Расійскі рубель пакаціўся ўніз. Чакаем абвалу беларускага?

Расійскі рубель у апошні гандлёвы дзень месяца і квартала абнавіў мінімумы канца сакавіка-красавіка 2022 года ва ўсіх асноўных парах. Долар ЗША, еўра і юань упэўнена раслі на Маскоўскай біржы.

Курс долара ЗША склаў 89,09 рублёў / $1, што на 1,52 рубля вышэй за ўзровень закрыцця папярэдніх таргоў. Долар таргуецца вышэй за 89 рублёў упершыню з 29 сакавіка 2022 года. Еўра да гэтага часу каштаваў 96,71 рубля / EUR1, падаражэўшы на 1,6 рубля. Курс кітайскага юаня падняўся на 17 капеек — да 12,23 рубля. Юань падняўся да гэтай адзнакі ўпершыню з 20 красавіка 2022 года.

Чаму рубель падае?

Курс рубля лета-восені 2022 года быў своеасаблівай (і вельмі павучальнай для аналізу!) анамаліяй. Санкцыі супраць расійскага імпарту нашмат абагналі абмежаванні супраць расійскага экспарту. Імпарт Расіі рэзка скараціўся. Прычым абагналі так моцна, што велізарны лішак безнаяўнай валюты, попыт на якую ўнутры Расіі рэзка ўпаў, вельмі моцна ўмацаваў рубель, тлумачыць тэлеграм-канал «Можам патлумачыць».

Настолькі моцна, што ЦБ прыняў усе даступныя меры для зніжэння курсу. Нават дазволіў вывад за мяжу да аднаго мільёна (!!) долараў у месяц для фізічных асоб (можна толькі па-добраму пазайздросціць тым фізічным асобам, хто скарыстаўся гэтым).

Але паступова запрацаваў так званы паралельны імпарт, імпарцёры змаглі выбудаваць новую, не схільную да ўплыву санкцый, лагістыку і наладзілі плацяжы. Пагоршыўся асартымент, некаторыя пастаўшчыкі адмовіліся ад супрацоўніцтва, выраслі цэны, але паток замежных тавараў у Расію паступова аднавіўся. Гэта павялічыла попыт на валюту, і рубель паступова пачаў слабець.

Моцны рубель, як і рост выдаткаў па закрытых артыкулах бюджэту, у тым ліку на вайну, да канца 2022 года абвастрылі праблему дэфіцыту федэральнага бюджэту. У дадатку да гэтага, у канцы 2022 і ў пачатку 2023 года запрацавалі і санкцыі супраць расійскага экспарту. Нафтагазавыя даходы пачалі падаць і да траўня 2023-га ўпалі (паводле звестак Мінфіна РФ) на 50%. Гэты фактар таксама спрыяў росту дэфіцыту бюджэту.

У казне ўжо не хапае грошай

Словазлучэнне «Дэфіцыт федэральнага бюджэту» гучыць як бухгалтарскі тэрмін, але яно адлюстроўвае вельмі грозную з'яву. Яна паказвае, колькі грошай не хапае дзяржаве, каб выканаць закладзеныя ў бюджэт абавязацельствы. Пакуль дэфіцыт невялікі (умоўна бяспечная мяжа — 3% ВУП), ён амаль ніяк сябе не праяўляе.

А вось вялікі дэфіцыт бюджэту заканчваецца падзеямі, падобнымі да падзей 1991 або 1998 гадоў. Цікава, што і пасля 1991 года, і пасля 1998-га адбылася змена ўлады. Таму з пачатку 2000-х па нядаўні час фінансавая палітыка Расіі была накіравана на захаванне нізкага дэфіцыту федэральнага бюджэту. Што заўгодна, як заўгодна, але бюджэт павінен быць блізкі да балансу. Збалансаваць бюджэт можна рознымі спосабамі (павялічыць падаткі, знізіць выдаткі, заняць і аслабіць рубель).

Куды рухаецца курс рубля?

Стратэгічна — туды, дзе дэфіцыт федэральнага бюджэту паменшыцца да закладзенага ў бюджэт значэння. Але абумоўлены гэтым фактарам рух курсу можа заняць шмат часу, і за гэты час многае паспее змяніцца. Але з гэтага пункту гледжання курс 200 (не выпадкова менавіта такую лічбу называў Джо Байдэн) выглядае цалкам верагодным. Няясна толькі, колькі часу зойме дасягненне гэтага курсу.

Тактычна — на дапамогу прыходзіць масавая псіхалогія. Людзям уласціва звяртаць больш увагі на круглыя лічбы. Таму бліжэйшай мэтай з'яўляецца курс 90 рублёў за даляр. А пры працягу дэвальвацыі — 100.

А Беларусь?

Беларусь сёння завязана на Расію вельмі моцна. Па падліках эканамістаў, туды пастаўляецца да 70% нашага экспарту. Калі расійскі рубель падае, гэта азначае, што беларускія тавары растуць у цане і становяцца неканкурэнтнымі ў параўнанні з расійскімі. Гэта ў сваю чаргу азначае, што наш экспарт, якім так хваліліся нядаўна чыноўнікі, можа пасыпацца.

І, канешне ж, у нас у бюджэце такія ж дзіркі, як і ў расійскім, а можа, яшчэ горшыя. У адрозненне ад Расіі, у нас бюджэт ужо не паказваюць…