Чым пагражае экспансія беларускага «Штадлера» ва Украіну?

Днямі ў Кіеў для выпрабаванняў быў дастаўлены пяцівагонны электрацягнік Stadler Flirt, пабудаваны на магутнасцях завода «Штадлер» у Фаніпалі. Следам папаўзлі чуткі аб магчымай рэлакацыі беларускага-швейцарскага вытворчасці ва Украіну. «Ежедневник» паспрабаваў разабрацца ў сітуацыі і высветліць, наколькі гэта ў прынцыпе магчыма.

Усё пачалося з таго, што ў траўні «Укрзализныця» і Stadler заключылі мемарандум аб супрацоўніцтве. Бакі дамовіліся «прыкладаць намаганні для развіцця пасажырскіх чыгуначных перавозак ва Украіне і прыцягнення фінансавання». Акрамя гэтага, калі Stadler пераможа ў адным з тэндэраў і атрымае заказ на пастаўку рухомага складу для «Укрзализныци», кампанія плануе разгледзець магчымасць лакалізацыі вытворчасці ў Украіне.

У чэрвені з'явіліся інфармацыя, што ў якасці вытворчай пляцоўкі швейцарцы разглядаюць Кіеўскі электраваганарамонтны завод. Stadler таксама паабяцаў даць для тэставання 1-2 электрацягнікі. І вось 14 жніўня першы такі састаў прыбыў з Беларусі ў Кіеў.

На гэтым фоне з'явілася інфармацыя, што гэты цягнік першапачаткова прызначаўся для Беларускай чыгункі ў рамках буйнога кантракту. Але нібыта з фінансаваннем паўсталі складанасці, таму склад перафарбавалі ў колеры «Укрзализныця».

«У 2019 годзе Stadler і Беларуская чыгунка падпісалі кантракт на выраб і пастаўку дзесяці пасажырскіх вагонаў Flirt. Цяпер заказ знаходзіцца на вытворчай стадыі, першыя тры цягнікі ўжо перададзеныя заказчыку для пробнай эксплуатацыі. Астатнія сем цягнікоў будуць пастаўлены да 2022 годзе згодна з кантрактам. Кампаніі Stadler не вядома аб меркаваным спыненні кантракту. Адзін з цягнікоў Stadler цяпер праходзіць выпрабаванні ва Украіне, пасля чаго вернецца ў Беларусь», — сказалі «Ежедневнику» ў кампаніі «Штадлер Мінск». Атрымаць каментар у БЧ не ўдалося.

Завод у Фаніпалі, які быў пабудаваны, у тым ліку, на сродкі, выдзеленыя Еўрапейскім банкам рэканструкцыі і развіцця, год таму сутыкнуўся з палітычным ціскам. У прыватнасці, гендырэктар канцэрна і яго асноўны акцыянер Петэр Шпулер у інтэрв'ю швейцарскаму радыё SRF заявіў, што праваабарончыя арганізацыі патрабуюць, каб Stadler і яе кіраўнік дыстанцыяваліся ад рэжыму Аляксандра Лукашэнкі. Пэўную пагрозу для Фаніпальскага прадпрыемства цяпер уяўляюць заходнія санкцыі, якія ўводзяцца супраць Беларусі. Кантакты Шпулера з кіраўніцтвам Украіны ў першай палове гэтага года спарадзілі размовы аб пераносе завода «Штадлера» з Беларусі ва Украіну.

У Stadler растлумачылі, што ў мемарандуме з «Укрзализныця» гаворыцца пра «вывучэнне магчымага супрацоўніцтва ў галіне вытворчасці і пастаўкі рэйкавых транспартных сродкаў з мясцовай дабаўленай коштам у Украіне». «Гаворка ідзе аб сучасных цягніках для ўкраінскіх жалезных дарог, а таксама трамваях і цягніках метро для горада Кіева. Перанос завода з Беларусі не з'яўляецца часткай мемарандума і ў прынцыпе не плануецца», — сказалі «Ежедневнику» ў швейцарскай кампаніі.

Па словах крыніц, знаёмых з рэалізацыяй праектаў «Штадлера» ў СНД, супрацоўніцтва з Украінай паўстала не на пустым месцы. Швейцарцы хочуць пастаўляць рухомы састаў для City Express — маштабнага праекта па абнаўленні электрычак у гарадах-мільённіках Украіны, а таксама для прыгарадных і рэгіянальных перавозак. Разам з тым, у выпадку лакалізацыі вытворчасці ў Кіеве швейцарцы не плануюць абмяжоўвацца выключна ўкраінскім рынкам і ў перспектыве маюць намер пастаўляць электрычкі на іншыя рынкі краін былога СССР і Усходняй Еўропы. Суразмоўцы мяркуюць, што з дапамогай новай украінскай пляцоўкі Stadler зможа сысці ад санкцый, увязаўшы з Украінай экспартныя кантракты завода ў Фаніпалі, і пры гэтым не страціць беларускі рынак, дзе маюцца буйныя кантракты з БЧ і Мінскім метрапалітэнам, і тым больш не закрываць завод.

Вядома, што вырабленыя ў Беларусі «швейцарскія электрычкі» пастаўляліся ў Расію, Грузію, Азербайджан, Балівію, Венгрыю і Нарвегію. Адным з першых буйных заказаў для завода ў Фаніпалі стаў кантракт на пастаўку двухпавярховых вагонаў для расійскага «Аэраэкспрэса». Але гэтым, за невялікім выключэннем, пастаўкі на расійскі рынак і абмежаваліся.

Справа ў тым, што Stadler на рынках краін СНД канкуруе з расійскім «Трансмашхолдингом» (ТМХ). Швейцарскай кампаніі складана змагацца за Расію і Казахстан, а вось на іншых рынках ёсць магчымасці для росту.

Ва Украіне ніякай пагрозы ад расійскіх канкурэнтаў для Stadler не ўзнікне. Пастаўкі з РФ абмежаваныя санкцыямі, якія ўкраінскія ўлады ўвялі ў дачыненні да расійскіх кампаній. Разам з гэтым у Stadler асцерагаецца прамысловага шпіянажу з боку «Трансмашхолдинга» і пранікнення на еўрапейскі рынак. Падставай для такіх перажыванняў стаў кантракт паміж брытанскім аператарам Go Ahead Bavaria і ТМХ на абслугоўванне электрацягнікоў Stadler і Siemens. Для правядзення тэхабслугоўвання цягнікоў «Трансмашхолдынг» мае намер выкарыстоўваць чыгуначнае дэпо ў Германіі. У расійскай кампаніі тады паспяшаліся супакоіць швейцарцаў, заявіўшы, што ніякіх ноу-хау ў працэсе абслугоўвання рухомага саставу атрымаць немагчыма, паколькі кіраўніцтва па тэхнічным абслугоўванні не ўтрымлівае ніякіх схем, па якіх можна было б узнавіць канструкцыю цягніка.