Эксперт аб тым, як губляецца суверэнітэт: Эканоміка не можа быць моцнай, калі яе банкі слабыя

Мяркуючы па травеньскіх тэмпах росту, Беларусь у 2020 годзе магла б стаць адной з самых павольнападаючых краін свету (у траўні мы ўпалі на 3,3% у адносінах да траўня 2019 года, а ў красавіку — на 4,1% да красавіка 2019 года, гэта значыць спад крыху запаволіўся). І гэта — без жартаў — было б узрушаючым дасягненнем.

Арганізацыя па эканамічным супрацоўніцтве і развіцці (АЭСР) у сваёй нядаўняй справаздачы спрагназавала падзенне сусветнай эканомікі пры спрыяльным сцэнары на 6%, ЗША — на 7,3%, Еўразоны — на 9,1%, нават Кітай паводле іх прагнозаў ўпадзе на 2,6 %. Але мы чамусьці вырашылі, што нам патрэбны рост. Вось прама тут і цяпер. Усе падаюць, а мы вырасцем. Нам проста патрэбныя грошы. А дзе ёсць грошы? У банках, вядома! Хай яны дадуць іх тым, хто забяспечыць рост вытворчасці — і вытворчасць вырасце.
Пры такой логіцы разваг эканоміка ўяўляецца вялікім заводам. Каб вырабіць прадукцыю, яму патрэбныя сродкі для куплі матэрыялаў, камплектуючых, аплаты камунальных паслуг, выплаты зарплаты, падаткаў і да т.п. Грошы паступілі на рахунак, выдаткі панесены, прадукцыя выпушчаная. Рост вытворчасці дасягнуты. Але вось няўдача — вытворчасць вырасла, а продаж — не. На новы цыкл грошай не хапае. Трэба даць яшчэ. І потым яшчэ. І зноў. І зноў. Але ж эканоміка — гэта не толькі вялікі завод. У ёй яшчэ ёсць банкі — гэта такія будынкі, у якіх ёсць грошы. Узяць там і даць заводу.
Нейкая лухта, скажаце вы. Эканоміка — гэта не завод. Банк — гэта не тумбачка з грашыма. А тапіць купюрамі даменныя печы — гэта і зусім марнатраўства.
Вядома, вы маеце рацыю. Эканоміка — гэта перш за ўсё пра паводзіны. Каб прадаць, трэба разумець паводзіны кліентаў. Каб наняць — работнікаў. Каб сабраць падаткі — падаткаплацельшчыкаў. Каб інвеставаць — рынкаў. Дзяржава — гэта толькі адзін з эканамічных агентаў, хай ён і выступае ў ролі рэгулятара. На любое яго дзеянне будзе рэакцыя — дзяржпрадпрыемстваў, прыватнага бізнесу, работнікаў, укладчыкаў. Калі яны давяраюць дзяржаве, то яна можа дамагацца ад прымаемых мер тых вынікаў, якіх чакае. Калі не давяраюць, то ўзаемадзеянне паміж дзяржавай і ўсімі астатнімі ператвараецца ў пастаянны пошук шчылін і злоўжыванняў.
Банкі — гэта таксама пра давер. Фундатары, няхай гэта будуць беларускія пенсіянеры або замежныя крэдыторы, давяраюць банку свае сродкі, таму што мяркуюць, што ён здольны прафесійна іх інвеставаць, зарабіць для іх працэнтны даход і вярнуць іх зберажэнні ў цэласці і захаванасці. Але для даверу патрэбна празрыстасць. Калі б беларускія банкі не ўжывалі ў сябе міжнародныя стандарты фінансавай справаздачнасці, то рэсурсы на мільярдныя крэдыты беларускім дзяржпрадпрыемствам прыйшлося б збіраць гадамі. Нельга быць дрэнным, слабым банкам, і мець доступ да танных рэсурсаў на міжнародных рынках капіталу і натоўпу жадаючых зрабіць ўклады ля сваіх дзвярэй.
Грошы — гэта квінтэсенцыя даверу. Часы натуральнага абмену, на шчасце, даўно мінулі. Але калі людзі не давяраюць сваім грошам, яны пачынаюць карыстацца грашыма чужой краіны. А гэта ўжо не толькі эканамічная праблема, гэта пытанне суверэнітэту. Дзяржава не можа быць моцнай, калі яе людзі не давяраюць сваім грошам. Эканоміка не можа быць моцнай, калі яе банкі слабыя. А слабая эканоміка паступова ператварае суверэнітэт дзяржавы ў намінальны.
З ліпеня 2016 года беларусы ўпершыню ў найноўшай гісторыі атрымалі шанец на моцную валюту, якой можна ганарыцца. У 2018 года Беларусь нарэшце паднялася з самай горшай групы краін па ўзроўні краінавага рызыкі АЭСР. У 2019 годзе Банк развіцця размясціў еўрабонды ў беларускіх рублях.
Давер — гэта доўгі шлях. І калі мы шукаем «новыя» рэцэпты (хочацца сказаць «зёлкі») для росту накшталт «мэтавай» (яе яшчэ сімвалічна называюць «каналізаванай») эмісіі Нацбанка або «раскулачвання» банкаў, давайце памятаць, што эканамічны суверэнітэт «куецца» дзесяцігоддзямі, а руйнуецца вельмі хутка.
Паводле news.tut.by