Да рэформаў гатовыя не ўсе

Каму выратаванне дзяржсектара, каму рашучыя рэформы. Эксперты разышліся ў поглядах на тое, як вывесці краіну з крызісу.

Абмен меркаваннямі адбыўся 1 лістапада на пасяджэнні функцыянальнага савета па эканамічнай палітыцы, створанага пры Бізнэс саюзе прадпрымальнікаў і наймальнікаў імя прафесара М. С. Куняўскага (БСПН).

Развівацца даганяючы

На думку дэкана эканамічнага факультэта БДУ Міхаіла Кавалёва, шмат будзе залежаць ад здольнасці краіны правесці так званую даганяючую мадэрнізацыю і скараціць тэхналагічны разрыў з найбольш развітымі дзяржавамі. З аднаго боку, павінен дапамагчы высокі ўзровень адукацыі ў Беларусі, з другога — шэраг фактараў гуляе супраць нас. Наша краіна апынулася ў дэмаграфічнай яме, і, па разліках экспертаў, у цэлым па эканоміцы рабочая сіла будзе змяншацца ажна да 30-х гадоў. Ёсць цяжкасці з прыцягненнем інвестыцый. Неадназначныя і доўгатэрміновыя эканамічныя прагнозы для краіны.
Міхаіл Кавалёў паскардзіўся на тое, што перспектывы эканамічнага росту на еўразійскай прасторы падарвала абвастрэнне геапалітычнай абстаноўкі, у прыватнасці відавочная канфрантацыя паміж РФ і Захадам. Доступ буйных расійскіх карпарацый да фінансавых рынкаў рэзка пагоршыўся. Каб выратаваць гэтыя кампаніі, дзяржава вымушана актыўна расходаваць сродкі са стабфондаў. У цэлым грошай у Расіі стала менш; упаў плацежаздольны попыт; нягледзячы на ​​заяўлены агульны рынак тавараў у ЕАЭС, абвастрылася праблема пратэкцыянізму.
Адзінае выйсце для экспартна-арыентаваных беларускіх прадпрыемстваў — актыўная дыверсіфікацыя збыту. «Арабскія краіны маюць патрэбу ў харчаванні: рысавая рэвалюцыя перарасла ў мяса-малочную. Трэба прарывацца на іх рынкі», — упэўнены эканаміст.
«Сваім студэнтам я кажу: калі хочаце разбагацець, зрабіце што-небудзь, што зможаце прадаць у Кітаі», — працягнуў Міхаіл Кавалёў. На яго думку, менавіта Азіяцкі рэгіён становіцца найбольш перспектыўным для знешняга гандлю беларускімі таварамі.

Спрэчка наконт зменаў

Меркаванні экспертаў разыйшліся ў частцы правядзення структурных рэформаў. «Прыватызацыя — гэта не догма. Прыватны бізнес сёння не гатовы ўзяць адказнасць за рэальны сектар эканомікі. Свайго капіталу няма, крэдыты дарагія», — настойваў намеснік дырэктара Цэнтра сістэмнага аналізу і стратэгічных даследаванняў НАН Беларусі Георгій Грыц.
На яго думку, неэфектыўная не дзяржава як уласнік, а менеджэры дзяржпрадпрыемстваў. Праблема спароджаная, у прыватнасці, недасканаласцю кантрактнай сістэмы найму.
Спікер скептычна ставіцца да разваг пра далёкія перспектывы на 20-30 гадоў і заклікае засяродзіцца на бягучай сітуацыі: «Нам і бізнесу трэба выступіць з платформай, якая дасць адказ, што рабіць ужо сёння. Я б з вялікім задавальненнем прыняў удзел у падрыхтоўцы такога дакумента».
У падтрымку структурных пераўтварэнняў выступіў эканаміст Даследчага цэнтра BEROC Дзмітрый Крук: «У ранейшыя гады нас палохалі: маўляў, пачнем рэформы — атрымаем эканамічны спад. Зараз мы маем падзенне эканомікі без рэформаў».
Эксперт упэўнены ў неабходнасці рэарганізацыі дзяржсектара, які апынуўся ключавым вінаватым рэцэсіі. Дзмітрый Крук падтрымлівае ініцыятыву МВФ аб правядзенні дыягностыкі дзяржаўных кампаній, бо да гэтага часу незразумела, ці ёсць жыццё на МАЗе і наколькі глыбокія дыспрапорцыі, назапашаныя прамысловымі гігантамі.
Без пераўтварэнняў рэцэсія можа толькі пагоршыцца. Высокая верагоднасць таго, што ў 2017-2018 гадах структурны спад паскорыцца за кошт цыклічнага запаволення дзелавой актыўнасці, лічыць эксперт.

