Як беларусы могуць адзначыць Вялікадзень у розных краінах свету

Хрысціяне адзначаць адно з дзвюх галоўных рэлігійных святаў — Вялікдзень. Праз тыдзень Вялікдзень будуць святкаваць вернікі, якія прытрымліваюцца юліянскага календара. Разбіраемся, якія традыцыі святкавання існуюць там, дзе зараз жывуць нашы суайчыннікі.

Польшча

alicja neumiler /Shutterstock

Вялікдзень — галоўнае свята ў Польшчы, якое адзначаецца з вялікім энтузіязмам. Святкаванне Вялікадня ў Польшчы пачынаецца ў Вялікую суботу — за дзень да Пасхальнай нядзелі. У гэты дзень многія людзі бяруць удзел у асвячэнні велікодных кошыкаў, што напаўняюцца прадуктамі, якія будуць з'едзеныя ў велікодную нядзелю. У кошыкі прынята класці яйкі, хлеб, вяндліну і хрэн.

У велікодную нядзелю сем'і збіраюцца на святочную трапезу, да якой гатуюць традыцыйныя польскія стравы:

Журэк (żurek) — кіслы жытні суп, які з'яўляецца асноўным прадуктам велікоднага стала ў Польшчы. Звычайна яго гатуюць з вэнджанага бекону, бульбы і хлеба на заквасцы, а падаюць сапраўдны журэк у хлебніцы.

Каўбаса (kiełbasa) — яе гатуюць са свініны ці ялавічыны, запраўляюць часныком і іншымі спецыямі.

Варэнікі ці пельмені (pierogi) — іх можна начыніць рознымі інгрэдыентамі, напрыклад, квашанай капустай, грыбамі ці сырам. Польскія перогі звычайна вараць, а затым пякуць і падаюць з топленым маслам.

Бабка (babka) — салодкі хлеб, які традыцыйна падаюць на велікодны сняданак. Яго рыхтуюць з дрожджаў, масла, яйкаў і рызынак, часта запраўляюць ваніллю ці цэдрай лімона.

Паска (Pascha) — добравядомы беларусам салодкі сметанковы дэсерт, прыгатаваны з тварагу, вяршкоў і цукру. Яго запраўляюць ваніллю, змешваюць з разынкамі ці іншымі сухафруктамі.

Асвячонае яйка прынята дзяліць паміж членамі сям'і.

Гэта толькі некаторыя з мноства традыцыйных велікодных страваў у Польшчы. Ежа — важная частка свята, многія сем'і гадзінамі рыхтуюць свае любімыя стравы, каб падзяліць іх з блізкімі.

Таксама ў Польшчы існуе цікавы звычай абліваць адзін аднаго вадой у велікодны панядзелак — ён мае назву смігус-дынгус (Śmigus-Dyngus). Пры гэтым часта выкарыстоўваюцца водныя пісталеты ці вёдры. Лічыцца, што такая традыцыя — добры спосаб ачысціцца і аднавіцца.

Яшчэ адзін важны звычай — стварэнне пісанак (pisanki) — так у Польшчы называюць упрыгожаныя вялікодныя яйкі. Узоры на гэтых яйках могуць быць даволі мудрагелістымі, часта яны перадаюцца з пакалення ў пакаленне.

Грузія

Грузія — пераважна праваслаўная краіна, таму многія традыцыі святкавання Вялікадня будуць добра знаёмымі беларусам.

Тыдзень перад Вялікаднем называецца Страсным тыднем і лічыцца часам разважанняў і падрыхтоўкі. Многія людзі наведваюць царкоўныя службы і ўстрымліваюцца ад пэўных заняткаў у гэты час.У нядзелю перад Вялікаднем (Пальмовая нядзеля) многія жыхары Грузіі нясуць пальмавыя галіны ў царкву ў азнаменаванне ўваходу Езуса ў Іерусалім. У ноч перад велікоднай нядзеляй людзі збіраюцца ў цэрквах на адмысловую службу. Падчас гэтай службы запальваюцца свечкі і ад чалавека да чалавека перадаецца полымя, якое сімвалізуе святло Хрыстова.

