Хто такі Буры, маршам у памяць якога ў Польшчы заклапаціўся беларускі МЗС

Польскія нацыяналісты рыхтуюць акцыю ў Гайнаўцы ў гонар «праклятых салдат».

У МЗС Беларусі адрэагавалі на паведамленні аб падрыхтоўцы ў польскай Гайнаўцы праварадыкальнага маршу. Раней ад асобы дэпутатаў абурэнне з гэтай нагоды выказаў старшыня парламенцкай камісіі па міжнародных справах Валерый Варанецкі.
— Мы падзяляем гэтую заклапочанасць. Нагадаю, што кіраўнік бандфарміравання Рамуальд Райс, больш вядомы пад псеўданімам Буры — вайсковы злачынца. І гэта не наша меркаванне, гэта меркаванне Інстытута нацыянальнай памяці Польшчы, які канстатаваў, што дзеянні Бурага — гэта злачынства з прыкметамі генацыду, — заявіў на брыфінгу афіцыйны прадстаўнік МЗС Дзмітрый Мірончык.
Ён адзначыў, што ў польскай Гайнаўцы большасць мясцовых жыхароў маюць беларускія карані:
— Ці жывыя нашчадкі тых, хто загінуў з-за Бурага. Ці трэба нам нагнятанне адносін паміж беларусамі і палякамі? Ці нам патрэбны гістарычны дыялог?

Хто такі Буры?

Рамуальд Райс нарадзіўся ў 1913 годзе. Скончыў школу унтэр-афіцэраў. У пачатку Другой сусветнай вайны трапіў у палон да савецкіх войскаў, некаторы час знаходзіўся ў турме ў Бярозе-Картузскай.
У гады вайны ваяваў у складзе Арміі Краёвай, у 1944-м удзельнічаў у вызваленні Вільні. Пасля таго, як НКВД пачаў вайну супраць АК, сышоў у падполле. Некаторы час па падробленых дакументах служыў у Ахове дзяржаўных лясоў у Гайнаўка.
У 1945-м Райс дэзерціраваў ў АК, а пасля самароспуску 5-й Віленскай брыгады адмовіўся выканаць загад і разам са сваім падраздзяленнем перайшоў у Нацыянальны ваенны супраціў. Там ён і быў павышаны да звання капітана.

За што Бурага прызналі ваенным злачынцам

У студзені і лютым 1946-га на Падляшшы атрад Райса здзейсніў некалькі нападаў на вёскі, дзе пражывалі ў асноўным беларусы праваслаўнага веравызнання. У выніку рэйдаў былі забітыя 79 чалавек, у тым ліку жанчыны і дзеці. 35 чалавек былі забітыя ў выніку нападу на вёскі Зані і Шпакі, якія былі спалены байцамі «Бурага».
У лістападзе 1948 го Райс быў арыштаваны па абвінавачванні ў здзяйсненні ваенных злачынстваў, расстраляны ў канца 1949-га.
У 1995-м суд Варшаўскай ваеннай акругі адмяніў смяротны прысуд, патлумачыўшы вердыкт тым, што «забойствы праваслаўных сялян здзяйсняліся ва ўмовах вышэйшай неабходнасці для аднаўлення незалежнасці польскай дзяржавы».

Дыскусія ў Польшчы

Рамуальд Райс ставіцца да кагорты так званых «праклятых» або «незламанай» салдат, дзень памяці якіх у Польшчы афіцыйна адзначаецца 1 сакавiка (з 2011 года). Гаворка ідзе пра салдат, ня якія склалі зброю пасля вайны і якія працягваюць узброены супраціў у другой палове 1940-х.
Марш «праклятых салдат» у Гайнаўцы ў 2017-м выклікаў негатыўную рэакцыю ў Беларусі.
Супраць гераізацыі Райса выступіў шэраг польскіх гісторыкаў. Сярод іх — Пётр Зыховіч, які ўступіў у палеміку з унукам Бурага Аркадыушам Райсам. Апошні сцвярджае, што яго дзед ваяваў з тымі, хто адпраўляў палякаў у Сібір.

Ня Бурым адзіным

Скандал вакол персоны Райса — апошнім часам не адзіная нагода з Польшчы для негатыўнай рэакцыі ў Беларусі. У канцы мінулага года стала вядома, што Польскі Інстытут Нацыянальнай Памяці плануе перайменаваць вуліцу Браніслава Тарашкевіча ў Бельску-Падляскім ў рамках працэсу дэкамунізацыі. Пад раздачу таксама маглі патрапіць вуліцы, названыя ў гонар Якуба Коласа.
Паводле gazetaby.com