Сусветнай эканоміцы пагражае крызіс стагоддзя, папярэдзіў МВФ. Але ўсё аказалася яшчэ горш

Каронавірус прыдушыў сусветную эканоміку, але хутка ён аслабіць хватку, і дзелавая актыўнасць адновіцца. Без наступстваў не абыдзецца: крызіс будзе самым страшным з часоў Вялікай дэпрэсіі амаль стогадовай даўнасці, а рахунак за лячэнне перасягне 9 трлн долараў, падлічыў нядаўна Міжнародны валютны фонд. Праз месяц ён прызнаў, што памыліўся.


Усё аказалася нашмат больш сур'ёзна.
"Крызіс толькі набірае абароты, а прагноз ужо горшы нават за нашыя песімістычныя чаканні, — сказала кіраўнік МВФ Крысталіна Георгіева. — Калі медыцына не адолее вірус, многія эканомікі пацерпяць яшчэ мацней".
Эканамісты МВФ упалі ў роспач праз пару тыдняў пасля таго, як Захад пачаў паступова выдаляцца на каранцін. У сярэдзіне красавіка яны страцілі веру ў бліжэйшую будучыню і прадраклі сусветнай эканоміцы спад на 3% у бягучым годзе, тады як яшчэ мінулай восенню разлічвалі, што яна вырасце на тыя ж тры працэнты.
Упершыню ў сучаснай гісторыі прагноз памяняўся так рэзка за такі кароткі тэрмін. Але МВФ захаваў аптымізм і веру ў лепшае: ён прадказаў адскок амаль на 6% ужо ў наступным годзе, аднак папярэдзіў, што, па-першае, гэта не кампенсуе падзення, а па-другое, здарыцца толькі калі вірус не вернецца другой хваляй, і каранцін не прыйдзецца ўводзіць наноў.
За няпоўны месяц стала ясна, што прадказанні састарваюцца хутчэй, чым іх атрымоўваецца аформіць і прадставіць публіцы.
"Вельмі верагодна, што ў чэрвені мы абновім прагнозы. І ўжо зараз ясна, што варта чакаць дрэнных навінаў", — сказала Георгіева на канферэнцыі Financial Times у аўторак.

Каму прыйдзецца горш

За лічаныя дні пасля публікацыі папярэдняй ацэнкі ўрону ад МВФ мы даведаліся, што тры найбуйнейшыя эканомікі свету, на якія прыпадае больш за палову сусветнага выпуску і спажывання, перажылі самае сур'ёзнае падзенне ў сучаснай гісторыі.
Эканамічная актыўнасць у Кітаі скарацілася ўпершыню амаль за паўстагоддзя. Еўрасаюз не бачыў гэткага спаду за ўсё сваё існаванне. А найбуйнейшая ў свеце эканоміка ЗША карцінна спатыкнулася, і самая працяглая ў яе гісторыі дзесяцігадовая фаза ўздыму падышла да канца.
Беспрацоўе сярод амерыканцаў пабіла ўсе рэкорды з часоў Вялікай дэпрэсіі паміж двума сусветнымі войнамі мінулага стагоддзя.
Каронавірус перапыніў аднаўленне сусветнай эканомікі пасля папярэдняга крызісу — рэцэсіі 2008-2009 гадоў. Яе маштабы цяпер здаюцца эканамістам смешнымі ў параўнанні з тым, што свеціць планеце пасля Вялікага каранціну, як ужо называюць цяперашнюю дэпрэсію.
Значыць, і вяртанне да ранейшых тэмпаў прымнажэння багацця і скарачэння няроўнасці на планеце рызыкуе апынуцца больш працяглым. У мінулы раз на гэта сышло цэлае дзесяцігоддзе.
Тады свет выкараскаўся у асноўным змякчэннем грашовай палітыкі — надрукаваў грошай і змякчыў фінансавы крызіс. На гэты раз усё больш сур'ёзна, паколькі праблема не ў недахопе капіталу, а ў вірусе і звязаных з ім выдатках і абмежаваннях.
Для перазапуску эканомікі пасля каранціну ўсе краіны свету ўжо паабяцалі выдзеліць з казны дадатковыя 9 трлн долараў, прывяла Георгіева свежыя ацэнкі МВФ.
"І мы просім усіх толькі аб адным: калі ласка, выдаткоўвайце як мага больш. І потым яшчэ трохі", — сказала яна.
Такіх грошай ні ў каго няма, іх прыйдзецца займаць. Плаціць па рахунках трэба будзе будучым пакаленням: упартай працай, праз павышаныя падаткі ці інфляцыю. 
І калі развітыя краіны без цяжкасцяў знаходзяць крэдытораў, то ўсіх астатніх Covid-19 паставіў у няёмкае становішча. У суровыя гады грошы выцякаюць з рынкаў, якія развіваюцца, і цяпер як раз такі час. Адток капіталу прыводзіць да дэвальвацыі, што павялічвае кошт не толькі новых, але і ранейшых даўгоў, павялічваючы нагрузку на і без таго дзіравую казну.
У выніку адносна небагатыя краіны, якія развіваюцца, накшталт Расіі, Індыі ці Мексікі пацерпяць ад каронакрызіса яшчэ мацней, чым забяспечаныя, папярэдзіла ААН і заклікала сабраць для іх антыкрызісны пакет на 2,5 трлн долараў.
Гэтага не хопіць, засмуціла неіснуючых донараў кіраўнік МВФ Георгіева. Яна сказала ў аўторак, што гэтая ацэнка будзе таксама перагледжана ў большы бок.