Таксама падчас службы святар асвячае кошыкі з ежай, прынесеныя ў царкву вернікамі. У кошыкі кладуць традыцыйныя велікодныя прадукты, такія як яйкі, сыр, хлеб і віно. Пасля блаславення кошыкі асвятляюцца свечкамі ці электрычным святлом, што сімвалізуе ўваскрашэнне Езуса Хрыстуса і перамогу святла над цемрай.

У велікодную нядзелю многія людзі таксама наведваюць царкоўныя службы. Свята Вялікадня часта ўключае ў сябе традыцыйныя грузінскія стравы, вось некаторыя з іх:

Чакрахі — страва з бараніны, бульбы і цыбулі, што гатуюцца разам у гліняным збанку. Мяса звычайна запраўляюць соллю, перцам і рознымі травамі. Страву рыхтуюць павольна на маленькім агні на працягу некалькіх гадзінаў, пакуль мяса і бульма не стануць мяккімі.

Хачапуры — сырны хлеб, асноўнае блюда грузінскай кухні. Існуе некалькі варыянтаў хачапуры, але адным з самых папулярных на Вялікдзень з'яўляецца хачапуры «Ачарулі», што мае форму лодкі і напоўнена сырам, маслам і волкім яйкам.

Надугі — сыр, які звычайна выкарыстоўваецца ў грузінскай кухні. Ён падобны на тварог і часта выкарыстоўваецца ў падліўках, спрэдах і соусах. Надугі — папулярны інгрэдыент шматлікіх велікодных страў.

Таксама Вялікодны грузінскі стол дапаўняюць знаёмыя і зразумелыя беларусам салодкія паскі і піражкі.

Яйкі ў Грузіі часта афарбоўваюць у чырвоны колер, які сімвалізуе кроў Хрыста, і ўпрыгожваюць мудрагелістымі ўзорамі.

Таксама Вялікдзень у Грузіі — час для дабрачынных акцый. Многія людзі робяць ахвяраванні тым, хто мае патрэбу, некаторыя арганізацыі праводзяць спецыяльныя мерапрыемствы, каб дапамагчы тым, каму пашанцавала менш.

Германія

Вялікдзень з'яўляецца важным святам у Германіі і адзначаецца шэрагам традыцый і звычаяў. Вось некаторыя з іх:

Велікодныя яйкі з'яўляюцца папулярным сімвалам Вялікадня ў Германіі, тут іх таксама прынята ўпрыгожваць мудрагелістымі ўзорамі. Як і ў Беларусі, яйкі звычайна фарбуюць з выкарыстаннем натуральных інгрэдыентаў, такіх як цыбульная шалупіна або бурак.

Велікодны трус — любімы сімвал Вялікадня ў Германіі. Па традыцыі, Велікодны трусік прыносіць дзецям у велікодную нядзелю кошыкі з фарбаванымі яйкамі, цукеркамі і невялікімі падарункамі.

Велікодныя вогнішчы — звычайная традыцыя ў Германіі, асабліва папулярная ў сельскай мясцовасці. Гэтыя вялікія вогнішчы часта разводзяць на схілах узгоркаў у ноч перад велікоднай нядзеляй. Агні сімвалізуюць перамогу вясны над зімой.

Велікодныя кірмашы праводзяцца ў многіх гарадах Германіі за некалькі тыдняў да Вялікадня. У кіёсках прадаюцца традыцыйныя велікодныя прадукты, вырабы і ўпрыгожанні.

Царкоўныя службы ў велікодную нядзелю з'яўляюцца важнай часткай свята ў Германіі. Гэтыя службы часта ўключаюць адмысловую музыку, чытанні і рытуалы, прысвечаныя ўваскрэсенню Ісуса Хрыста.