У фінансавых засеках

«Краіны, якія спрабавалі выходзіць з крызісу, рухаліся па шляху зніжэння падатковага цяжару, а ў нас кажуць: падаткі аптымальныя», — адзначыў ганаровы старшыня БСПН Георгій Бадзей. На яго думку, выпампоўванне грошай з эканомікі ў значнай ступені адбываецца праз бюджэт. Прэтэнзіі ёсць і да працэдуры збору падаткаў, і да расходавання сродкаў казны пераважна на выратаванне дзяржаўных прадпрыемстваў.
«Я не стаў бы песціць надзею на бюджэт. Ён у нас сацыяльна арыентаваны. Дзяржсектар у асноўным падтрымліваюць праз кампенсацыю працэнтных ставак па крэдытах, але гэта не гуляе глабальнай ролі», — стаў на абарону казны намеснік старшыні Пастаяннай камісіі па бюджэце і фінансах Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Валерый Барадзеня.
Дэпутат запэўніў, што ў краіне істотна зменены прынцыпы расходавання сродкаў бюджэту. Ведамствы, якія ў гэтым годзе «трэніраваліся на скарочаным спісе дзяржпраграм, спрабуючы ўпіхнуць туды ўсе, як раней», пацярпелі няўдачу. Зрэшты, адначасова Валерый Барадзеня выступіў за прыярытэтную падтрымку дзяржпрадпрыемстваў, якія, на яго думку, шмат у чым выконваюць сацыяльную функцыю ў эканоміцы, паколькі на іх працаўладкавана значная колькасць людзей.

Пачым грошы?

Удзельнікі сустрэчы ў цэлым сышліся ў меркаванні аб тым, што ў бліжэйшай перспектыве дзелавая актыўнасць будзе шмат у чым залежаць ад кошту фінансавых рэсурсаў у эканоміцы. У сувязі з гэтым зніжэнне працэнтных ставак ўсяляе аптымізм. Праўда, загадчык аддзела Інстытута эканомікі НАН Беларусі Аляксандр Лучанок выказаў асцярогу, што «танныя» грошы могуць падарваць цікавасць насельніцтва да банкаўскіх дэпазітаў. Эканаміст таксама выказаў сумнеў, што назіральнае гэтай восенню ўмацаванне рубля мае сапраўды рынкавую прыроду. Не ці з'явіцца чарговы дысбаланс на валютным рынку?
У тым, што курсаўтварэнне ў Беларусі рынкавае і пры дапамозе інтэрвенцый рэгулятар толькі згладжвае рэзкія ваганні валют, паспяшаўся запэўніць намеснік начальніка галоўнага ўпраўлення манетарнай палітыкі і эканамічнага аналізу - начальнік упраўлення эканамічнага аналізу Нацбанка Андрэй Кацегаў. Паводле яго слоў, рэгулятар таксама ўважліва маніторыць дынаміку працэнтных ставак і прымае меры, каб не спудзіць ўкладчыкаў.
Без выніковых заяваў. Удзельнікі мерапрыемства БСПН вырашылі абысціся без падрыхтоўкі выніковага дакумента: занадта рознапланавым было абмеркаванне, і, па прызнанні экспертаў, яны пакуль не гатовыя выступіць з якімі-небудзь стратэгічнымі ініцыятывамі. У далейшым праца савета будзе праходзіць у больш вузкай тэматычнай канве. На чарговай сустрэчы вырашана дэталёва абмеркаваць падатковую і фіскальную палітыку
Паводле belmarket.by