Чаму ў прыярытэце зноў дзяржпрадпрыемствы, а не бізнэс?

У Беларусі ў чарговы раз асноўная дапамога будзе аказаная не бізнэсу, а дзяржпрадпрыемствам. З улікам долі дзяржавы ў эканоміцы краіны, гэта можа быць апраўдана, але толькі збольшага.

Беларускі бізнэс сутыкнуўся з сур’ёзным выклікам. З-за крызіса ў эканоміцы, выкліканага каронавірусам, бізнэс ужо некалькі месяцаў нясе немалыя страты.
Лагічна выказаць здагадку, што прадпрымальнікі чакалі ад дзяржавы хоць нейкай падтрымкі. Аднак, іх разлікі не апраўдаліся.
Так, на думку эканаміста Леаніда Фрыдкіна, які указ ад 24 красавіка «Аб падтрымцы эканомікі», якога з нецярпеннем чакала ўся бізнэс-супольнасць, можна ахарактарызаваць як набор рэкамендацый і паўмер, па сутнасці нічога не мяняецца ў сітуацыі, якая склалася.
«Асноўны лейтматыў указа: выкручвайцеся, як хочаце», — заявіў эканаміст у інтэрв’ю «Еўрарадыё».
Так, і калі ўспомніць неаднаразовыя выказванні кіраўніка дзяржавы па гэтым пытанні, ужо можна было выказаць здагадку, што ў прыярытэце ў кіраўніцтва краіны і на гэты раз апынецца зусім не бізнэс, а дзяржпрадпрыемствы.

Чаму зноў у прыярытэце дзяржсектар?

Шэраг эканамістаў тлумачыць гэта тым, што беларускаму ўраду больш зразумела і звыкла падтрымліваць дзяржпрадпрыемствы: калі ёсць гадамі адпрацаваныя шляхі, як і што рабіць, там працягваюць гэта рабіць і далей.
Кіраўнік інвестыцыйнай кампаніі «Юнітэр» Раман Осіпаў, да прыкладу, лічыць, што логіка ўрада можа быць у нейкай меры апраўданая, калі зірнуць на аказанне дзяржаўнай дапамогі праз галіновы аспект.
«Калі паглядзець на галіновую структуру суадносін прыватнага і дзяржаўнага сектара ў розных галінах, то дзяржпрадпрыемствы размяшчаюцца ў традыцыйна "цяжкіх" галінах, такіх як машынабудаванне, нафцянкі, металургія і інш. — распавёў у інтэрв’ю "Штодзённіку" Раман Осіпаў. — Гэтыя сектары ствараюць большую дадатковую вартасць, чым многія іншыя. Таксама на некаторых дзяржпрадпрыемствах завязана яшчэ некалькі сумежных галін, у якіх працуюць і прыватныя, і дзяржпрадпрыемствы».
Ён таксама растлумачыў, што ёсць каэфіцыенты (мультыплікатары) міжгаліновага балансу, якія адлюстроўваюць, у якой ступені пэўная галіна звязаная з іншымі, сумежнымі галінамі.
Осіпаў прывёў у прыклад нафтахімічную галіну, для якой мультыплікатар складае 5-7. Гэта азначае, што калі, да прыкладу, нафтахімічны завод з пяццю тысячамі рабочых спыніць сваё існаванне, то эфект у цэлым для эканомікі з пункту гледжання занятасці складзе скарачэнне ў памеры пяць тысяч памножыць на 5-7. Як вынік, пацерпяць яшчэ дадаткова 25-35 тысяч працоўных месцаў.
«Адпаведна дзяржава, перш за ўсё, і з вялікім аб’ёмам дапамагае такім прадпрыемствам цяжкай прамысловасці, чым прыватнаму бізнэсу, які часта залучаны, да прыкладу, у аптова-рознічны гандаль. Таму што калі ў нафтахімічнай галіне каэфіцыент, пра які я казаў, роўны 5-7, то ў гандлі ён роўны 1-1,5», — растлумачыў ён.
Аднак, падкрэсліў кіраўнік «Юнітэр», калі ў пэўнай галіны, якой аказваецца дапамога ад асобы дзяржавы, працуюць адначасова прыватныя і дзяржаўныя прадпрыемствы, то прыватны бізнес павінен мець магчымасць прэтэндаваць на такія ж параметры падтрымкі, што і дзяржсектар (за вылікам сацнагрузкі дзяржсектара).

Які бізнэс трэба падтрымліваць?

Раман Осіпаў прытрымліваецца думкі, што перш за ўсё неабходна падтрымаць той бізнес, які будзе канкурэнтаздольны ў новых эканамічных умовах, які зможа выжыць і, магчыма, нават і адужэць пасля завяршэння эпідэміі.
«Цяпер такому бізнэсу трэба даць магчымасць пражыць два, тры ці шэсць месяцаў у залежнасці ад сітуацыі», — упэўнены эксперт.
Пры гэтым ён нагадаў, што прадпрымальніцтва — гэта заўсёды рызыка. І ў сітуацыі з сённяшнім крызісам ёсць тыя бізнэсы, у якіх няма перспектыў, якія ў любым выпадку «памруць», напрыклад, па прычыне таго, што прадаваны імі тавар не будзе мець попыту ў бліжэйшыя два гады.
«І, напэўна, няма сэнсу такі бізнэс падтрымліваць», — лічыць Раман Восіпаў.
Але пры гэтым, за любым бізнэсам стаяць людзі, якія там працуюць. І калі бізнес зачыніцца, людзі гэтыя застануцца без працы.
«Такім людзям трэба аказваць падтрымку, але гэта павінна быць не падтрымка дзеля падтрымкі, а падтрымка дзеля перакваліфікацыі. Нельга проста даваць грошы і каб чалавек нічога не рабіў. Патрэбныя стымулюючыя механізмы, каб чалавеку мог перавучыцца, атрымаць новую кваліфікацыю, а не чакаў, што ўсё вернецца на кругі свая», — сказаў на заканчэнне эксперт.
Паводле ej.by