Павел Данейка: Змяненне сістэмы кіравання на дзяржпрадпрыемствах дазволіць дасягнуць росту ВУП

Павышэнне эфектыўнасці дзяржпрадпрыемстваў можа стаць ключавым фактарам для значнага росту беларускай эканомікі.

stermer.jpg

Такое меркаванне ў інтэрв’ю Thinktanks.by выказаў Павел Данейка, адміністрацыйны дырэктар Цэнтра эканамічных даследаванняў BEROC, кіраўнік дырэктар групы кампаній ІПМ.
Трэба карпаратыўнае кіраванне і змена сістэмы матывацыі кіраўнікоў дзяржкампаній
«У выпадку, калі дзяржаўныя кампаніі выйдуць на той узровень прадукцыйнасці працы, якую сёння дэманструе беларускі прыватны сектар, мы атрымаем 42.5% росту ВУП. Для гэтага не спатрэбіцца дадатковых інвестыцый. Дастаткова пабудаваць нармальную сістэму кіравання на дзяржпрадпрыемствах», — лічыць Данейка.
Адным са шляхоў павышэння эфектыўнасці з’яўляецца ўвядзенне карпаратыўнага кіравання. «Гэты працэс у нашай краіне знаходзіцца ў пачатковай стадыі. Асноўную ролю ў зацвярджэнні планаў развіцця дзяржпрадпрыемстваў па-ранейшаму адыгрываюць міністэрствы і ведамствы. Фармаванне стратэгіі павінна стаць функцыяй наглядальных саветаў, у якія абавязкова павінны ўваходзіць незалежныя дырэктары», — лічыць Павел Данейка.
Паводле яго слоў, для распрацоўкі эфектыўных стратэгій неабходны ўдзел у наглядальных саветах дырэктараў двух тыпаў. Першы тып ведае, як вырашыць канкрэтную задачу, якая стаіць перад кампаніяй. Напрыклад, калі гаворка ідзе аб выхадзе на пэўны рынак, у савет запрашаюць членаў, экспертаў у дадзенай галіне. Другі тып дырэктараў — гэта людзі, якія могуць паглядзець на праблему шырока, прынесці нечаканыя ідэі і перафарматаваць погляд мэнэджменту на тое, што адбываецца ў бізнесе і галіне.
У функцыі наглядальных саветаў таксама павінна ўваходзіць фармаванне доўгатэрміновага бачання трэндаў эканамічнага, сацыяльнага, тэхналагічнага асяроддзя. «Змены ў гэтых сферах, да прыкладу, тэхналагічныя, могуць прывесці да таго, што ключавыя для бізнесу прадукты перастануць быць запатрабаванымі. Планавая эканоміка вельмі павольна рэагуе на такія рэчы. Калі б яна захоўвалася, у нас, магчыма, да гэтага часу рабiлiся б пішучыя машынкі», — адзначыў Павел Данейка.
Яшчэ адной важнай праблемай з’яўляецца сістэма матывацыі кіраўнікоў дзяржаўных прадпрыемстваў. «У мінулым годзе да нас прыязджаў прафесар Олівер Штэрмер, кіраўнік дырэктар REFA AG — аднаго з найбуйнейшых у Еўропе інстытутаў па арганізацыі працы, арганізацыі і развіцці прадпрыемстваў. Ён прыводзіў такі прыклад: рабочы на ​​канвееры BMW прапанаваў паляпшэнне, якое прывяло да таго, што кампанія атрымала 5 млн. дадатковага прыбытку. Згодна з правіламі канцэрна, па выніках года ён атрымаў выплату ў памеры паловы гэтай сумы — гэта значыць 2.5 млн. еўра. І вось пытанне: што атрымае дырэктар беларускага прадпрыемства, які зробіць нешта, што прывядзе да атрымання дадатковай прыбытку? Нічога, акрамя галаўнога болю, таму што ўся падзяка будзе заключацца ў тым, што яму проста павялічаць план на наступны год. Такая сістэма матывацыі змушае дырэктараў не ствараць інавацый, не шукаць прарыўных шляхоў. Але нават у гэтай сістэме мы бачым шмат энергічных людзей, наватараў», — кажа Павел Данейка.

Новы інструмент для дзяржкампаній

На думку эксперта, Беларусь магла б узяць на ўзбраенне досвед Францыі, дзе буйныя дзяржкампаніі кіруюцца менеджэрамі, матываванымі на развіццё.
Каб ініцыяваць змены на дзяржпрадпрыемствах, прадстаўніцтва Сусветнага банка ў Беларусі і Бізнес-школа ІПМ пры фінансавай падтрымцы Еўрасаюза праводзяць «Комплексную праграму павышэння эфектыўнасці дзяржаўных прадпрыемстваў РБ». Пачынаючы з красавіка 2019 года на праграме праходзілі навучанне дырэктары дзевяці дзяржпрадпрыемстваў. Нядаўна яны абаранілі дыпломныя праекты па стратэгіі развіцця сваіх прадпрыемстваў, зараз ідзе працэс укаранення змяненняў.
«У рамках гэтага праекта мы ўжывалі методыку навучання, якую выкарыстоўвае Шведскі інстытут менеджменту IFL пры Стакгольмскай школе эканомікі. Вучоба не зводзілася да таго, што людзі толькі слухаюць лекцыі і чытаюць кніжкі. Гэта інавацыйная стратэгічная праграма, якая па ходзе справы перабудоўваецца пад задачы, якія вырашаюць кампаніі-ўдзельнікі. Слухачы ездзяць на прадпрыемствы іншых удзельнікаў, знаёмяцца з іх працай, што дазваляе прадуктыўна весці дыялог у міні-групах, у якіх праходзіць навучанне. У некаторых сесіях прымаюць удзел не толькі кіраўнікі, але і супрацоўнікі кампаній, яны ўдзельнічаюць у выпрацоўцы адзінай пазіцыі па далейшым развіцці. Для прыватнага сектара Беларусі такія падыходы ўжо звыклыя. Для дзяржкампаній гэта новы інструмент, і наша задача — каб ён стаў для іх эфектыўным і пачаў больш шырока прымяняцца», — распавёў Павал Данейка.
Паводле яго слоў, праграма шмат у чым была эксперыментам, і цяпер чакае работа па яе аптымізацыі і дафармаванні. «Спадзяюся, што ўвосень мы пачнем наступны цыкл праекта. У канчатковым выніку мы спадзяемся прыйсці да стварэння цэнтра падтрымкі, рэструктурызацыі і развіцця дзяржкампаній. Мы разумеем, што такія адукацыйныя праграмы не з’яўляюцца чароўнай палачкай. Неабходна змяненне сістэмы кіравання і сістэмы матывацыі на дзяржпрадпрыемствах. Пры гэтым мы бачым, што змяняецца грамадства, што ў дырэктарскі корпус прыходзяць новыя людзі, мы бачым поспехі прыватнага сектара — усё гэта будзе прыводзіць да далейшых зменаў», — лічыць Павел Данейка.
Паводле thinktanks.by