Як у Літве ставяцца да далейшай інтэграцыі Расіі і Беларусі

Мінск можа пазбавіцца часткі суверэнітэту ў ходзе паглыблення інтэграцыі з Масквой, а РФ — узмацніць уплыў на мяжы Літвы і РБ. Як на гэты сцэнар глядзяць у Вільні і што маюць намер рабіць?

Пра тое, як рэагаваць на далейшую інтэграцыю Беларусі і Расіі, у Вільні няма адназначнага меркавання — як ва ўладных структурах, так і сярод аналітыкаў. Што тычыцца экспертнай супольнасці, то многія назіральнікі мяркуюць, што Мінск на дадзены момант ужо пазбавіўся часткі свайго суверэнітэту. Пры гэтым указваецца на магчымасць прадухіліць яшчэ большую залежнасць Мінска ад Масквы. Палітыкі жа па традыцыі дэманструюць вялікую стрыманасць у ацэнках. Падрабязнасці — у DW.

Што думаюць улады ў Вільні аб адносінах з Мінскам

У канцы жніўня прэзідэнт Літвы Гітанас Наўседа сустрэўся з групай уплывовых палітолагаў, з якімі абмеркаваў літоўска-беларускія адносіны. Пра вынікі сустрэчы інфармацыі не было, але ўжо ў верасні Науседа заявіў, што будзе імкнуцца развіваць супрацоўніцтва з Беларуссю, хоць і працягне жорсткі курс у дачыненні БелАЭС, якая будуецца ў Астраўцы (за некалькі дзесяткаў кіламетраў ад Вільні) і якую літоўскія ўлады лічаць пагрозай для бяспекі краіны.
«У нас з Беларуссю агульная мяжа, і таму нам, вядома, не ўсё роўна, што адбываецца ў суседзяў. І хоць мы не можам уплываць на тое, што там адбываецца, затое можам імкнуцца да таго, каб гэтая краіна пайшла на супрацоўніцтва. Будзем дамаўляцца — працягваецца ўзаемны гандаль, транзіт, растуць патокі турызму», — паведаміў у інтэрв’ю міністр замежных спраў Літвы Лінас Лінкявічус. І падкрэсліў, што Вільня імкнецца да таго, каб Беларусь як мага даўжэй заставалася незалежнай дзяржавай.
Марус Лаўрынавічус, старэйшы аналітык Вільнюскага інстытута палітычнага аналізу, у інтэрв’ю адзначыў, што ў Літве ёсць дзве пазіцыі з нагоды расійска-беларускіх адносін. «Адна ў тым, што мы павінны сачыць за працэсам інтэграцыі Беларусі і Расіі, бо яе далейшае паглыбленне не ў інтарэсах Вільнюса. Другая зводзіцца да таго, што для Літвы ўжо нічога не зменіцца, бо Беларусь і так амаль на сто адсоткаў залежная ад Расіі».

