Колькі грошай выдаткоўваюць беларускія вернікі на абрады?

«Рэкамендаваныя ахвяраванні» ў праваслаўных, дзесяціна ў пратэстантаў. Фінансавыя аперацыі адбываюцца і паблізу сінагог, мячэцяў, ашрамаў, месцаў малітваў Сведак Іеговы, мармонаў і іншых прадстаўнікоў канфесій — усяго ў краіне іх зарэгістравана 25. 

«Люстэрка» высветліла, наколькі затратна адпраўленне абрадаў у розных рэлігіях, распаўсюджаных у Беларусі.

Праваслаўе

Спаса-Праабражэнская царква ў Ракаве

Перадача грошай любым святарам — справа добраахвотная. Гэта важна. Можна сказаць, што «хрышчэнне каштуе столькі», але ў праваслаўі, напрыклад, афіцыйна гэта не цана, а «рэкамендаванае ахвяраванне». Памер яго ў кожным храме свой.

ДзяржСМІ пішуць, што ў Менску кошт хрышчэння — 30 рублёў. Але ў Брэсце абрад можа «каштаваць» і 80. Магчыма, у гэтую суму ўключаны абавязковыя крыжык і свечка — пра тое, што гэта неабходныя атрыбуты, згадваецца ў матэрыяле сталічнай газеты. Вядома, ніхто не забароніць вам не ахвяраваць наогул нічога ці, наадварот, аддаць умоўную тысячу рублёў. Але, мяркуючы па агульнадаступных крыніцах, у сярэднім варта разлічваць на 50-100 рублёў у залежнасці ад рэгіёна.

Браць шлюб па праваслаўным абрадзе можна толькі пасля рэгістрацыі шлюбу — «спачатку білет, а ўжо потым балет», як жартуюць у Гродзенскім храме. Некалькі гадоў таму заключыць сямейны саюз у царкве каштавала каля 100 рублёў, цяпер памер сярэдняга ахвяраванні вырас прыкладна да 150. Аднак, зноў жа, усё на меркаванне тых, хто бярэцца шлюбам. Цікава, што ў інтэрнэце можна знайсці спецыяльныя хусткі для вянчання або хрышчэння. Каштуюць яны каля 100 рублёў. За амаль такія ж грошы можна купіць нават новае кадзіла.

Нам удалося знайсці інфармацыю, што ў асобных парафіях працэс можа адрознівацца. Так, у прыходзе Мінскага Свята-Петра-Паўлаўскага сабора для хрышчэння або вянчання неабходна было прайсці тры сумоўі і тады ахвяраванні ад вас ніхто не чакаў. Верагодна, цяпер такая магчымасць таксама ёсць.

Калі ж у сям'ю прыйшло гора, то адпяванне праваслаўным святаром можа абыйсціся ў 60-100 рублёў. Для гэтага варта прыгатаваць пасведчанне аб смерці. Больш падрабязна аб працэсе раскажуць у любой з мноства рытуальных кампаній. У праваслаўнай традыцыі прынята адпяваць чалавека адзін раз — у царкве. Калі гэта немагчыма, то абрад могуць правесці дома або на могілках.з

У цэрквах таксама можна замовіць памінанне нябожчыка на год ці нават навечна. Напрыклад, у Свята-Зосіма-Саваціеўскім Вяліка-Кракоцкім мужчынскім манастыры Навагрудскай епархіі пастаяннае памінанне абыдзецца ў 300 долараў. А ў жаночым манастыры ў гонар Святой блажэннай Ксеніі Пецярбургскай, што пад Барысавам, 20 гадоў памінання і аб здароўі, і аб спачынку каштуюць 1000 рублёў.

Каталіцызм

Чырвоны касцёл у Мінску


Выявіць у Інтэрнэце згадак фіксаваных або «рэкамендаваных» плацяжоў у беларускіх касцёлах нам не ўдалося. Як распавялі ў адным са сталічных храмаў, куды мы патэлефанавалі з пытаннем, ахвяраванне за любы абрад — гэта сума, якую вызначае сам вернік: «прэйскуранта няма. Хтосьці дае 20 або 30 рублёў, у залежнасці ад магчымасцяў».

Прыхаджане аднаго з касцёлаў у абласным цэнтры распавялі, што за любыя абрады ў асноўным ахвяруюць 100 рублёў. Вельмі рэдка — больш.

Па словах вернікаў, у кожным касцёле свае «расцэнкі» — колькі людзі звычайна плацяць, можна даведацца ў ксяндза. Плюс па жаданні падчас кожнай службы можна ахвяраваць адвольную суму.

