Таццяна Новікава: БелАЭС можа стаць другой Фукусімай

Што не задавальняе эколагаў у сістэме бяспекі Астравецкай АЭС.

aes_24.jpg

— Беларуская АЭС будуецца па праекце з састарэлымі стандартамі бяспекі, якія не ўлічваюць уплыў знешніх прыродных фактараў, — заявіла на прэзентацыі папярэдніх высноваў грамадскай экспертызы стрэс-тэстаў Беларускай АЭС старшыня Рады ГА «Экадом» Ірына Сухій.
Паводле яе слоў, у выпадку ўзнікнення нестандартных і форс-мажорных сітуацый, гэта можа прывесці да катастрафічных наступстваў для краіны.
Пасля аварыі на японскай атамнай электрастанцыі «Фукусіма-1» з'явілася працэдура так званых стрэс-тэстаў, якія ўяўляюць сабой аналіз атамных электрастанцый на прадмет ўразлівасці ў адносінах да знешніх фактараў, такіх як цунамі, землятрусы, паводкі.
— Беларуская АЭС таксама была падвергнутая гэтай працэдуры. Паколькі яна яшчэ не пабудавана, міжнародныя эксперты праводзілі аналіз стрэс-тэстаў па праектнай дакументацыі і у 2018 годзе апублікавалі даклад аб выяўленых праблемах і рэкамендацыях па іх вырашэнні, — распавядае Ірына Сухій.
Беларускае кіраўніцтва і грамадзяне не надалі належнага значэння гэтаму дакладу, і экалагічныя актывісты вырашылі правесці дадатковую грамадскую экспертызу.
— Па-першае, у дакладзе міжнародных экспертаў вельмі шмат тэхнічных момантаў і тэрмінаў, якія не зразумелыя простаму чалавеку. Па-другое, даклад напісаны ў форме рэкамендацый, г.зн. фармулёўкі мякчэюць, гаворыцца, што праблема можа быць вырашана так-та. Але ці будзе яна вырашана — вялікае пытанне, — тлумачыць эксперт грамадскага аб'яднання «Экадом» Таццяна Новікава.
Акрамя таго, еўрапейская экспертыза стрэс-тэстаў закранула не ўсе пытанні і крыніцы рызык для беларускай АЭС.
— Але ў галоўным нашы экспертызы сыходзяцца — расійскі праект АЭС-2006 (па якім будуецца Астравецкая АЭС) не адпавядае сучасным стандартам МАГАТЭ і WENRA і ўразлівы перад знешнімі фактарамі. А гэта значыць, што БелАЭС можа стаць другой Фукусімай, — лічыць Таццяна Новікава.
На думку экспертаў, нягледзячы на ​​тое, што ў Беларусі не бывае землятрусаў і цунамі, на прыродныя фактары нельга заплюшчваць вочы.
— Галоўная пагроза, якая існуе сёння для беларускай АЭС — гэта тое, што яна апынецца абясточанай. Гэты сцэнар можа адбыцца не толькі пры цунамі, але і ад паводкі ў поймах рэк, напрыклад, у выніку чаго АЭС можа быць затоплена або адрэзаная ад знешняга свету, — распавядае Таццяна Новікава.
Яшчэ адной крыніцай падвышаных рызык з'яўляецца эксплуатацыя на АЭС двух градзірняў.
— Ва ўмовах халоднага клімату і падвышанай вільготнасці яны могуць прывесці да абледзянення правадоў сістэмы электраперадач, што ў сваю чаргу пагражае іх абрывам і абясточваннем АЭС, — кажа эколаг.
Акрамя таго, у сувязі са зменай клімату, ужо цяпер назіраецца вялікая колькасць анамальных прыродных з'яў, таму нельга са стоадсоткавай упэўненасцю сцвярджаць, што калі пакуль у Беларусі няма моцных ураганаў і паводак, то іх ніколі і не будзе.
Эксперты звяртаюць увагу і на магчымасць ўмяшання чалавечага фактару.
— Стрэс-тэсты кажуць аб прыродных фактарах, але абясточыць станцыю можна і штучна ў выніку ваенных дзеянняў або тэракту. На цяперашні момант БелАЭС можа пратрымацца без электрычнасці 72 гадзіны. І далёка не факт, што за гэты час улады змогуць вырашыць узніклую праблему, — лічыць Таццяна Новікава.
Такім чынам, беларуская АЭС не з'яўляецца ў дастатковай меры бяспечнай. Эколагі заклікаюць беларускія ўлады ўлічыць усе рэкамендацыі міжнароднай і грамадскай экспертызы перад запускам станцыі ў эксплуатацыю.
У той жа час, як паказвае сусветная практыка, узмацненне бяспекі АЭС працэс вельмі працяглы і дарагі. А гарантаваць 100% абарону не можа ні адна сістэма бяспекі. Магчыма, варта было б зусім адмовіцца ад увядзення станцыі ў строй.
— З нашага пункту гледжання, самым аптымальным рашэннем сёння было б увогуле не запускаць АЭС у Астраўцы. Бо шкода, якую можа прынесці аварыя на БелАЭС, не сувымерная ні з патэнцыяльнымі выгадамі, ні з выдаткамі на яе будаўніцтва, — рэзюмуе Ірына Сухій.
Паводле zautra.by