Самыя рэзанансныя палітычныя замахі нашага стагоддзя. Дасье ў карыкатурах
У жніўні свет скалынула навіна пра замах на пісьменніка Салмана Рушдзі. Але замахі па палітычных матывах дастаткова частая падзея ў нашым стагоддзі.
Пачаць можна з спробы тэрарыстычнай групоўкі баскскіх сепаратыстаў ETA забіць караля Іспаніі Хуана Карласа. Каб збіць борт нумар адзін у небе, баскі жадалі выкарыстаць ракету класа «зямля-паветра». Аднак спецслужбам Францыі ўдалося дэшыфраваць матэрыялы тэрарыстаў і выявіць часткі тых ракет. Аднак, як высветлілася пазней, галоўным ворагам караля з'яўляюцца не сепаратысты, а жывёлы. Фота са сланом, якога Хуан Карлас забіў на сафары ў Афрыцы, выклікала такі скандал на радзіме, што з часам манарх быў вымушаны адрачыся ад кароны і бегчы за мяжу. Перамога слана над каралём была адным з любімых сюжэтаў іспанскіх карыкатурыстаў.
ХХІ стагоддзе прынесла новыя практыкі замахаў з выкарыстаннем навінак тэхнічнага прагрэсу. Так, 4 жніўня 2018-га адбыўся замах на лідара венесуэльскай баліварыянскай рэспублікі Нікола Мадура з дапамогай дрона, які скінуў на палітыка выбухоўку. Сам прэзідэнт у гэты час прымаў парад і нейкім цудам не пацярпеў, хаця, як было бачна па кадрах трансляцыі, моцна спалохаўся. Афіцыйны Каракас хутка разблытаў ніткі змовы, абвінаваціўшы ва ўсім ЗША і Калумбію. А лаяльныя мастакі графічна адлюстравалі схему тэракту.
Дарэчы, абсалютным рэкардсменам у плане колькасці замахаў з'яўляецца кіраўнік Турэцкай рэспублікі Тайіп Эрдаган. На яго ў гэтым стагоддзі рабілі замах мінімум тры разы. Апошняя спроба мела месца ў 2015-м, калі ў Стамбуле злачынец, узброены самаробным пісталетам, паспрабаваў страляць у палітыка падчас перадвыбарчага мітынгу. Аднак самаробная зброя дала асечку. Можна меркаваць, што гэты замах наўрад ці апошні з улікам аўтарытарнага курса Эрдагана, што плодзіць прэзідэнту мноства злоснікаў. Гэтаму феномену прысвечана карыкатура амерыканскага графіка. На ёй пералічваюцца ўсе групы, якія сядзяць пры Эрдагане за палітыку — курды, члены секты Гюлена, прыхільнікі еўрапейскіх каштоўнасцей, журналісты…
У 2007-м у Пакістан вярнулася з вымушанай эміграцыі першая ў гісторыі мусульманскай краіны жанчына прэм'ер-міністр Беназір Бхута. Яна тут жа ўступіла ў жорсткую канфрантацыю з прэзідэнтам краіны Первезам Мушарафам. 27 снежня таго ж года падчас мітынгу смяротнік стрэліў у Беназір Бхута двойчы, пасля чаго прывёў у дзеянне выбухоўку. Першая жанчына прэм'ер-міністр у гісторыі Пакістана памерла ў шпіталі, не прыходзячы ў прытомнасць. Пакістанскі лідар выступіў з асуджэннем палітычнага забойства і паабяцаў знайсці датычных. Аднак у жніўні 2013 года менавіта экс-прэзідэнту Мушарафу было прад'яўлена абвінавачанне ў забойстве. Цяпер былы лідар краіны знаходзіцца ў Пакістане пад арыштам. Зрэшты, многія адразу здагадваліся, хто замовіў забойства Бхута. На адным з малюнкаў 2007-га Мушараф на магіле нябожчыцы, тым часам як яго ногі мімаволі пускаюцца ў танец.
9 мая 2004-га ў сталіцы Чачэнскай Рэспублікі горадзе Грозны у выніку выбуху на Цэнтральным стадыёне «Дынама» былі забітыя прэзідэнт ЧР Ахмат Кадыраў і старшыня Дзяржрады рэспублікі Хусэйн Ісаеў. Забойцы дагэтуль не знойдзены. Між тым, ліберальныя мастакі ўбачылі ў трагедыі намёк для Пуціна.
А гэта самы вясёлы замах. 12 верасня 2004-га на тагачаснага прэм'ера і кандыдата ў прэзідэнты Украіны Віктара Януковіча быў здзейснены «яйкавы замах». Тады Януковіч скіраваўся ў Івана-Франкоўск. Як толькі прыгожа апрануты палітык ступіў з аўтобуса на франкоўскую зямлю, як тут жа пачаў падаць. Вінаватым раптоўнага недамагання стала яйка, кінутае франкоўскім студэнтам Дзмітрыем Раманюком. Януковіча павезлі ў бальніцу, а яго паплечнікі паспрабавалі выратаваць сітуацыю — пераканаць усіх, што ў мужчыну ляцелі яшчэ і іншыя, значна больш цяжкія прадметы. Зрэшты, сведак было шмат, падзенне зафіксавалі на відэа, так што ідэя не спрацавала. Інцыдэнт літаральна абрынуў рэйтынг палітыка, што пазней абумовіла перамогу аранжавай рэвалюцыі. Аказалася, што Януковіча можна лёгка перамагчы. Гэта знайшло сваё адлюстраванне ў графіцы 2004-га.
Нарэшце, 12 жніўня 2022 года брытанска-амерыканскі пісьменнік індыйскага паходжання Салман Рушдзі атрымаў шмат нажавых раненняў у выніку нападу перад лекцыяй у штаце Нью-Ёрк, ЗША. Многія тут жа ўспомнілі, як 1989 годзе іранскі аятала рухала Хамейні, вышэйшы кіраўнік Ірана, выдаў фетву, якая заклікае да забойства Рушдзі. Пісьменнік быў вымушаны весці таемнае жыццё на працягу некалькіх гадоў пад пастаяннай аховай Скотлэнд-Ярда. Зрэшты, пакуль следства працягваецца.
