Азбука паліталогіі: Па чыёй віне ад Лісабона да Уладзівастока па прамой не даляцець

Пад ціскам новых абставін, не дачакаўшыся крыку пеўня, штатным прапагандыстам давялося разварочвацца на 180 градусаў. Але тварам у бруд ніхто з іх не ўдарыў,

Чарговая інфармацыя, вартая ўвагі чытачоў НЧ пра «нашу Расію», з нашай жа Расіі і прыйшла. Цытую па сайце «Эхо Москвы»: «У красавіку 2019 года ў ходзе паездкі па рэгіёнах быў атручаны пісьменнік Дзмітрый Быкаў, яму цудам удалося пазбегнуць смерці. The Insider і Bellingcat здолелі высветліць, што ў гэтым замаху на забойства ўдзельнічалі тыя ж супрацоўнікі ФСБ з НДІ-2 і Другой службы, якія атруцілі Аляксея Навальнага і Уладзіміра Кара-Мурзу. Замаху таксама папярэднічала доўгае сачэнне (ФСБ лётала ўслед за Быкавым на працягу года) і, як і ў выпадку з Навальным, пасля атручвання рабіліся лжывыя заявы аб "нетранспартабельнасці" пацыента. Гасцініца, дзе, мяркуючы па ўсім, атруцілі Быкава, можа быць звязаная і з атручваннем Навальнага».
Пералічваць падрабязнасці не буду. У два клікі яны даступныя цікаўным. Чаго не скажаш пра змест «чорнага дыпламата», які фігураваў на відэакадрах падчас сустрэчы адзінага палітыка (АП) з расійскім калегам у Сочы.Паводле прызнання ўладальніка дыпламата, яго змесціва складалі «аналітычныя матэрыялы, падрыхтаваныя беларускімі спецслужбамі», а практыка «абменьвацца падобнай інфармацыяй» паўстала даўно.
Такую практыку варта вітаць. Зразумела, што інфармацыя, якая змяшчаецца ў «чорных дыпламатах», не падлягае агучванню. У лепшым выпадку, дазаванымі порцыямі яна ўкідваецца ў публічную прастору для вырашэння канкрэтных задач, сярод якіх пераважаюць задачы па дыскрэдытацыі праціўнікаў улады.Але закрытасць інфармацыі толькі распальвае цікавасць да яе. У прыватнасці, хацелася б ведаць, наколькі падрабязна расійскія рыцары плашча і кінжала дзеляцца са сваімі беларускімі калегамі вопытам па ўжыванні «Навічка». Мяркуючы па рэгулярных публікацыях «The Insider» і «Bellingcat», вопыт назапашаны каласальны.

Ад якой спадчыны яны адракліся

«Пётр сказаў Яму ў адказ: “Калі нават усе зняверацца ў Табе, я ніколі не зняверуся”. Ісус сказаў яму: “Сапраўды кажу табе, што ў гэтую ноч, перш чым заспявае певень, тройчы адрачэшся ад Мяне. Пётр адказаў Яму: “Хоць бы давялося памерці з Табою, не адракуся ад Цябе”» (Евангелле паводле Мацвея 26:33-35). У гэтых радкоў Евангелля ёсць шанец не толькі прэтэндаваць на ролю эпіграфа да нашай «Азбукі паліталогіі», яны гарманічна глядзеліся б на першай старонцы акадэмічнага выдання, прысвечанага гісторыі беларускай дзяржаўнасці. Паспрабуем разабрацца, ад якой спадчыны яны адмовіліся.
«Беларусь — гэта еўрапейская дзяржава». Такім адкрыццём у жніўні 2009 года адзіны палітык (АП) падзяліўся са сваім калегам падчас візіту ў Літву. Спіс жа патрабаванняў, які высоўваецца еўрапейцамі, «ніякай алергіі, ніякага адпрэчвання» не выклікаў. Адзінае, што патрабавалася для яго прыняцця «без шкоды нашай унутранай палітыцы», — «трохі часу».
Далей — больш. У Пасланні–2012 гаворка ўжо ішла пра «інтэграцыю інтэграцый», мэтай якой называлася «стварэнне агульнай эканамічнай прасторы ад Лісабона да Уладзівастока».
На жаль, не склалася, і не па прычыне дзяржавы, размешчанай у геаграфічным цэнтры Еўропы, якая прэтэндуе на ролю донара еўрапейскай стабільнасці. Нашы партнёры аказаліся «апошнімі гнюсамі». Яны не вытрымалі выпрабаванні «інтэграцыяй інтэграцый». У выніку ад Лісабона да Уладзівастока па прамой без загагуліны не даляцець.
Пад ціскам новых абставін, не дачакаўшыся крыку пеўня, штатным прапагандыстам давялося разварочвацца на 180 градусаў. Я нават пачаў за іх непакоіцца, але дарэмна. Тварам у бруд ніхто не ўдарыў, што і пацвярджае цытата, запазычаная з артыкула навуковага супрацоўніка Інстытута філасофіі НАН РБ Аляксея Дзерманта: «Сёння нам, разумеючы нязменную драпежніцкую прыроду заходняй палітыкі, ні ў якім разе нельга дазволіць заспець сябе знянацку, заспакоіць прыгожымі словамі, распаліць супярэчнасці, каб мы не здолелі супольна з саюзнікамі дзейнічаць разам і зладжана ў любой сітуацыі. Гэта не клікушаства, гэта звычайны рэалізм, неабходны для таго, каб ніякай вайны на нашай зямлі больш ніколі не было».
Дзякуй, Аляксей. Галоўнае, каб не было вайны.

