«Рэакцыя — смех». Беларус з Лондана, на якога завялі справу за «напад на дыпламатаў», адказаў следчым

Максім Зуеў — адзін з чатырох беларусаў, у дачыненні да якіх 14 красавіка Следчы камітэт распачаў адмысловую вытворчасць. Мужчыну і трох яго знаёмых абвінавачваюць у «нападзе на супрацоўнікаў дыпмісіі» каля будынка амбасады Беларусі ў Лондане ў снежні 2021 года. Максім сам звязаўся з рэдакцыяй «Л*стэрка», каб падзяліцца меркаваннем з нагоды гэтай сітуацыі.

Максім вырашыў выказацца, каб «такія людзі, як Азаронак, потым не сказалі, што ён спалохаўся». «Ніхто не спалохаўся», — адзначае мужчына.

У снежні 2021 года прэс-служба беларускага МЗС заяўляла, што група асоб атакавала фасад будынка, а пазней адзін з мужчын нанёс «сур'ёзныя цялесныя калечанні» консулу, пасля чаго ва ўстанове аховы здароўя ў дыпламата былі дыягнаставаны пералом носа, страсенне мазгоў лёгкай ступені і траўматычны пералом зуба.

Адзін з мужчын — гэта Максім, і ў яго была іншая версія таго, што адбылося. Ён не хаваў, што кідаў яйкі ў будынак амбасады, але сцвярджаў, што даў дыпламату толькі аплявуху. Прычым гэта быў не той чалавек, у якога зламаны нос, зуб і страсенне мазгоў.

Пасля інцыдэнту Максіма затрымалі. Праз 21 гадзіну яго адпусцілі з паліцэйскага ўчастка і з тых часоў не выклікалі.

— Тэрмін на расследаванне паводле гэтага артыкула — шэсць месяцаў. Паводле слоў майго адваката, калі пасля заканчэння гэтага перыяду справу не перадалі ў суд (а яе не перадалі), значыць, яна закрыта. Больш паліцыя да мяне не звярталася, — апісвае сітуацыю суразмоўца. — Адзінае, ведаю, праз шэсць месяцаў пасля таго, што здарылася, беларускія дыпламаты спрабавалі праціснуць праз следства, што нібыта фасаду амбасады нанесены ўрон у раёне 40 тысяч фунтаў (больш за 126 тысяч беларускіх рублёў). Тлумачылі яны гэта так: будынак гістарычны, разбітыя яйкі засохлі на сценах, у выніку давялося выклікаць спецыяліста па афарбоўцы. Кошт фарбы плюс праца абышліся ў 40 тысяч фунтаў. Усё гэта толькі са слоў майго адваката. Ніякага дакументальнага пацвярджэння мне не прыходзіла.

Максім працуе бухгалтарам. У Англію ён пераехаў у 1999-м, з тых часоў бываў на радзіме толькі ў гасцях. У Беларусі ён зарэгістраваны ў кватэры ў бацькоў.

— У лютым 2022-га там прайшоў ператрус, маму павезлі ў СК, дзе паказалі відэа з інцыдэнтам ля амбасады. На гэта яна спытала: «А што, у Вялікабрытаніі нельга па-руску лаяцца матам?» І вярнулася дадому, — распавядае суразмоўца. — Ёй казалі, што ў кватэры могуць падняць падлогі. Яна адказала: «Трэба, падымайце», але больш яе не чапалі. Цяпер мама не жыве па гэтым адрасе, але пошту там правяраюць. Ніякіх папер для мяне пакуль не прыходзіла.

Пра тое, што на яго і трох знаёмых завялі спецвытворчасць, мужчына даведаўся з навін. Успамінае, што першай рэакцыяй на навіну быў смех, другой — сарказм.

— Ну, а як да гэтага можна ставіцца? Следчы камітэт не мае паўнамоцтваў у Вялікабрытаніі. А мясцовая паліцыя правяла расследаванне і ніякіх важкіх доказаў, каб перадаць справу ў суд, не знайшла, — не хавае эмоцый суразмоўца. — Знаёмыя, прозвішчы якіх таксама фігуруюць у спецвытворчасці, рэагуюць гэтак жа, як і я. Калі пасля выбараў беларускія ўлады заявілі, што ў краіне не да законаў, стала зразумела: ад іх можна чакаць чаго заўгодна, таму мы меркавалі такі паварот у сітуацыі. Але самае цікавае, што ў Вялікабрытаніі ніхто, акрамя мяне, па гэтай справе больш не праходзіў. Людзей нават не арыштоўвалі. Я так разумею, іх прозвішчы з'явіліся ў СК, таму што ў той вечар яны былі побач з амбасадай і следчыя змаглі іх апазнаць. Цяпер Следчы камітэт імкнецца паказаць, што гэта было здзейснена групай асоб.

Са сваім англійскім адвакатам новы віток у сітуацыі Максім не абмяркоўваў. Кажа, не бачыць сэнсу: «Калі хтосьці ў Беларусі спрабуе надзімаць шчокі — гэта ўжо іх справы».

— А што я магу зрабіць? Звязвацца з СК — гэта нічога не зменіць, — адказвае Максім на пытанне, што будзе рабіць далей. — Прысуд яны выпішуць той, які захочуць. Адзінае, што ў нашых сілах, — гэта працягваць барацьбу, каб, як кажа Святлана Ціханоўская, у краіне прайшлі нармальныя дэмакратычныя выбары. А потым падаваць хадайніцтва, што справа ў дачыненні да нас незаконная. Іншага выйсця я не бачу.

Нагадаем, пад спецыяльную вытворчасць трапілі: Вадзім Багаўкоў, Максім Зуеў, Аляксандр Напрэенка, Сяргей Рабушка.

Абвінавачанні ім выстаўлены паводле артыкулаў:

ч.3 арт. 130 Крымінальнага кодэкса («Наўмысныя дзеянні, накіраваныя на распальванне іншай сацыяльнай варожасці і варожасці па прыкмеце іншай сацыяльнай прыналежнасці, злучаныя з гвалтам, учыненыя групай асоб, якія пацягнулі іншыя цяжкія наступствы»);

ч.3 арт. 218 КК («Наўмыснае пашкоджанне чужой маёмасці, што пацягнула прычыненне шкоды ў асабліва буйным памеры»);

ч.1 арт. 366 КК («Гвалт альбо пагроза гвалтам, знішчэннем або пашкоджаннем маёмасці ў дачыненні да службовай асобы, якая выконвае службовыя абавязкі, <...> з мэтай перашкоды законнай дзейнасці або прымусу да змены характару гэтай дзейнасці альбо з помсты за выкананне службовых абавязкаў або грамадскага абавязку»).

Багаўкова і Зуева абвінавачваюць па ўсіх трох артыкулах, Напрэенку і Рабушку — толькі па артыкулах 130 і 218.