Калі здымаць каранцін

Але не ўсё так дрэнна.
У сакавіку, калі вірус упершыню прадэманстраваў сваю забойную сілу, адток капіталу з рынкаў, якія развіваюцца, дасягнуў амаль 100 млрд долараў, што прыкладна ў чатыры разы больш, чым за кожны з трох папярэдніх фінансавых крызісаў.
Георгіева сказала, што красавіцкая статыстыка малюе зваротную карціну: дзякуючы ўліванням ліквіднасці з боку цэнтрабанкаў ЗША, еўразоны, Вялікабрытаніі і Японіі ў інвестараў зноў прачнуўся апетыт да рызыкі, і капітал пачаў вяртацца на рынкі, якія развіваюцца.
Але гэта ўсё — часовае палягчэнне. Будучыня наўпрост залежыць ад зыходу бітвы з вірусам. Калі ён вернецца з новай сілай, шкода акажацца нашмат больш сур'ёзнай, а прагнозы зноў давядзецца пераглядаць.
І ў МВФ ёсць падставы баяцца такога развіцця падзей.
Пакуль Георгіева выступала на віртуальнай канферэнцыі, эканамісты яе арганізацыі апублікавалі ацэнку першых крокаў Еўропы насустрач бескаранціннай будучыні.
Яны папярэдзілі, што Стары Свет горш падрыхтаваны да зняцця абмежаванняў, чым Азія, якая першай прыняла ўдар пандэміі.
"У кожнага свая стратэгія, але Еўропа, падобна, выходзіць з каранціну на больш ранняй стадыі эпідэміялагічнага цыклу, чым Азія. Да таго ж, магчымасці поўнамаштабнага тэставання, адсочвання кантактаў і ізаляцыі ачагоў заражэння ў Еўропе саступаюць азіяцкім аналагам", — папярэджваюць эксперты МВФ.
"І Азіі, і Еўропе каранцін наносіць сур'ёзны эканамічны і псіхалагічны ўрон. Жаданне як мага хутчэй зняць яго больш чым вытлумачальна. Аднак дзейнічаць трэба асцярожна, і не варта паддавацца спакусе адкрыць усяго паболей і хутчэй. Гэта пагражае рэцыдывам хваробы".
Аляксей Калмыкаў, bbc.com