Хто ў Беларусі становіцца беспрацоўным часцей за ўсіх?

У краіне ўжо абследуюць рынак працы па методыках, якія гарманізаваны са знешнім светам. Некаторыя вынікі могуць здзівіць звычайных беларусаў.

Прызнанай у цывілізаваным свеце методыкай вымярэння беспрацоўя з'яўляецца падыход, заснаваны на інструкцыях Міжнароднай арганізацыі працы (МАП). Яшчэ адносна нядаўна (у 1990-ых і 2000-ых) узровень беспрацоўя ў Беларусі па методыцы МАП замяралі толькі падчас правядзення перапісу насельніцтва, нагадваюць banki24.by.

У адсутнасць аператыўных дадзеных па метадалогіі МАП улады арыентаваліся на зарэгістраваную беспрацоўе ад Мінпрацы і сацабароны. Падыход беларускіх чыноўнікаў істотна адрозніваўся ад правілаў МАП. Каб афіцыйна стаць беспрацоўным у Беларусі, трэба прыйсці на біржу працы, пагадзіцца на ўдзел у грамадскіх работах і на атрыманне малой дапамогі (1-2 базавыя велічыні). І нават у гэтым выпадку ёсць верагоднасць, што вы не станеце ў шэрагі беспрацоўных — такім вас павінны прызнаць органы працы і сацыяльнай абароны. Колькасць адмоваў у атрыманні статусу ненулявая.

Органы працы і сацабароны рэгулярна прарэджваюць спіс зарэгістраваных беспрацоўных. Напрыклад, выключаюць людзей, якія неаднаразова адмаўляліся ад прапанаваных ім вакансій. У выніку колькасць беспрацоўных па адміністратыўным уліку вельмі невялікая. У прыватнасці, на канец лістапада 2021 года на ўліку стаялі толькі 6,2 тыс. чалавек, што на той момант адпавядала 0,1% працоўнай сілы.

Зусім іншая справа даныя, заснаваныя на падыходах МАП. Па выніках лістапада 2021-га выбарачнае абследаванне хатніх гаспадарак па пытаннях занятасці выявіла 188,9 тыс. беспрацоўных, або 3,8% ад працоўнай сілы. Такія ацэнкі Белстата на аснове апрацаванай інфармацыі па насельніцтве.

З названых вышэй 188,9 тыс. чалавек усяго 30,6 тыс. (16,2%) пры пошуку пастаяннага занятку звярталіся ў службу занятасці і шукалі працы ў банку вакансій органаў працы і сацыяльнай абароны.

У абследаванні па пытаннях занятасці прымаюць удзел чальцы хатніх гаспадарак ва ўзросце ад 15 да 74 гадоў. Таму лагічна, што ўзровень беспрацоўя лічаць таксама без пенсіянераў, студэнтаў і іншых навучэнцаў. У лістападзе 2021-га гэты ўзровень склаў 3,2%.

Беспрацоўе без уліку пенсіянераў, студэнтаў і іншых навучэнцаў вышэй сярод мужчын, чым жанчын (3,9% супраць 3,2%), і больш сярод жыхароў гарадской мясцовасці, чым вёскі (3,2% супраць 3%).

Шанец стаць беспрацоўным моцна змяняецца ў залежнасці ад узроўню адукацыі. Напрыклад, у лістападзе 2021 года ўзровень беспрацоўя ў мужчын з агульнай базавай адукацыяй (9 класаў школы) склаў 13,1%, з агульным сярэднім (11 класаў) — 9,5%, сярод гарадскога насельніцтва з 9 класамі за плячыма — 16,8%, з 11 класамі-9,7%.

Мінімальны ўзровень беспрацоўя па крытэрах МАП зафіксаваны ў жанчын з вышэйшай (2,1%) і сярэдняй спецыяльнай (2,3%) адукацыяй, а таксама ў сельскага насельніцтва з вышэйшай (1,4%) і сярэдняй спецыяльнай (1,5%) адукацыяй.

Сярэдні час пошуку працы ў беспрацоўнага на зыходзе 2021 года склала 7,5 месяца. Мужчыны шукалі працу менш часу, чым жанчыны (6,8 супраць 8,6 месяца), а гараджане менш вяскоўцаў (7 супраць 9,7 месяца).

Сярэдні час пошуку працы ў працаздольным узросце склала 7,3 месяца, у тым ліку ў моладзі 16-30 гадоў — 6,8 месяца. Найбольшы час на пошук працы выдаткоўвалі людзі ва ўзросце 50-54 гады (11,2 месяца) і 60-74 гады (10,6 месяцы). Працадаўцы неахвотна закрываюць вакансіі пенсіянерамі і перадпенсіянерамі.

У сярэднім па 9 месяцаў шукалі працу беспрацоўныя з прафесійна-тэхнічнай адукацыяй, па 6,3 месяцы — з агульнай базавай, па 6,6 месяцы — з сярэдняй спецыяльнай, па 6,8 месяцы — з агульнай сярэдняй і па 7,4 месяца — з вышэйшай. Людзі, гатовыя да любой працы, шукалі пастаянны занятак у сярэднім 10,2 месяца.