Супердоступ сілавікоў, касманаўтка Васілеўская і літоўскі ВНЖ. Галоўнае за тыдзень: версія «Бі-бі-сі»
Руская служба брытанскага выдання сабрала самыя важныя, на яе погляд, навіны Беларусі за гэты тыдзень.
Камітэт сейма Літвы ўхваліў прапанову аб ануляванні ВНЖ у беларусаў, якія часта ездзяць дадому; Следчы камітэт атрымае доступ да персанальных даных беларусаў без іх дазволу; яшчэ некалькі чалавек атрымалі тэрміны за «абразу Лукашэнкі»; беларуская прапаганда зрабіла героя з Марыны Васілеўскай, якая пабывала на арбіце і якую не наважваюцца назваць касманаўткай. «Бі-бі-сі» расказвае пра галоўнае ў Беларусі за тыдзень.
Васілеўская — касманаўтка?
На гэтым тыдні СМІ актыўна абмяркоўваюць гісторыю беларускі Марыны Васілеўскай, якая правяла на арбіце МКС 13 сутак. На радзіме ёй уручылі зорку Героя Беларусі, ордэн Гагарына, маюць намер усталяваць у Мінску скульптуру ў яе гонар, а Аляксандр Лукашэнка нават узяў яе з сабой на сустрэчу з Уладзімірам Пуціным.
Аднак у многіх паўсталі пытанні адносна кваліфікацыі Васілеўскай і значнасці яе подзвігаў, пра якія расказвае прапаганда.
Дзяржаўныя СМІ называюць Васілеўскую касманаўткай, але гэта не зусім так. На сайце «Раскосмасу» насупраць імя беларускі стаіць абрэвіятура «УКП», што азначае «ўдзельніца касмічнага палёту». Такую фармулёўку «Раскосмас» выкарыстоўвае для абазначэння касмічных турыстаў. У ЗША, напрыклад, адправіцца ў космас у якасці турыста можа любы жадаючы пры наяўнасці сродкаў.
Глядзіце таксама
Выданне «Зеркало» высветліла, што Васілеўская па прафесіі — менеджар-эканаміст, яна была залічана ў адну з прыватных мінскіх ВНУ ў 2012 годзе, якая з тых часоў была ліквідаваная. Яна таксама працавала сцюардэсай авіякампаніі «Белавія».
Палітычны аналітык Арцём Шрайбман мяркуе, што такім чынам улады спрабуюць стварыць агульнанацыянальную нагоду для гонару. У гэтым сэнсе «эксплуатацыя космасу працуе найлепшым чынам», а Васілеўская служыць «менш палітызаваным героем сучаснасці, нават калі па-за межамі дзяржСМІ гэта мала хто заўважыў», адзначае Шрайбман.
У інтэрв'ю «Зеркалу» навуковец Сяргей Бесараб заявіў, што ў Беларусі касманаўтыка ператварылася ў элемент шоу і інструмент прапаганды, а пра навуковую значнасць палёту Васілеўскай гаварыць не даводзіцца.
«Кажучы простай мовай, касмічная турыстка проста назірала за тым, як працуе (прыгожа міргаючы святлодыёдамі) аўтаматычная камера, накіраваная на Зямлю, атрымлівала асалоду ад таго, як планета выглядае з космасу. А яшчэ, магчыма, рабіла прыгожыя сэлфі, уключаныя ў праграму палёту. Праца, вартая касманаўта».
Што адбываецца з ВНЖ беларусаў у Літве
Камітэт па нацбяспецы Сейма Літвы падтрымаў ідэю пазбаўляць беларусаў ВНЖ за паездкі дадому. Згодна з гэтай прапановай, літоўскія ўлады могуць ануляваць від на жыхарства грамадзян Беларусі, якія за апошнія тры месяцы ездзілі на радзіму часцей, чым адзін раз на каляндарны месяц. Гэтае абмежаванне закране і грамадзян Расіі.