Сем'і ў Германіі часта збіраюцца разам на вялікую велікодную трапезу ў велікодную нядзелю.

Вось некалькі традыцыйных велікодных страваў, якія прынята гатаваць да свята:

Бараніна — папулярнае мяса на Вялікдзень у Нямеччыне, яе падаюць з бульбай і гароднінай.

Велікодная вяндліна — яшчэ адна папулярная мясная страва на Вялікдзень. Яе часта паліваюць мёдам, гарчыцай ці іншымі спецыямі і падаюць з бульбай і квашанай капустай.

Бульбяная салата(Kartoffelsalat) — класічны гарнір на Вялікдзень у Германіі. Звычайна яго рыхтуюць з адварной бульбы, цыбулі, воцату і масла.

Велікодны хлеб Osterbrot — гэта салодкі хлеб, які традыцыйна падаюць на Вялікдзень у Нямеччыне. Яго часта запраўляюць міндалем, разынкамі і зацукраванай цэдрай цытрусавых.

Яечны лікёр (Eierlikör) — гэта салодкі сметанковы лікёр, прыгатаваны з яек, цукру і брэндзі. Яго часта падаюць у якасці дыжэстыва пасля велікоднай трапезы.

Hefezopf (салодкі плецены хлеб) — гэтая страва вельмі падобная да зразумелай нам Халы. Яе падаюць на позні сняданак у велікодную нядзелю.

Італія

Вялікдзень — адно з самых важных святаў у Італіі. Вось некаторыя з найбольш распаўсюджаных традыцый святкавання.

Падчас Страснога тыдня, які папярэднічае велікоднай нядзелі. У многіх гарадах Італіі праходзяць шэсці і цырымоніі ў памяць аб смерці і ўваскрашэнні Езуса Хрыстуса.

У велікодную нядзелю вернікі наведваюць імшу, а пантыфік бласлаўляе іх з балкона базілікі Святога Пятра ў Рыме.

Важнай часткай свята ў Італіі з’яўляецца велікодная трапеза. Традыцыйныя велікодныя стравы ў Італіі моцна адрозніваюцца ў залежнасці ад рэгіёна, але вось некаторыя агульныя стравы, якія абавязкова падаюць падчас свята:

Agnello al Forno (Смажанае ягня) — смажанае ягня, падаецца з бульбай, гароднінай і зелянінай.

Carciofi alla Romana (арцішокі па-рымску) — арцішокі гатуюцца з часныком, мятай, пятрушкай і аліўкавым алеем.

Torta Pasqualina (Велікодны пірог) — пікантны пірог, які звычайна гатуюць са шпінату, сыру рыкота і яек. Яго часта падаюць у якасці асноўнай стравы на Вялікдзень.

Pizza Rustica (Велікодная піца) — Pizza Rustica — такую піцу звычайна начыняюць мясам, сырам і яйкамі. Гэтая страва асабліва папулярная на поўдні Італіі.

Colomba di Pasqua — салодкі пірог, падобны на панеттоне (традыцыйні італьянскі пірог, які гатуюць на Раство). Каломбу звычайна запраўляюць зацукраванай апельсінавай цэдрай, міндалем і цукрам.

Uova di Pasqua (Велікодныя яйкі) — шакаладныя яйкі, папулярны велікодны пачастунак у Італіі. Іх прынята дараваць і напаўняць сюрпрызамі — маленькімі цацкамі альбо цукеркамі.

Незвычайная традыцыя з называй Scoppio del Carro (Выбух цялегі) шмат стагоддзяў існуе ў італьянскай Фларэнцыі, дзе перад саборам Дуома ў велікодную нядзелю запальваецца сапраўдная вялізная цялега, напоўненая феерверкамі, ствараючы захапляльнае светлавое і гукавое відовішча.