Леанід Краўчук. Дасье ў карыкатурах

На гэтым тыдні, 10 мая, пайшоў з жыцця Леанід Макаравіч Краўчук, першы прэзідэнт Украіны. Ён пакінуў пасля сябе цікавую спадчыну, якая знайшла адлюстраванне ў тым ліку ў шматлікіх карыкатурах.

Біяграфія Краўчука тыпова савецкая: нарадзіўся ў 1934-м у маленечкім сяле на Ровеншчыне. У 10 гадоў з-за вайны застаўся без бацькі. Здолеў прабіцца ў людзі, зрабіўшы фантастычную кар'еру па партыйнай лініі — аж да другога сакратара кампартыі УССР. Ужо пасля развалу СССР і забароны кампартыі яму даводзілася апраўдвацца за сваё камуністычнае мінулае. На гэты конт хапала жартаў і мемаў.
Зрэшты, за сваё камуністычнае мінулае Макарыч, можна сказаць, рэабілітаваўся, стаўшы ўдзельнікам «белавежскага саміту» ў снежні 1991-га. Менавіта там, як вядома, было прынятае рашэнне аб роспуску СССР. Нягледзячы на ​​глабальнае гістарычнае значэнне той сустрэчы, тагачасныя карыкатурысты ўяўлялі яе больш празаічна.

Пры развале СССР Краўчуку ўдалося захаваць у складзе Украіны Крым. Адзін з тагачасных карыкатурыстаў выявіў гэта наступным чынам.

Аднак землякі хутка забыліся на гэтыя поспехі Леаніда Краўчука. На датэрміновых прэзідэнцкіх выбарах 1994-га Макарыч прайграў Леаніду Кучму. Галоўным фактарам паразы аказалася эканоміка. Крах савецкай планавай эканомікі і лагістыкі найбольш моцна ўдарыў па індустрыяльнай Украіне. Сімвалам таго крызісу стала «краўчучка» — жартаўлівая назва (пераважна на тэрыторыі Украіны) разнавіднасці ручной каляскі для перавозкі тавараў на продаж, асноўны прадмет дзейнасці многіх украінцаў таго часу. Не дзіўна, што Краўчука ў той час любілі маляваць з «краўчучкай».

Прайграўшы выбары, Краўчук пачаў рабіць самыя неверагодныя палітычныя кульбіты. То ён узначальваў рух за ўваходжанне Украіны ў NATO, то ўзначальваў на выбарах спіс блока «Не так!», звязанага з Крамлём. Логіку дзеянняў Краўчука тым часам паспрабаваў адлюстраваць адзін з украінскіх графікаў. На яго малюнку экс-прэзідэнт намаляваны ў выглядзе сабакі на ланцугу, які, мяркуючы па шматлікіх надпісах на яго будцы, гатовы хутка мяняць ідэалагічныя прынцыпы дзеля талеркі з ежай.

Крызіс 2014-га вярнуў Краўчука ў вялікую палітыку. Ён паспрабаваў ад свайго імя стварыць перамоўную пляцоўку паміж прыхільнікамі Майдана і партыяй улады. Задума правалілася. Здавалася, гэта лебядзіная песня палітыка, у якога тым больш былі праблемы з сэрцам. Аднак у 2020-м Зяленскі нечакана даручыў Леаніду Макарычу прадстаўляць Украіну ў каардынацыйна-кантактнай групе па рэалізацыі Мінскіх дамоваў. Там Краўчук заняў радыкальную пазіцыю, фактычна заклікаючы да выхаду Украіны з Мінску-2, на што адрэагаваў адзін з графікаў.

Па ходу таго, як Мінскія дамовы ўсё больш заходзілі ў тупік, Краўчук дазваляў сабе больш жорсткую лексіку. Напрыклад, паабяцаў у выпадку нападу Расіі на Украіну страляць па агрэсарах са сваёй стрэльбы. Гэтая рэпліка натхніла мастакоў на карыкатуры.

Мабыць, гэта была апошняя прыжыццёвая гучная заява палітыка. 10 мая ён памёр на 89-м годзе жыцця ў Мюнхене, усяго на тыдзень перажыўшы іншага падпісанта Белавежскага пагаднення Станіслава Шушкевіча. Развітанне з палітыкам, галоўны праект якога — незалежная Украіна — зараз знаходзіцца ў небяспецы, запланавана на 17 мая ў Кіеве.
Так ці інакш, са смерцю Шушкевіча і Краўчука мы канчаткова можам засведчыць, што савецкі і постсавецкі свет скончыўся. Нас чакае зусім іншы свет.