Пратэстантызм

Калі меркаваць па колькасці арганізацый, то розныя пратэстанцкія канфесіі ў краіне знаходзяцца на другім месцы пасля праваслаўя. Звыш тысячы з больш чым 3400 рэлігійных суполак — спадчыннікі Лютэра, Кальвіна і іншых рэфарматараў заходняга хрысціянства. У асноўным пратэстанты хрысцяць або прымаюць у сваю суполку ўжо дарослых людзей (выключэнне — лютэране).

Прыхаджане аднаго са сталічных храмаў, які належыць суполцы хрысціян поўнага Евангелля, распавялі, што няма ў іх традыцыі плаціць за абрады, нават пытання такога няма: «Наадварот, вельмі многае бярэ на сябе царква, каб дапамагчы ў арганізацыі таго ж вяселля: праграма, упрыгожанні, уладкаванне месца і гэтак далей».
Адзначым, што традыцыйна ў пратэстанцкіх храмах падчас службаў, як і ў каталіцызме, збіраюць ахвяраванні.

Сведкі Іеговы

Няма традыцыі «рэкамендаваных ахвяраванняў» і ў Сведак Іеговы, дзейнасць якіх у асобных краінах забароненая — але не ў Беларусі (праз гэта многія расейскія іегавісты ў канцы мінулага дзесяцігоддзя беглі ў нашу краіну — у РФ іх арганізацыя была па-за знаконам). Плаціць ніхто не абавязаны ні за што, але кожны член абшчыны абавязваецца прысвяціць сваё жыццё Богу.

Таму «частка плаціць [ахвяраванні] ананімна ў скрыню, якая стаіць на рагу, а іншыя разам з імі займаюцца прапагандай, будаўніцтвам, арганізацыяй культу — данатаў хапае, каб быць „у плюсе“», як распавёў нам адзін з былых Сведак Іеговы.

Хрышчэнне гэтыя хрысціяне праходзяць у свядомым узросце. Праўда, пасля здзяйснення абраду выйсці з арганізацыі можна толькі праз забарону мець зносіны з астатнімі адэптамі.

Іслам

Саборная мячэць у Мінску. By Чаховіч Уладзіслаў - Own work, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org

У ісламе ахвяраванні тым, хто жыве ў нястачы або садака — важная частка вучэння. Напрыклад, цяпер ідзе святы месяц Рамадан і з кожнага прававернага, які прыняў пост, выплачваецца аднаразовае ахвяраванне (садака) аль-фітр — 10 рублёў, згодна з аб'явай Мусульманскага рэлігійнага аб'яднання ў Беларусі. У выпадку, калі мусульманін не можа выконваць правілы Рамадана, то за кожны дзень ён павінен плаціць фідзію ў памеры 10 рублёў — за ўвесь пост атрымаецца 290 рублёў. Апошняя вялікая сума на малюнку ніжэй —13 200 рублёў — гэта мінімальны памер гадавога дастатку, з якога трэба заплаціць невялікую частку (закят) — звычайна 2,5%.



Калі чалавек не ў стане выплаціць грошы, то гэты абавязак з яго здымаецца. У Каране сказана: «Алах не ўскладае на чалавека звыш яго магчымасцяў». Закят выплачваюць тым, хто жыве ў нястачы і бедным, бяздомным, тым, хто займаецца зборам закят, хто не мае магчымасці расплаціцца з абавязкамі.

Прыняцце ў веру ў ісламе нічога не каштуе — ні дзіцяці, ні даросламу не трэба плаціць імаму. У абрадзе вяселля або ніках ужо фігуруе каштоўная маёмасць (махра) — яе жаніх павінен перадаць нявесце. Гэта зусім неабавязкова грошы ці нешта значнае — можа быць і звыклы пярсцёнак. Цікава, што месцамі на планеце абрад ніках могуць правесці па відэасувязі. У Беларусі такое не практыкуецца.

За памерлага можна раздаць садаку (міласціну) або накарміць бедных з намерам, каб узнагарода за гэта дзеянне пайшла памерламу чалавеку. Рэкамендаваных або абавязковых выплат няма.

