Нямеччына адзначае 30-годдзе падзення Берлінскай сцяны. Што змянілася і мяняецца ў краіне?

Падзенне Берлінскай сцяны ва ўсім свеце лічаць сімвалам свабоды. Але нават праз 30 гадоў аб'яднаная Германія усё яшчэ знаходзіцца ў пошуках сваёй ідэнтычнасці, піша галоўны рэдактар ​​«Нямецкай хвалі» Інэс Поль.

Той, хто лічыў, што з падзеннем Берлінскай сцяны і «жалезнай заслоны» эпоха «палос смерці» ля мяжы і умацаваных памежных спарудаў скончылася, глыбока памыляўся. Зусім наадварот: праз 30 гадоў колькасць сцен ва ўсім свеце толькі павялічваецца. Не толькі на мяжы паміж ЗША і Мексікай, Ізраілем і Палестынай, КНДР і Паўднёвай Карэяй — нават у межах Еўрасаюза спешна будуюць платы і зноў ўводзяць памежны кантроль. Тым больш прыемней і радасней ў гэтай сувязі кінуць погляд на Нямеччыну.

Велізарны крэдыт даверу

На хвалі перабудовы і галоснасці усходнім немцам, натхнёным мужнасцю палякаў і венграў, атрымалася разбурыць Сцяну, што падзяляла краіну на Усход і Захад. Гэта адбылося ў ходзе па-сапраўднаму мірнай рэвалюцыі — без адзінага стрэлу. 9 лістапада 1989 года, а таксама ў папярэднія гэтай даце напружаныя дні і гадзіны, не пацярпеў ніводны чалавек.
Толькі дзякуючы велізарнаму крэдыту даверу з боку міжнароднай супольнасці на чале з ЗША і пры падтрымцы СССР з яго тагачасным лідарам Міхаілам Гарбачовым, а пасля некаторых ваганняў — таксама Францыі і Вялікабрытаніі, немцам ўсяго за 11 месяцаў атрымалася аб'яднаць краіну. І зрабіць гэта ў адпаведнасці з нормамі міжнароднага права.
Такім чынам былі закладзеныя асновы для аб'яднання Германіі як сацыяльнай дзяржавы, развіцця агульнай інфраструктуры і шмат чаго іншага, неабходнага для стварэння працаздольнай дзяржавы з двух зусім розных частак.

У ФРГ недаацанілі ўклад ўсходніх немцаў
Нядзіўна, што ў 30-гадовы юбілей падзення Берлінскай сцяны ва ўсім свеце зноў глядзяць на Нямеччыну. Быць можа, людзі хочуць падарыць сабе хоць нейкую надзею, бо адметнай рысай нашага часу стала адчуванне пагрозы і няўпэўненасці, а таксама распад звыклых структур. Пры гэтым у самой Нямеччынуе зусім не адчуваецца радасці ці гонару за дасягнутае. Наадварот, барацьба краіны самой з сабой вядзе да палітычных супярэчнасцяў і рознагалоссяў, якія перагортваюць ўсе палітычныя дасягненні апошніх 30 гадоў.
Перш за ўсё, ва ўсходнегерманскіх федэральных землях расце ўплыў правапапулісцкай партыі «Альтэрнатыва для Германіі» (АДГ), якая ставіць пад сумневы асновы аб'яднанай Нямеччыны. Гэта выяўляецца ў пазіцыі партыі па цэлым шэрагу пытанняў — ад ролі ЕС да міграцыйнай палітыкі ФРГ. У рыторыцы АДГ дамінуюць нацыяналістычныя, расісцкія і этнацэнтрыстскія ўяўленні аб свеце і людзях. Буйныя да гэтага часу партыі губляюць сваё ранейшае значэнне, а фармаваць урад становіцца ўсё цяжэй. З хваленай надзейнасцю і прадказальнасцю скончана — прынамсі пакуль.
Рост уплыву правых папулістаў нельга назваць выключна нямецкім феноменам. Разам з тым у Германіі да гэтага прывялі асаблівыя прычыны, звязаныя, у тым ліку, з падзелам краіны. Жыццёвыя дасягненні многіх ўсходніх немцаў, якія спачатку мужна дамагліся крушэння ГДР, аднак затым спраўляліся з яго наступствамі і былі вымушаныя зноўку інтэгравацца ў аб'яднаную Нямеччыну, да гэтага часу недаацэненыя. Сёння за грэблівае стаўленне да гэтых людзей даводзіцца расплачвацца.

Якой краінай хоча стаць Нямеччына?
На фоне ўсеагульнай нявызначанасці і каласальных выклікаў глабалізаванага свету Германія на 30-м годзе свайго адзінства вымушана задаць сама сабе шэраг фундаментальных пытанняў.
Якой краінай яна хоча быць? Краінай, дзе габрэі баяцца сабрацца ў сінагозе на малітву? Краінай, дзе палітыкі, якія выразна пазіцыянуюць сябе як праціўнікаў нацыяналістычных ідэй і дыскрымінацыі, павінны баяцца за сваё жыццё? Ці хоча Германія быць краінай, прыналежнасць да якой вызначаецца паходжаннем чалавека ці колерам яго скуры?

Пад цяжарам гэтых экзістэнцыяльных пытанняў у цяперашнюю гадавіну падзення Сцяны тут не будзе месца бесклапотнай радасці. Але менавіта таму я хачу, каб гэтыя памятныя дні надалі маёй радзіме мужнасці. Каб мы задалі сабе пытанне, якой бы мы хацелі бачыць нашу краіну ў сярэдзіне гэтага стагоддзя — смелай, а не аслаблай духам, і цвёрда стаяць на падмурку нашай канстытуцыі. Каб мы ўсведамлялі, што многія з прапісаных там непарушных прынцыпаў цяпер ставяць пад сумнеў.
У гэтыя дні мы праслаўляем мужнасць мінулага. Спадзяюся, што гэта надасць нам сіл у барацьбе за добрую будучыню ва ўмовах свабоды і справядлівасці.