Урок для Беларусі: чаму ў Польшчы рэформы атрымаліся, а ў Венгрыі — не

У Беларусі прыняцце не самых папулярных рашэнняў яшчэ наперадзе.

У адрозненне ад заходніх краінаў посткамуністычнага блока, Беларусь не стала спяшацца з самымі папулярнымі пераўтварэннямі ў эканоміцы, выбудоўваючы рынкавыя адносіны па цаглінцы, калі да таго было гатова насельніцтва і бізнес. Рэкамендацыі Міжнароднага валютнага фонду, нягледзячы на ​​абяцанні, Мінск выканаў часткова: правёў прыватызацыю толькі малой часткі дзяржкампаній, пакінуў моцны ўплыў дзяржавы ня некаторыя сектары і сацыяльныя гарантыі савецкага ўзору. Магчыма, беларуская няспешнасць аказалася не такой ужо дрэннай стратэгіяй, лічаць замежныя і айчынныя эксперты па эканоміцы, якія прынялі ўдзел у дыскусіі «Адкрыты дыялог» Цэнтра эканамічных даследаванняў BEROC.
Праз чвэрць стагоддзя ад пачатку рэформаў, якія, па задумцы, павінны былі прывесці Цэнтральную Еўропу і посткамуністычныя краіны да групы «багатых і паспяховых», відаць, што толькі невялікай частцы з іх удалося дасягнуць устойлівага росту эканомік.
Найбольш паспяховымі эксперты называюць Польшчу і Эстонію, нягледзячы на ​​іх розны вопыт правядзення рэформаў. Гэтым дзяржавам атрымліваецца з году ў год расці больш чым на 3%, усё больш набліжаючыся па ўзроўні жыцця да заходнееўрапейскага рэгіёна. Аб'ядноўвае дзве краіны тое, што рэформы, якія былі адэкватныя каштоўнасным сістэмам грамадства, падтрымалі бізнес і насельніцтва.
У Польшчы, да прыкладу, змены суправаджаліся стрыманай прыватызацыяй і моцнай дзяржаўнай рэгуляцыяй. Праз праграмы падтрымкі і выкарыстанне еўрапейскіх грошай Варшава дапамагла айчынным кампаніям моцна стаць на ногі. І цяпер яны робяць немалы ўклад у развіццё эканомікі. У Венгрыі ж хуткая прыватызацыя прывяла да паралюшу фарміравання нацыянальнага капіталу.
Дзякуючы рэфармаванню эканомік, узровень жыцця ў цэнтральнаеўрапейскім рэгіёне расце, але разам з ім узмацняецца няроўнасць, якая суправаджаецца пачуццём несправядлівасці. Калі да крызісу ў частцы краін рэгіёну ўзровень заробкаў у адносінах да Германіі рос, то пасля 2008 года ён зноў стаў зніжацца. Рост ВУП у большасці краін рэгіёну запаволіўся. Ім зараз даводзіцца шукаць паліва для разгону сваіх эканомік.
Усё гэта сведчыць аб тым, што хуткія рэформы і пратаптаны іншымі шлях не гарантуюць поспеху.
У правядзенні рэформаў Беларусь пайшла сваёй дарогай, дзесьці сапраўды трапляючы ў кантэкст і час, а ў чымсьці раз за разам наступаючы на ​​адны і тыя ж граблі. Але ў параўнанні з пачаткам 1990-х гадоў розніца ва ўзроўні жыцця, даходах, умовах вядзення бізнесу ёсць. Пытанне стаіць у тым, куды і як рухацца далей. Паколькі рост эканомікі запаволіўся, моцных штуршкоў для яе ажыўлення не прадбачыцца, а груз, які стрымлівае рух наперад, усё яшчэ ляжыць у прычэпе, наперадзе — працяг рэформаў і прыняцце не самых папулярных рашэнняў.
Урад Беларусі ўжо бачыць праблемы дзяржсектара і ставіць перад сабой мэту яго рэструктурызацыі. Але нават калі ён у бліжэйшы час пачне актыўныя дзеянні, для істотных зменаў спатрэбіцца час, адзначаюць эксперты.
Для росту і развіцця важны нацыянальны капітал. І з гэтым у Беларусі праблем няма, перакананы адміністрацыйны дырэктар BEROC Павел Данейка. Цяпер прыватны сектар дасягае прыкладна 55%. Яго аснова — экспартаарыентаваныя кампаніі, якія рухаюцца ў рытме сусветных павеваў, умеюць канкурыраваць, зарабілі славу вытворцаў якасных тавараў і паслуг па даступнай цане. Аптымальна, калі капітал, арыентаваны на экспарт, будзе расці. Але ўжо зараз нацыянальны капітал можна лічыць добрай базай для далейшага эканамічнага росту.
У рэалізацыі новых захадаў для развіцця эканомікі Беларусі важна будзе ўлічваць асаблівасці эканомікі XXI стагоддзя, на што вялікі ўплыў аказваюць развіццё тэхналагічных інавацый, сыход ад фабрычнай вытворчасці і з'яўленне новых рынкаў.
Плюсам будзе тое, што Беларусі ўжо ўдалося зрабіць у трансфармацыі стаўлення насельніцтва да бізнесу, і тое, на што абапіраліся Польшча і Эстонія, — гэта арыентацыя на грамадства, яго каштоўнасці і магчымасці. Пры падтрымцы грамадства рэформы аказваюцца больш паспяховымі і дзейснымі.
zautra.by