Літоўскія ўлады асцерагаюцца, што беларусы, якія часта ездзяць на радзіму, могуць супрацоўнічаць з рэжымам Лукашэнкі, а гэта, у сваю чаргу, стварае пагрозу нацыянальнай бяспецы краіны.
Глядзіце таксама
Пасля выбараў 2020 года колькасць беларускіх грамадзян у Літве даволі хутка расла. Напрыклад, колькасць беларусаў, якія атрымалі ВНЖ у Літве, павялічылася з 23 тысяч у 2022 годзе да 31 тысячы праз год. Лідарка дэмакратычных сіл Святлана Ціханоўская (якая, дарэчы, сама жыве ў Вільні) заявіла, што ў такім выглядзе папраўкі не павінны быць прынятыя і што многія беларусы ездзяць дадому не праз падтрымку Лукашэнкі, а з асабістых прычын.
Супердоступ да персанальных даных
Беларускія сілавікі змогуць атрымліваць доступ да асабістых даных беларусаў без іх дазволу.
Гэта стала магчымым дзякуючы новаму закону, які зацвердзілі дэпутаты парламента на гэтым тыдні. Супрацоўнікі Следчага камітэта маглі і раней атрымліваць ад дзяржорганаў інфармацыю пра фізічных асоб, якая ім неабходная.
Аднак гэтую працэдуру спросцяць — Следчы камітэт зможа атрымліваць даныя з інфармацыйных сістэм, якія ўтрымліваюць персанальныя даныя грамадзян, без іх згоды. Яны таксама змогуць атрымліваць да іх аддалены доступ.
Глядзіце таксама
Паводле слоў юрыста Іллі Салея, унесеныя папраўкі спрашчаюць працэдуру атрымання такіх даных — раней неабходна было накіроўваць запыты з абгрунтаваннем, цяпер да іх будзе забяспечаны прамы доступ.
«Фактычна, як гэта часта бывае ў Беларусі, легалізуецца тое, што і так ужо мела месца быць», — адзначыў Ілля Салей у каментары для «Бі-бі-сі».
На яго думку, новыя папраўкі ўкладваюцца ў агульны трэнд устанаўлення «максімальна магчымага кантролю дзяржавы над усімі сферамі жыцця, уключаючы персанальныя даныя беларусаў».
Чарговыя тэрміны за «абразу Лукашэнкі»
На гэтым тыдні праваабаронцы расказалі пра некалькі прысудаў па артыкуле аб «абразе» Аляксандра Лукашэнкі.
Так, беларуса Уладзіміра Мікуліча прысудзілі да двух гадоў «хіміі» за некалькі рэпостаў у «Аднакласніках», якія нібыта прыніжалі годнасць Лукашэнкі. Суддзя таксама пастанавіў канфіскаваць у мужчыны тэлефон.
Яшчэ аднаго беларуса — жыхара Гродна Юрыя Валчкевіча — прысудзілі да года калоніі за тое, што той нібыта нецэнзурна выказаўся пра Лукашэнку ў прысутнасці чатырох сілавікоў, тым самым прычыніўшы шкоду яго аўтарытэту.
Глядзіце таксама
Паводле звестак праваабарончага цэнтра «Вясна», каб пацвердзіць вінаватасць мужчыны, праводзілася лінгвістычная экспертыза, паводле яе вынікаў эксперт адзначыў, што негатыўная ацэнка Лукашэнкі была выказаная «лексемай, якая мае форму ненарматыўнага маўленчага выказвання».
У Бярозе асудзілі 58-гадовага механіка на тры гады «хіміі» за тое, што ён пакінуў у тэлеграм-чаце паведамленне пра Лукашэнку, якое суд палічыў абразлівым. Мабільны тэлефон мужчыны канфіскавалі ў даход дзяржавы як «сродак здзяйснення злачынства».