Са жніўня быццам прарвала

Выкарыстанне курсіву пры напісанні асабістага займенніка множнага ліку трэцяй асобы — яны — у падзагалоўку папярэдняй часткі артыкула, відаць, варта патлумачыць. Хай прабачаць мне тыя, каму па штаце належыць сачыць за чысцінёй маіх аўтарскіх намераў, але, калі я выкарыстаў курсіў, дык тым самым паставіў пад сумнеў факт адзінства беларускага народа. Маўляў, ёсць “яны” і “яны”. Першыя аддаюць перавагу аб’яднанню з Расіяй, другія — інтэграцыі з Еўропай. Другіх, у адрозненне ад першых, страшылкі Дзерманта не палохаюць.
Але якія суадносіны першых з другімі? Адказ на гэтае пытанне нельга ўзяць са столі або высмактаць з пальца. На жаль, з іншымі крыніцамі сацыялагічных ведаў у Беларусі не вельмі добра. Тыя, хто па штаце за грошы падаткаплацельшчыкаў абавязаны такія веды грамадству прадастаўляць, маўчаць, падобна народу ў фінальнай сцэне пушкінскага «Барыса Гадунова».
Тым не менш, калі паскрэбці па засеках, дык чым-нічым пажывіцца можна. Галоўнае — не патрапіць пад скарэктаваны чарговым разам «Закон аб СМІ». У нас жа ўсё ў імя чалавека, усё для дабрабыту чалавека…Звернемся да апытання Беларускай аналітычнай майстэрні, праведзенага ў лістападзе 2020 года. За знаходжанне ў саюзе з Расіяй выказалася 40% (52% у верасні) пры 33% ахвочых аб’ядноўвацца з Еўропай (27% у верасні).
Большасць, такім чынам, застаецца за першымі, але пасля восеньскага «прызыву», доля другіх павялічылася да адной траціны. Чым гэта пагражае грамадству і дзяржаве?
«Нармальная краіна, — растлумачыў у сваім апошнім інтэрв’ю фінансіст Андрэй Моўчан, — не можа будавацца без кампрамісу і дыялогу розных людзей з разнастайнымі перакананнямі». Сярод родных бяроз і асін на афіцыйным узроўні пра дыялог гавораць шмат і ахвотна. Калі звярнуцца да дзяржаўнай прэсы, то складваецца ўражанне, што ўся краіна пакрытая дыялогавымі пляцоўкамі, але, нягледзячы на гэта, яны працягваюць пладзіцца і памнажацца, нібы трусы.
Статыстыка, вынятая з сайта самай саліднай газеты краіны, гэта пацвярджае.

Нескладана зразумець прычыну «ўраджайнасці» 2020 года. Для менш здагадлівых дадаткова растлумачу, што за студзень-ліпень пошукавік знайшоў толькі 5 артыкулаў, якія змяшчаюць фразеалагізм, які нас зацікавіў, а пачынаючы са жніўня — быццам штосьці прарвала ў нябеснай канцылярыі...

Чым хутчэй, тым лепш

Але сама па сабе колькасць дыялогавых пляцовак не пераходзіць у якасць дыялогу, зрэшты, як павелічэнне царкоўных прыходаў не спараджае росту колькасці ўцаркоўленых, г. зн. людзей, што не проста прынялі хрышчэнне, але якія рэгулярна ўдзельнічаюць у царкоўным жыцці, якія імкнуцца жыць па-хрысціянску і падтрымліваюць сацыяльныя адносіны ў межах сваёй царкоўнай абшчыны. Такіх інфармацыйна-аналітычнай цэнтр у 2017 годзе налічыў 8,5% пры 95% рэспандэнтаў, якія адзначылі сваю прыналежнасць да розных рэлігійных канфесій.
Нармальныя краіны будуюцца на кампрамісах. Дыялог — гэта інструмент, з дапамогай якога пошук кампрамісаў ажыццяўляецца. Словы «дыялог» і «кампраміс» у беларускай Канстытуцыі адсутнічаюць. Але адчайвацца не варта. Артыкул 4 («Дэмакратыя ў Рэспубліцы Беларусь ажыццяўляецца на аснове разнастайнасці палітычных інстытутаў, ідэалогій і меркаванняў.») гэты прабел з лішкам кампенсуе.
Пасля жніўня 2020 года «залатыя пёры» дзяржаўнай прапаганды навыперадкі кінуліся выяўляць знешніх і ўнутраных ворагаў незалежнасці і суверэнітэту. Справа архіважная, таму з-за абмежаваных магчымасцей я паспрабую зрабіць свой сціплы ўнёсак у дасягненне канчатковага выніку, імя якому — «нацыянальнае адзінства».
У полк нашых ворагаў можна смела залічаць усіх, хто выступае супраць разнастайнасці ва ўсіх яе праявах (глядзі артыкул 4 Канстытуцыі). Я дзвюма рукамі гатовы галасаваць «за» дзяржаўную ідэалогію, заснаваную на пошуку кансенсусу, без якога сучасная сацыяльная супольнасць немагчымая.
Любая аднадушная падтрымка каго б там ні было ці чаго б там ні было павінна выклікаць насцярожанасць, як і бурныя працяглыя апладысменты, што пераходзяць у авацыі.
Дыялог, як падкрэсліваў у свой час гісторык Аляксандр Ахіезер, — «элемент тоеснасці, адзінства», без якога немагчыма ўзаемнае пранікненне сэнсаў. На жаль, усім нам выпала шчасце быць носьбітамі культуры, у якой пераважае маналагічнае мысленне.
Вертыкальны прынцып падтрымання адзінства — «ты начальнік — я дурань», які дастаўся нам у спадчыну ад савецкага мінулага, — сваёй актуальнасці за гады незалежнасці не згубіў. Ад яго неабходна пазбаўляцца — і чым хутчэй, тым лепш.