Экс-сенатар Казахстана: Палова Расіі — гэта гістарычныя казахстанская тэрыторыя

Казахстанскі эканаміст і экс-сенатар рэспублікі Уаліхан Кайсараў заявіў, што прыкладна палова РФ нібыта з'яўляецца гістарычнай тэрыторыяй Казахстана.

«Новасібірск — гэта Нагай-Сівір, гэта нашы казахскія землі. Цюмень — Тэмен — паўднёвыя краі Залатой Арды, а за ёй вышэй таксама нашы тэрыторыі. Арэнбург (Орынбор) быў сталіцай казахскай дзяржавы ў 1926 годзе, Курган — гэта Хургал, Саратаў — Сарытау, Астрахань — Астар-Хан, Омск — Омбы. Тэрыторыі, якія мінімум на 500-600 кіламетраў на поўнач ад цяперашняй мяжы Казахстана, былі спрадвечна казахскімі землямі», — заявіў палітык. 

Але Кайсараў пайшоў далей, падкрэсліўшы, што Масква, нібыта, таксама гістарычна належыць казахстанскай, а не расійскай дзяржаве. Акрамя таго, Казахстан, на думку палітыка, мае гістарычнае права на частку тэрыторый Манголіі і Кітая. Зрэшты, ад гэтых зямель Астана, на думку Кайсарава, чамусьці мае адмовіцца.

Глабальныя амбіцыі Кайсарава ўжо пракаментавалі на самым высокім узроўні. Так, першы намеснік старшыні камітэта Дзярждумы па справах СНД Канстанцін Затулін абазваў Кайсарава «маргіналам».

Не прайшло міма заявы і экспертнае асяроддзе. Па-першае, многія гісторыкі знайшлі ў словах Кайсарава нестыкоўкі. Напрыклад, у сцвярджэнні, што Арэнбург калісьці быў сталіцай Казахстана. Але ў 1926 годзе, пра які ён гаворыць, не было Казахстана. Была Аўтаномная Кіргізская Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка, з адміністрацыйным цэнтрам у Арэнбургу ў складзе Расійскай Савецкай Федэратыўнай Сацыялістычнай Рэспублікі. Мабыць, гэта ўтварэнне Кайсараў і называе казахстанскай дзяржавай. Але да дзяржаўнасці Казахстана на той час было яшчэ вельмі далёка.

Па-другое, як адзначаюць гісторыкі, згаданыя Кайсаравымі гарады знаходзіліся на тэрыторыі рэшткаў Залатой Арды — Астраханскага, Казанскага, Сібірскага ханстваў і Нагайскай арды. І цяперашнія этнічныя казахі да гэтых фармацый ніякага дачынення не мелі.

Зрэшты, куды цікавей пытанне, як ставіцца кіруючая ў Казахстане эліта да пасажаў Уаліхана Кайсарава. 

Тут варта згадаць, што прадстаўнікі казахстанскай апазіцыі даюць Кайсараву цікавую характарыстыку. «Кайсараў — тыповы правакатар, які раней прыбіраўся ў адзежы "апазіцыянера", але сам увесь час працаваў на ўладу і быў звязаны з рознымі групоўкамі на самым версе. Яго проста выкарыстоўвалі як рупар для агучвання дзівацкіх ідэй», — сцвярджае адзін з лідараў мясцовай сацпартыі Айнур Курманаў. Іншымі словамі, выхадку магчыма санкцыянавалі ў адміністрацыі Такаева.

Гэтага нельга выключаць хаця б таму,  што тэзісы Кайсарава цалкам карэлююцца з новай міфалогіяй аб пераемнасці цяперашняга Казахстана з Залатой Ардой, якую не так даўно абвясціў Касым-Жомарт Такаеў.

«Казахстан з'яўляецца прамым пераемнікам качавой цывілізацыі Вялікага стэпу. Прызнанай вяршыняй дзяржаўнага будаўніцтва на вялізных прасторах Цэнтральнай Еўразіі заўсёды выступаў Улус Джучы, сусветна вядомая як Залатая Арда. Важна, каб успрыманне Залатой Арды ў свеце было непарыўна звязана менавіта з Казахстанам», — заявіў у адной з прамоў цяперашні прэзідэнт РК.

Дарэчы, жаданне ўявіць сябе нашчадкамі мангольскай шляхты супярэчыць міфу аб «адзінай цюркскай агульнасці» з іншымі нацыямі «Турана», якую прасоўваў Нурсултан Назарбаеў. Таму, магчыма, заявы Кайсарва — фрагмент барацьбы супраць былой эліты.  

І, нарэшце, яшчэ адна версія. У Казахстане ў асяроддзі кіраўніцтва дастаткова тых, хто з падазрэннем ставяцца да Расіі і вераць: Расія позна ці рана абавязкова будзе прэтэндаваць на Паўночны і Усходні Казахстан. Гэтыя вобласці населеныя пераважна рускімі. Сентэнцыі Кайсарава па факце ставяць пад сумнеў і ролю Масквы ў якасці гегемона і галоўнага арбітра на постсавецкай прасторы. 

Такім чынам, Астана за кошт фрыка Кайсарава як бы папярэджвае Маскву, што лепш на тэму прыналежнасці Паўночна-Усходняга Казахстана не артыкуляваць. Інакш, глядзіш, наступным разам які-небудзь казахстанскі палітык заявіць, што ўся Расія — гэта гістарычная тэрыторыя Казахстана, якую трэба тэрмінова павярнуць у родную гавань.