Наяўных грошай у беларускай эканоміцы за 12 гадоў стала ў 10 разоў больш

Бізнес і насельніцтва цяпер імкнуцца трымаць грошы пад рукой, каб у выпадку шокаў мець магчымасць неадкладна накіраваць іх на спажыванне або выкарыстаць іншым чынам. Расце шэрая зона і ў эканоміцы. А калі ўлада атрымала звыш-доступ да інфармацыі аб плацяжах бізнесу і насельніцтва, сітуацыя яшчэ больш ускладнілася. Далёка не кожны бізнес, і ўжо тым больш не кожны грамадзянін, хоча быць настолькі празрыстым. 

У шырокай грашовай масе назіраецца павелічэнне долі наяўных. І гэтай тэндэнцыі ўжо не адзін месяц, дый сама шырокая грашовая маса (ШГМ) за сакавік павялічылася на 1,3% — або на 998,9 млн рублёў і склала 76,7 млрд рублёў.

У параўнанні з аналагічным месяцам мінулага года рост ШГМ дасягнуў 21,5%. Пры гадавой інфляцыі па Белстаце менш за 6% відавочна, што ў эканоміцы мае месца відавочны празмернасць сродкаў. Прынамсі, такой статыстыкай аб аб'ёме грошай у беларускай эканоміцы на 1 красавіка 2024 года нядаўна падзяліўся Нацбанк інфармацыяй

Павелічэнне ШГМ у сакавіку стала вынікам росту як рублёвай грашовай масы, так і валютнай. Прырост рублёвай грашовай масы склаў 760 млн рублёў, а валютная ў пераліку на рублі прырасла на 304 млн.

У рублёвай частцы ШГМ у сакавіку рост адбыўся за кошт павелічэння аб'ёму наяўных (+271,7 млн), росту бягучых рахункаў бізнесу і насельніцтва (+407,5 млн), а таксама дэпазітаў у нацыянальнай валюце (+182,8%).

Наяўныя грошы робяцца ўсё больш папулярнымі сярод беларусаў

Што тут істотна?

1. Рост шырокай грашовай масы па-ранейшаму ідзе з апярэджаннем інфляцыі, што ў тым ліку тлумачыць праблему цэнавага навесу ў эканоміцы.
2. ШГМ раздзімаецца шмат у чым за кошт хуткіх грошай — пераводных дэпазітаў насельніцтва і бізнесу, а таксама наяўных. Гэта значыць, што бізнес і насельніцтва імкнуцца трымаць грошы пад рукой, каб у выпадку шокаў мець магчымасць неадкладна накіраваць іх на спажыванне. Гэта павялічвае патэнцыял нявызначанасці ў эканоміцы і падрывае фінансавую стабільнасць.

Павелічэнне аб'ёму наяўных было б не так характэрна, калі б гэты рост ішоў у нагу з інфляцыяй. З рэзкім скачком коштаў пасля лютага 2022 года наяўных сапраўды стала станавіцца ўсё больш. Але потым інфляцыя запаволілася, а вось напампоўка эканомікі наяўнымі грашыма не спынілася.

Калі за 2021 год наяўных у эканоміцы стала больш на 596 млн рублёў, то за 2022 год — ужо на 2 млрд 173 млн рублёў, а за 2023-м — яшчэ на 2 млрд 581 млн.

У выніку да красавіка 2024 года аб'ём наяўных грошай, якія цыркулююць у эканоміцы, узяў планку ў 10 млрд рублёў, а іх доля ў шырокай грашовай масе дасягнула 13,1%.

Атрымліваецца, што за 12 гадоў аб'ём наяўных у эканоміцы вырас з 1 да 10 млрд рублёў – у 10 разоў! Кошты за той жа перыяд часу павялічыліся ў 3,2 разы.

Многія з нас памятаюць часы, калі картак як такіх у абароце наогул не існавала. Але паступова безнаяўныя грошы станавіліся ўсё больш звыклай формай разліку. Для дзяржавы, бізнесу і насельніцтва ў такой тэндэнцыі было мноства плюсаў. Грашовыя патокі лёгка кантраляваліся, бізнес хутчэй абарочваў сродкі і эканоміў на інкасацыі, а насельніцтва атрымала зручную форму разліку, пры якой гаманец як такі апынуўся не патрэбны. Зрэшты, у безнаяўных гошай былі і абаротныя бакі. Плацяжы сталі залежаць ад якасці сувязі, у інтэрнэце падпільноўвалі ашуканцы, а крэдытныя карткі загналі многіх людзей у даўгавую яму.

«Старт па першым жа свістку». Беларусы гатовыя да крызісу ў эканоміцы

Аднак плюсы безнаяўнай формы пераважвалі мінусы. Прычым, гэта быў той рэдкі выпадак, калі жаданні Нацыянальнага банка, бізнес-супольнасці і насельніцтва супадалі. Улады брава рапартавалі аб павелічэнні безнаяўных плацяжоў, і нават актыўна прапагандавалі развіццё плацежных сэрвісаў.

Змены, якія сталі адбывацца з беларускай эканомікай і грамадствам пасля 2020 года, зламалі гэтую тэндэнцыю.

З'явіліся новыя фактары, якія робяць безнаяўныя плацяжы не толькі менш зручнымі, але і менш бяспечнымі.

Далёка не кожны бізнес, і ўжо тым больш не кожны грамадзянін, хоча быць настолькі празрыстым. Захістаўся і давер да банкаўскай сістэме, многія аддаюць перавагу трымаць грошы пад рукой.

У выніку ў дзяржаве пашыраецца ценявы сектар, існуюць велізарныя некантралюемыя патокі грошай. Падарваная і фінансавая стабільнасць: што, калі заўтра здарыцца трыгер, і людзі масава пабягуць выдаткоўваць кэш на набыццё валюты і тавараў? Потым давядзецца зноў казаць: «Вы самі зрабілі дэвальвацыю».

Усе мінулыя (і калісьці нават паспяховыя) намаганні Нацбанка па аднаўленні даверу да банкаўскай сістэме пайшлі прахам. Папулярызацыі безнаяўных плацяжоў і развіццё сучасных тэхналогій разлікаў правалілася.

Наяўныя, безумоўна, не выцесняць безнаяўныя цалкам, але сваю ролю ў пашырэнні шэрай зоны эканомікі працягнуць адыгрываць.

 Паводле your-money.info