Шахцёр, які страціў працу: «Дзяржсістэма трымаецца на страху»

Шахцёр на ўмовах ананімнасці распавёў «Салідарнасці» гісторыю свайго калегі з 30-гадовым стажам, які ўдзельнічаў у страйку на «Беларуськаліі» і праз год пасля выбараў быў звольнены.

— Майго калегу Валерыя Маслоўскага затрымалі 9 жніўня 2020 года на плошчы ў Салігорску. Паводле яго слоў, людзі ў чорным збілі яго дубінкамі і закінулі ў аўтазак. Валерый распавядаў: тым, хто згаджаўся з пратаколам, давалі 5 сутак, хто не — атрымліваў 15 сутак. Ён не пагадзіўся.

Пра тое, што адбываецца ў краіне пасля прэзідэнцкіх выбараў, арыштаваныя людзі не ведалі нічога. У ІЧУ працавала радыё, па якім распавядалі пра дасягненні сельскай гаспадаркі.

У ІЧУ Валерый правёў 5 сутак — пасля акцый супраць гвалту, якія пракаціліся па краіне, затрыманых у дзень выбараў неўзабаве выпусцілі.

Пасля вызвалення Валерый зняў пабоі, але заключэнне судмпедэкспертызы яму на рукі не выдалі.

У тыя дні рабочыя «Беларуськалія» выйшлі на вуліцу з патрабаваннямі правядзення новых сумленных выбараў. Шахцёры вылучылі Валерыя ў страйкавы камітэт.

Валерый 30 гадоў працаваў на прадпрыемстве горнарабочым і карыстаўся аўтарытэтам у калег. Кіраўніцтва лічыла яго канфліктным. Пазіцыя адміністрацыі была такой: калі чалавек адстойвае свае правы ў законным парадку — гэта няправільна.

Стачкамы былі ўтвораныя на кожным рудаўпраўленні. Калі стачкам ад'язджаў на сход аб'яднання, дырэктар прадпрыемства адпраўляўся на руднікі і збіраў брыгадзіраў. За спінай стачкама дамаўляўся, каб людзі выйшлі на працу. Людзям паабяцалі «амністыю» за два дні забастоўкі і папрасілі выйсці на працу.

Многія выйшлі, а Валерый зрабіў гэта праз дзень, убачыўшы, што адзінкі працягнулі страйк. Гэты дзень яму залічылі як прагул і пазбавілі ўсіх прэмій.

Калега абскардзіў дысцыплінарнае спагнанне — безвынікова. Валерый распавядаў, што на вытворчасці за ім пільна сачылі: прасілі выканаць працу і ладзілі «спецаперацыі» — прыводзілі камісіі, якія знаходзілі ў яго дзеяннях парушэння правілаў аховы працы.

Адна праверка сарвалася з-за таго, што Валерыя на месяц пасадзілі за БЧБ-сцяг з “Пагоняй” на балконе.

Калі Валерыя звальнялі, ён казаў: «Дзе я, а дзе генеральны дырэктар? Я і падумаць не мог, што за звычайным чалавекам могуць так сачыць».

Трыццаць гадоў Валерый адпрацаваў на прадпрыемстве, памятае першы страйк салігорскіх шахцёраў. На працягу ўсяго часу актывіст бачыў, як у людзей паволі адбіраюць тое, чаго яны дамагліся. Моладзь гэтага не ведала — думала, гэта Лукашэнка падарыў ім заробак і сацпакет.

Калега Валерыя адзначае, што можна працаваць, не парушаючы тэхніку бяспекі, але тады ты заробіш значна менш.

— Каб была высокая прадукцыйнасць, трэба добра працаваць, а абсталяванне ў занядбаным стане. Ты прыходзіш на працу, табе даюць нарад, а выконваць няма на чым. Ці ты парушаеш Правілы аховы працы — і прыступаеш да працы. Калі адзін раз не выканаў, таму што небяспечна, то ў другі раз цябе звольняць за тое, што ты сістэматычна не выконваеш свае абавязкі.

Па словах гарняка, зарплата шахцёраў ад 1,5 да 4 тысяч рублёў.

— Але іх складана зарабіць. 3–4 тысячы плацяць на комплексах, якія вядуць валавую здабычу і працуюць на шасцідзёнцы. У апошні час нават гэтага не атрымліваюць, працуюць на знос.

Яшчэ адна праблема, на думку суразмоўцы «Салідарнасці», у тым, што цяпер сыходзяць на пенсію вопытныя прафесіяналы, якія працуюць з 1990-х, а моладзь няма каму вучыць.

На думку шахцёра, чвэрць работнікаў «Беларуськалія» проста ходзяць на працу і наогул не цікавяцца, што будзе заўтра.

— Большасць спадзяецца, што нешта зменіцца. А што атрымаецца па факце? Заробак выплачваецца своечасова, ён не знізілася пакуль. Аб чым думаць?

«Ябацек» адзінкі, у асноўнай масе людзі незадаволеныя сваім становішчам, але маўчаць.

Валерый аспрэчвае сваё звальненне ў судзе. Суд першай інстанцыі не задаволіў яго пазоў да наймальніка.

— Ён кажа: «У судзе на мяне глядзяць як на белую варону. Я лічу, калі чалавек хоча памяняць сваё жыццё, трэба нешта рабіць, а людзі думаюць, што яно можа само прыйсці, аднак так не бывае».

Для мяне было дзіўна тое, што Валерый збіраў подпісы за аднаго нашага супрацоўніка, затрыманага за каментары ў сацсетках па справе Зельцэра. Калі быў працэс з нагоды прагулу падчас забастоўкі, гэты чалавек, былы бээрэсэмавец, сведчыў супраць яго.

Я неяк спытаўся ў Валерыя, як гэта, быць белай варонай, калі рашэнні суда прадказальныя. Але ён лічыць: сэнс ёсць заўсёды. Любы вынік, нават адмоўны, прыводзіць да зменаў.

Кажа: «Я раблю тое, што магу, і лічу, што раблю правільна. Дзяржсістэма (суддзі, пракуроры, прадстаўнікі адказчыка) працуе на страху. Калі людзі не будуць змагацца за свае правы, яны не будуць мець нічога, ператворацца ў чарвякоў».