Беларуска-расійскія адносіны: новая прабуксоўка

Мяркуючы па праекце бюджэту, урад Беларусі не надта верыць у поспех перамоваў па перемытнёўцы расійскай нафты і па кампенсацыях за расійскі падатковы манеўр да канца года.

Хутчэй за ўсё, па гэтым кірунку перамовы будуць працягвацца ў рэчышчы удакладнення адпаведных дарожных карт у першай палове 2020 года.
Такі адзін з прагнозаў з нагоды бліжэйшых перспектыў беларуска-расійскіх адносін, зробленых у чарговым выпуску «Мінскага барометра» экспертамі Савета па міжнародных адносінах «Мінскі дыялог».
Як адзначаецца ў прэамбуле барометра, нейкая разрадка, якая здарылася ў папярэдні перыяд, на працягу верасня-кастрычніка не прывяла да кампрамісаў ні па адным з значных кірункаў.

Саюзнае будаўніцтва

«Каментары кіраўніцтваў Беларусі і Расіі па двухбаковым парадку ствараюць ўражанне, што абодва бакі лічаць падыходы контрагента да інтэграцыі несправядлівымі, ушчамляючымі іх інтарэсы. Так, Беларусь лічыць, што Расія прапаноўвае Беларусі абмежаваць сваю свабоду ў эканамічнай палітыцы за рэчы, якія ўжо павінны быць рэалізаваны па ранейшых дамоўленасцях, але не выкананы да гэтага часу. У сваю чаргу Расія лічыць каштоўнасць эканамічнага супрацоўніцтва з ёй настолькі высокай, што зусім не бачыць унёску і ахвяр Беларусі для яго падтрымання, а выгады, якія Беларусь здабывае з гэтага супрацоўніцтва, лічыць сваімі субсідыямі», — адзначаюць эксперты "Мінскага дыялогу".
Яны нагадалі, што ў ліпені-жніўні рабочыя групы па ўдасканаленні Саюзнай дамовы адмовіліся ад амбіцый змены Саюзнай дамовы і стварэння наднацыянальных органаў на дадзеным этапе. Удзельнікі сустрэчы засяродзіліся на спробах рушыць наперад у інтэграцыі па канкрэтных трох дзесяткаў кірункаў, працуючы над «дарожнымі картамі» інтэграцыі падатковай, мытнай, лічбавай, прамысловай палітыкай. Аднак калі гэтыя «дарожныя карты» будуць гатовыя да падпісання — пакуль не ясна.

Нафтагазавая іголка

Паколькі, як сказаў міністр эканамічнага развіцця М. Арэшкін, пытанні нафты і газу таксама ўведзеныя ў дарожныя карты, распрацоўка і тым больш рэалізацыя якіх зойме гады, відавочна, што аб умовах супрацоўніцтва ў нафтагазавай сферы па меншай меры на бліжэйшыя 2 гады прыйдзецца дамаўляцца за рамкамі саюзнага будаўніцтва, адзначаюць эксперты «Мінскага дыялогу». Яны мяркуюць, што, па сутнасці, Беларусь і Расія ў гэтых пытаннях вярнуліся на пазіцыі, з якіх пачалася канфрантацыя. Нагадаем, што ў канцы лістапада — пачатку снежня 2018 г. А. Лукашэнка з-за таго, што пытанні паставак газу і нафты з 2020 г. не вырашаліся ў жаданым для Беларусі ключы, распачаў у дачыненні да расійскага кіраўніцтва шэраг дэмаршаў, уключаючы вылучэнне прэтэнзій Пуціну на саміце ЕАЭС. У адказ Расія вылучыла т.зв. «Ультыматум Мядзведзева», паставіўшы ў залежнасць спрыяльныя ўмовы па нафце і газу ад «глыбіні інтэграцыі». Усе 10 месяцаў, якія прайшлі з гэтага моманту, бакі спрабавалі вызначыць камфортную «глыбіню інтэграцыі», спыніўшы перамовы па нафце і газу.
«У выніку, пытанні нафты і газу прыйдзецца вырашаць зыходзячы з сітуацыі і дыспазіцыі ў гэтай сферы і без уліку інтэграцыйнай дынамікі — узаемныя ультыматумы ніяк на гэтую дыспазіцыю не паўплывалі. Аднак, за гэты час некалькі удакладніць кантэкст перамоваў. Па-першае, стала відавочна, што да пачатку 2020 года Паўночны струмень-2 не будзе працаваць, што азначае, што Расіі давядзецца дамаўляцца аб транзіце з Украінай з больш слабых пазіцый, чым яна разлічвала. Ускосна гэты фактар ​​уплывае і на перспектывы беларускага кантракту. Па-другое, здарылася аварыя на нафтаправодзе „Дружба“, што з аднаго боку скампраметавала Расію як пастаўшчыка нафты, з другога — ажывіла камунікацыю Беларусі з іншымі краінамі пастаўшчыкамі і транзіцёрамі нафты і газу, уключаючы Польшчу, ЗША і Казахстан. Гэтыя фактары некалькі ўзмацняюць беларускую перамоўную пазіцыю. Але пераарыентацыя экспарту расейскіх газу і нафты ў АТР і, адпаведна, зніжэнне зацікаўленасці ў еўрапейскім рынку, наадварот, аслабляе яе», — перакананыя палітолагі.

