня да адказнасьці тых, хто выступіў агрэсарам і зьдзейсьніў страшэнныя ваенныя злачынствы на тэрыторыі Ўкраіны.

І калі так, цікава, якія словы абяруць новыя абвінавачаныя. Міністар замежных справаў, кіраўнікі вайсковых частак, прапагандысты, безьліч іншых злачынцаў былі прысуджаныя да сьмяротнага пакараньня ў Нюрнбэргу. Што будзе ў заўтрашнім дні?