Юдаізм

Артадаксальны юдаізм — рэч этнаканфесійная. То-бок, калі вы частка габрэйскага народа, то тады вы частка і рэлігійнай абшчыны (калі яна вас прымае). У іншых выпадках жадаючым звярнуцца ў гэтую рэлігію трэба ісці да больш ліберальных юдэяў-рэфарматаў.
У любым выпадку грошай за гіюр або паратварэнне негабрэя ў рэлігію не возьмуць. Як не возьмуць і з габрэя па нараджэнні ў яго бар-міцву — дзень, калі ён становіцца адказным за свае ўчынкі. У гэтае свята наадварот — яму дораць падарункі.
Аднак у юдаізме ёсць звычай «выкупу першынца» — калі бацька першым дзіцяці ў сям'і павінен заплаціць святару 5 шэкелей (каля 100 грам срэбра). Цяпер для гэтага выкарыстоўваюцца сучасныя манеты. Але калі першай нарадзілася дзяўчынка або была праведзена працэдура кесарава сячэння, то такое немаўля не выкупаецца.
Традыцыя хупы, якая з'яўляецца часткай вясельнага абраду, не прадугледжвае ахвяраванняў. Але і не забараняе. Адметная рыса цырымоніі, якую ведаюць многія негабрэі — жаніх разбівае абгорнутую ў тканіну шклянку, келіх або чарку і пры гэтым госці крычаць «Мазаль тов!» («Спрыяльнага сузор'я!»).
Пахаванне ў Юдэяў таксама абыходзяцца без ахвяраванняў. Ёсць звычай для блізкіх выконваць сем дзён жалобы і не выходзіць з дому — Шыва. На 30-ты дзень пасля смерці прынята наведваць магілу нябожчыка і ладзіць каля яе цырымонію памінання.

Што тычыцца традыцыйных ахвяраванняў, то, напрыклад, у пост перад святам Пурым прынята перадаваць грошы на дабрачыннасць у памяць аб тым, што кожны габрэй ахвяраваў у Іерусалімскі Храм палову шэкеля.

Па звычаі цяпер на дабрачыннасць аддаюць «тры паловы» - тры манеты ў палову ад дзеючага ў краіне наміналу, калі такая манета мае ўласную назву. Бо ў Беларусі няма наміналу «паўрубля», у нашай краіне ахвяраванне будзе складаць тры рублі. Акрамя таго, тыя, у каго ёсць магчымасць, прыносяць дадаткова грошы, роўныя кошту паловы шекеля з срэбра — гэта 9,5 грама. Або каля 20 рублёў у цэнах Нацбанка Беларусі.

Сродкі перадаюцца бедным і маламаёмасным з тым, каб дапамагчы ім радавацца святу Пурым.

Крышнаізм

Не плацяць крышнаіты за абрады, звыклыя для аўраамічных рэлігій. Затое ў іх ёсць, напрыклад, Балі. І вось там ужо скідваюцца — адна такая групавая трапеза можа абысціся ў тысячу-дзве рублёў. Не з кожнага, а ўвогуле.

Ёсць і іншыя варыянты ахвярапрынашэнняў або ягья. Яны прымеркаваны да важных падзей жыцця — напрыклад, вяселлі членаў абшчыны. «Нейкія грошы ахвяруюць, бо на ягьі трэба купляць гхі (топленае масла, якое выкарыстоўваецца ў абрадах), садавіну і іншае. Іх можна праводзіць у храме і не толькі. Пра кошт размаўляюць з брахманам. Вядома, чым больш чалавек удзельнічае, тым меншы кошт для кожнага ўдзельніка», — распавялі ў менскай арганізацыі Міжнароднага таварыства свядомасці Крышны.

А яшчэ ў Беларусі ў крышнаітаў ёсць невялікая экаферма, дзе вырошчваюць святых для ведычнай культуры кароў (выключна для даення) — у кожнай такой каровы ёсць імя, А кормяць іх толькі здаровай ежай. Новая Враджамандала знаходзіцца недалёка ад вёскі Хватынка Крупскага раёна — паміж Новалукомлем і Талачынам. На яе працу таксама збіраюць ахвяраванні.

Што ў выніку

Падводзячы рысу, заўважым, што ўсе разгледжаныя намі канфесіі не патрабуюць нейкіх абавязковых укладанняў ад сваіх адэптаў, хоць «рэкамендаваныя ахвяраванні» даволі распаўсюджаныя. Акрамя таго, цяпер і абрады, і розныя рэлігійныя фінансавыя аперацыі сышлі ў Інтэрнэт. Можна і малітву за здароўе або спачын у праваслаўным храме аплаціць, і ахвяраваць практычна любой канфесіі. Той жа закят у ісламе можна выплаціць спецыяльным фондам — таксама праз Інтэрнэт.

Ёсць яшчэ трансляцыі службаў з розных храмаў, відэазвароты духоўных настаўнікаў — рэлігія аблічбоўваецца разам з усімі. Чаго мы толькі не знайшлі, дык гэта збораў ахвяраванняў у крыптавалюце.