Іншыя праблемы

Яны таксама звяртаюць увагу на праблемныя моманты беларуска-расійскіх адносін у іншых сферах. Так за 8 месяцаў абарот гандлю таварамі не дасягнуў ўзроўню мінулага года, такім чынам гандаль з Расіяй працягвае стагнацыю. Прычым Расія прадала Беларусі тавараў на 2% больш, чым за 8 месяцаў 2018 года, а Беларусь у Расію — на 3,8% менш, чым у мінулым годзе.
У «Мінскім барометры» таксама канстатуецца, што грамадзянская супольнасць Беларусі выказвае трывогу з-за недахопу інфармацыі па стане інтэграцыйнага працэсу, ствараючы петыцыі, адпраўляючы запыты ў дзяржорганы пра змест перамоваў Беларусі і Расіі. Медыя падхопліваюць любыя здагадкі і фэйкі расійскіх тэлеграм-каналаў негатыўнага характару пра беларуска-расійскія адносіны, пры гэтым беларускія дзяржаўныя СМІ не толькі не дзейнічаюць на апярэджанне, але і зусім ігнаруюць нарастаючы негатыўны фон вакол інтэграцыі.

Прагноз

Эксперты мяркуюць, што Беларусь і Расія, хутчэй за ўсё, дамовяцца і здолеюць падпісаць «дарожныя карты» — хоць неабавязкова менавіта да 8 снежня, але «пакетнай», разам з дамовамі па газе і нафце на бліжэйшы год. Змест «карт» на гэтым этапе будзе вызначаць рамачныя падыходы да гарманізацыі эканамічных палітык, насіць дэкларатыўны і сімвалічны характар. Аднак, нельга выключаць і канфлікту з нагоды падпісання дарожных карт і вызначэння умоў супрацоўніцтва ў нафтагазавай сферы з-за хваравітасці гэтых сфер і агульнай нявызначанасці з энэргапастаўкамі ў рэгіёне. Тым не менш, канфлікт калі і здарыцца, то хутчэй за ўсё будзе непрацяглым.
Верагодным уяўляецца захаванне, а не зніжэнне — як дамагаецца беларускі бок — цяперашняга ўзроўню цэнаў на расійскі газ для Беларусі яшчэ на год-два. Дамаўляцца па гэтых пытаннях на больш доўгі тэрмін не матываваны ні адзін з бакоў. Расія будзе лепш разумець сваё месца на рынку энергарэсурсаў ЕС і роля Беларусі ў іх дастаўцы пасля 2021-2022 гг., Калі, верагодна, запрацуе Паўночны струмень-2, будуць збольшага рэалізаваны планы па закупках газу СПГ Польшчай, запрацуюць праекты паставак трубаправоднага газу і нафты ў Кітай.
«У Беларусі за два гады ёсць высокія шанцы скараціць энергаёмістасць эканомікі і, адпаведна, патрэбу ў расійскіх энергарэсурсах, а таксама паэксперыментаваць з альтэрнатывамі. Мяркуючы па праекце бюджэту, урад не надта верыць у поспех перамоваў па перамытнёўцы расійскай нафты і па кампенсацый за расійскі падатковы манеўр да канца года. Хутчэй за ўсё, па гэтым кірунку перамовы будуць працягвацца ў рэчышчы удакладнення адпаведных дарожных карт у першай палове 2020 года», — мяркуюць аўтары "Мінскага барометра".
Паводле thinktanks.by