Кітай рыхтуецца прыняць жорсткі закон «аб мецяжах» у Ганконгу. Што гэта значыць?

У Сход народных прадстаўнікоў Кітая паступіў пакет законаў, накіраваны на падаўленне пратэстаў у Ганконгу. Законапраекты аперуюць катэгорыямі нацыянальнай бяспекі, замежнага ўмяшання і ўводзяць адказнасць за сепаратызм. Што гэта значыць для ахопленага пратэстамі Ганконга?

У пятніцу ў Кітаі пачаўся трэці штогадовы з'езд Усенароднага сходу народных прадстаўнікоў 13-га склікання. Ён будзе доўжыцца да 28 траўня, і адно з галоўных пытанняў на яго парадку дня — галасаванне па пакеце законаў «Аб удасканаленні прававой сістэмы і правапрымяняльнага механізму Ганконга».
Законапраект быў прадстаўлены на разгляд з'езда амаль адразу пасля яго пачатку. У ім гаворыцца аб праве Кітая прымяняць нацыянальныя законы на тэрыторыі Ганконга. Таксама ён забараняе ўмяшанне ў справы Ганконга замежных і знешніх сіл. «У выпадку неабходнасці адпаведныя органы нацыянальнай бяспекі маюць права адкрываць свае прадстаўніцтвы ў Ганконгу з мэтай выканання абавязку і для абароны нацыянальных інтарэсаў», — гаворыцца ў дакуменце.
Дэмакратычныя актывісты ў Ганконгу і заходнія палітыкі бачаць у ім выклік прынцыпу «адна краіна, дзве сістэмы» і спробу абыйсці ганконскае заканадаўства.

Чаго хоча ўрад?

На адкрыцці з'езда ў пятніцу адразу некалькі пекінскіх заканадаўцаў выказаліся за тое, каб як мага хутчэй прыняць новы пакет.
«Нягледзячы на ​​тое, што з перадачы Ганконга ад Брытаніі назад Кітаю прайшло больш за 20 гадоў, адпаведныя законы пакуль не з'явіліся», — сказаў прадстаўляючы законапраект, намеснік пастаяннага камітэта Сходу Ван Чэнь. Сітуацыю ў Ганконгу Ван Чэнь назваў антыкітайскім хаосам, які учыняюць прыхільнікі незалежнасці. Ён адзначыў, што пратэстоўцы пашкодзілі дзяржаўныя сымбалі і спрабавалі паралізаваць працу дзяржаўнага савета.
Прапекінскій аналітык, былы кітайскі дыпламат і віцэ-прэзідэнт Цэнтра Кітая і глабалізацыі Віктар Гао лічыць, што дзеянні пратэстуючых ўяўляюць небяспеку для нацыянальных інтарэсаў Кітаю. «За апошнія некалькі гадоў стала відавочна, што ў Ганконгу дзейнічаюць палітычныя сілы, якія не паважаюць асноўны закон, якія парушаюць прынцып "адна краіна, дзве сістэмы" і якія без усялякіх ваганняў кідаюць выклік нацыянальным інтарэсам Кітая і яго ўлады ў Ганконгу», — заявіў ён у пятніцу ў эфіры Бі-бі-сі.
Як менавіта будзе прымяняцца законапраект, пакуль незразумела. Канкрэтныя меры будуць абмяркоўвацца ў камітэтах кітайскага сходу народных прадстаўнікоў на працягу наступных тыдняў, ужо пасля прыняцця рамачнага закона. Аднак два асноўных складнікаў адказу Пекіна на ганконскія пратэсты бачныя ўжо цяпер.

Новая паліцыя

У Ганконгу з'явіцца яшчэ адна паліцэйская структура, падкантрольная ўжо непасрэдна Пекіну, падкрэсліваюць актывісты.
«Я думаю, адзін з асноўных пунктаў гэтага закона ў тым, што ўрад атрымлівае магчымасць стварыць уласнае агенцтва ў Ганконгу. Гэта будзе афіцыйны ганконскі ўладны інстытут, які будзе прадстаўляць інтарэсы пекінскага ўрада ў Ганконгу і забяспечваць выкананне законаў», — сказаў Бі-бі- сі Томі Чун, адзін з лідараў «парасонавай рэвалюцыі» 2014 года.
Джошуа Вонг — генеральны сакратар партыі Demosisto, якая выступае за незалежнасць Ганконга. Члены Demosisto ўваходзяць у апазіцыйны блок з 27 дэпутатаў ганконскага заканадаўчага сходу. Ён лічыць, што структура, якая прадстаўляе Пекін, можа атрымаць велізарныя паўнамоцтвы.
Ганконскія пратэстоўцы у 2019 годзе паспяхова лабіравалі свае інтарэсы на міжнародным узроўні. У верасні мінулага года лідар Demosisto Джошуа Вонг наведаў ЗША і выступіў у кангрэсе, заклікаўшы яго як мага хутчэй прыняць рэзалюцыю аб падтрымцы пратэстуючых у Ганконгу. Кітайскія СМІ раскрытыкавалі Вонга за заклік ЗША ўмяшацца ў справы, якія Пекін лічыць ўнутранымі.
У лістападзе 2019 года ў ЗША ўступіў у сілу закон аб падтрымцы дэмакратыі, па якім Вашынгтон абавязаўся сачыць за сітуацыяй з правамі чалавека ў Ганконгу і ў выпадку іх парушэння атрымаў права пазбавіць гэты горад гандлёвых прывілеяў.
Яшчэ адзін пункт прыманага ў Пекіне пакета законаў абмяжоўвае ўзаемадзеянне актывістаў з замежнымі арганізацыямі, і асабліва з замежнымі ўрадамі. Гэта матывуецца меркаваннямі нацыянальнай бяспекі Кітая, з чым не згодныя актывісты. «Хутчэй за ўсё яго асноўнай мэтай буду я, — лічыць Вонг. — Многія пекінскія чыноўнікі крытыкавалі мяне за тое, што я прысутнічаў на слуханьнях за мяжой і распавядаў праўду пра рэпрэсіі і жорсткасці паліцыі». Актывіст лічыць, што артыкул аб змове з замежнымі палітычнымі сіламі прывядзе да ўзбуджэньня палітычна матываваных крымінальных спраў.

Праблема міні-канстытуцыі

Для таго, каб новыя законы мелі дзеянне ў Ганконгу, яны павінны трапіць у Дадатак III да Асноўнага закона Ганконга, у якім пералічаныя агульнанацыянальныя законы, абавязковыя для выканання ў горадзе. Кіраўнік Ганконга Кэры Лам раніцай у пятніцу заявіла, што ўлады горада будуць супрацоўнічаць з Пекінам для правядзення законапраекта.
У 2003 годзе спроба правесці праз заканадаўчы савет Ганконга так званы "закон аб мецяжы" правалілася з-за масавых пратэстаў, у якіх удзельнічалі да паўмільёна жыхароў. На гэты раз актывісты таксама заклікаюць да масавых дзеянням на вуліцах.
«Новы закон прывядзе да новай серыі пратэстаў у горадзе: два мільёны выйшлі на вуліцы ў акцыях пратэсту супраць закона аб экстрадыцыі, каб абараніць будучыя пакаленні. Гэты закон яшчэ горш», — кажа Джошуа Вонг.
bbc.com