Сам не гам і іншаму не дам

Дзяржкамітэт па маёмасці абвясціў аб продажы акцый ААТ і прадпрыемстваў, што належаць дзяржаве. А Міхаіл Мясніковіч заклікае не рабіць трагедыю з банкруцтва прадпрыемстваў. Што гэта? Улады рыхтуюць прыватызацыю?



Дзяржкамітэт па маёмасці абвясціў аб продажы на аўкцыёнах і па конкурсе акцый акцыянерных таварыстваў і прадпрыемстваў, што належаць беларускай дзяржаве.

У пералік увайшлі 60 прадпрыемстваў. Сярод іх буйныя ААТ, кшталту «БАТЭ — кіруючая кампанія холдынгу «Аўтакампаненты», «Кіруючая кампанія холдынгу «Гарызонт», «Гомельскі радыёзавод», «Мінскі завод ацяпляльнага абсталявання», «Брэсцкі радыётэхнічны завод» і іншыя.

Асаблівую ўвагу ў гэтым спісе прыцягваюць «Івацэвічдрэў», «Віцебскдрэў», «Магілёўдрэў», «ФанДОК» і «Папяровая фабрыка «Спартак». Гэта тыя прадпрыемствы, на якія дзяржава ў апошнія гады выкінула дзясяткі мільёнаў долараў па праграмах мадэрнізацыі. Пра першыя чатыры «дрэваапрацоўкі» — агульнавядома. Што тычыцца папяровай фабрыкі «Спартак», то ў 2011 годзе, назіраючы за яе мадэрнізацыяй, Аляксандр Лукашэнка персанальна сказаў: «Мы ўбухалі агромністыя грошы сюды, напружваючы ўсю краіну». Калі дзяржава прадае «мадэрнізаваныя» прадпрыемствы, гэта азначае, што агромністыя грошы ўбухваліся дарэмна?

Падчас наведвання ААТ «Інтэграл» (цікава ўвогуле, чаго яго туды занесла? Ён жа ўжо не прэм’ер і не курыруе прамысловасць?) старшыня Савета рэспублікі Міхаіл Мясніковіч зрабіў «сенсацыйную заяву». Міхаіл Уладзіміравіч сказаў, што ў Беларусі існуюць прадпрыемствы, «якія ўжо неактуальныя на рынку». «Утрымліваць іх за кошт эфектыўна працуючых прадпрыемстваў не мае сэнсу. Таму з банкруцтва, эканамічнай неплацежаздольнасці не трэба рабіць трагедыю», — цытуе Мясніковіча агенцтва БелТА.

Сапраўды, дзіўна бачыць у эканамічных зводках і афіцыйнай статыстыцы такую графу, як «старты стратных прадпрыемстваў». І яшчэ больш дзіўна бачыць, калі ўзровень «стратаў стратных прадпрыемстваў» параўноўваецца, напрыклад, з паказчыкамі мінулага года. У любым цывілізаваным свеце, калі прадпрыемства ажно год стратнае — яно альбо закрываецца, альбо рэарганізуецца. Навошта ўтрымліваць стратныя прадпрыемствы? Каб павялічваць страты?

Дарэчы, па дадзеных на 1 снежня 2015 года стратнымі былі 20,2% прадпрыемстваў краіны. Пятая частка прамысловага патэнцыялу Беларусі працуе «ў мінус».

Але вернемся да Дзяржкаммаёмасці і Мясніковіча. Першы абвясціў распродаж. Другі — банкруцтва прадпрыемстваў. Абедзве гэтыя ініцыятывы павінны былі б падштурхнуць нас да думкі, што, магчыма, нас чакае хваля прыватызацыі.

Прыватызаваць — гэта не значыць проста прадаць, гэта значыць, знайсці пакупніка, які ўкладзе ў прадпрыемства грошы, магчыма, рэарганізуе яго, магчыма — мадэрнізуе (што з некаторымі ўжо, нібыта, зроблена), і пачне выпускаць канкурэнтаздольную прадукцыю.

Аднак нешта не было чуваць таго, каб для інвестараў ствараліся нейкія новыя ўмовы. Ці хаця б прымаліся захады для забеспячэння іх права ўласнасці. Толькі вельмі рызыкоўны, на мяжы з ідыятызмам, інвестар будзе ўкладаць грошы ў вытворчасць у краіне, дзе ў дзяржавы заўсёды ёсць права «залатой акцыі». Дзе ў любы момант ягонае прадпрыемства могуць адабраць назад без аніякай кампенсацыі выдаткаў і ўкладзеных грошай.

Але, згодна з Індэксам эканамічнай свабоды, які разлічваецца амерыканскім даследчым інстытутам Heritage Foundation і выданнем "The Wall Street Journal" (рэйтынг апублікаваны на сайце Heritage Foundation), Беларусь апусцілася на 157-е месца, патрапіўшы ў групу краін з «задушанымі эканомікамі». Калі ўжо на другім канцы зямнога шара ўсё ведаюць пра нашы ўмовы, што казаць пра бліжэйшых суседзяў?

У гэтых варунках можна было б палічыць, што чыноўнікі гатуюць глебу для новага «вялікага падзелу», асабліва ўлічваючы, што «на таргі» высоўваюцца, як зазначалася, нядаўна мадэрнізаваныя прадпрыемствы. Хтосьці, верагодна, хацеў бы адхапіць ад беларускага эканамічнага пірага. Ну, канешне, калі гэтыя прадпрыемствы сапраўды мадэрнізаваліся.

Але… падзелу не будзе. Дзяржкаммаёмасці выстаўляе на таргі толькі 25%+1 акцый «флагманаў» — БАТЭ і «Гарызонту», і тое для стратэгічных інвестараў. Што тычыцца «мадэрнізаваных», то дзяржава пазбаўляецца «лішкаў» акцый, пакідаючы за сабой блакуючыя 50%. Напрыклад, яна валодае 99,99% акцый папяровага «Спартака», а прадае 49,99%. Тая ж сітуацыя і з дрэваапрацоўкай: «Магілёўдрэў» — у дзяржавы 98,58% акцый, прадае яна 48,58%. «ФанДОК» — у наяўнасці 99,9%, прадаецца 49,9%. І гэтак далей.

Карацей, гэта ніякая не прыватызацыя. Проста скончыліся грошы, і іх спрабуюць здабыць такім арыгінальным чынам: нібыта прадаць палову прадпрыемства, а насамрэч, усё пакінуць сабе.

Улады зноў спрабуюць гуляць у «прыватызацыю без прыватызацыі». Але наўрад ці такая стратэгія будзе мець поспех.