Меркаванні літоўскіх экспертаў пра адносіны Літвы і РБ падзяліліся

Палітолаг і выкладчык Інстытута міжнародных адносін і паліталогіі Віленскага ўніверсітэта Віціс Юрконіс, відавочна, схіляецца да другога паходу. Юрконіс, які браў удзел у жнівеньскай сустрэчы экспертаў з прэзідэнтам, не бачыць у апошніх інтэграцыйных трэннях Масквы і Мінска нічога новага. «Увесь шум з нагоды інтэграцыі накіраваны на тое, каб дэзарыентаваць чыноўнікаў Еўрасаюза адносна Беларусі. На самай справе яна ўжо даўно зрабіла геапалітычны выбар (на карысць Расіі. — Рэд.), І ў ЕС не шмат магчымасцяў, каб у дадзеным выпадку нешта распачаць», — тлумачыць палітолаг.
На яго думку, адзінае, што застаецца ў ЕС, — магчымасць працаваць з грамадзянскай супольнасцю і з насельніцтвам Беларусі. «У Літве любы сцэнар агрэсіўнай палітыкі Расійскай Федэрацыі разглядаецца з асцярогай. Але рабіць стаўку на Лукашэнку як на гаранта незалежнасці Беларусі — памылковая палітыка, у яе аснове ляжыць прыняцце жаданага за сапраўднае. За апошнія 20 гадоў Лукашэнка зрабіў вельмі няшмат для ўмацавання еўрапейскага вектара Беларусі» , — сцвярджае Віціс Юрконіс.
Суразмоўца DW звярнуў увагу на тое, што сферы ўзаемадзеяння з Мінскам, да пошуку якіх схіляецца Гітанас Наўседа, існавалі і да таго, як ён заняў пост прэзідэнта Літвы: «Гэта эканоміка, гандаль і транзіт. Іх патэнцыял застаецца па-ранейшаму высокім». Нядаўняе перапахаванне ў Вільні парэшткаў Кастуся Каліноўскага, кіраўніка паўстання 1863-1864 гадоў у Расійскай імперыі, прадэманстравала, на думку палітолага, што ў плане ідэнтычнасці афіцыйны Мінск пакуль не гатовы да нейкіх сур’ёзных дзеянняў. Аднак, дадаў Юрконіс, пра гэтую магчымасць наогул забываць пакуль што рана.

Літве прыйдзецца балансаваць

«Літва не зацікаўленая ў яшчэ адным пераглядзе межаў у Еўропе, таму суверэнітэт Беларусі важны. Але заходнія краіны маюць абмежаваныя магчымасці ўплыву на расійска-беларускія адносіны. Беларусь з’яўляецца часткай Еўразійскай эканамічнай саюза (ЕАЭС) і моцна залежыць ад Расіі з пункту гледжання экспартнага рынку, субсідый, закупак таннага газу», — канстатаваў у гутарцы кіраўнік Цэнтра ўсходнееўрапейскіх даследаванняў Лінас Кояла.
Ён таксама звярнуў увагу на высокі ўзровень інтэграцыі расійскіх і беларускіх узброеных сілаў. Па выразе Коялы, то, чым заходнія краіны могуць дапамагчы Беларусі, — гэта крыху больш за эканамічнае супрацоўніцтва і крыху менш санкцый. Але і гэта павінна грунтавацца на жаданні Мінска пазбягаць рэпрэсій у дачыненні да сваіх грамадзян і апазіцыі, лічыць аналітык.
У сваю чаргу, Анджэй Пукшто загадчык кафедры паліталогіі ўніверсітэта імя Вітаўта Вялікага ў Каўнасе, схіляецца да больш актыўнага падыходу, мяркуючы, што Вільня ўсё яшчэ можа згуляць адну з галоўных роляў у збліжэнні Беларусі і Захаду.
«Не ўпэўнены, што прэзідэнту Науседзе атрымаецца дамагчыся адчувальных вынікаў за кароткі час, але паспрабаваць прыняць такі выклік, безумоўна, варта. Літва магла б зрабіць крок наперад (па наладжванні стасункаў з афіцыйным Мінскам. — Рэд.), Калі Еўропа і ЗША па- ранейшаму будуць зацікаўлены ў вырашэнні гэтага пытання», — заявіў Пукшто у інтэрв’ю рускамоўным СМІ Літвы.
Пра тое, што ўстанаўленне больш цесных сувязяў з Беларуссю — на парадку дня Вашынгтона і Бруселя, кажа і Лінас Кояла. «Ёсць адчуванне, што Захад хацеў бы больш актыўна ўзаемадзейнічаць з Мінскам. І еўрапейцы, і амерыканцы пасылаюць такія сігналы. Такім чынам, Літва павінна вырашыць, якая тактыка аптымальная для дасягнення агульных мэтаў, памятаючы, што існуе дадатковая праблема ў адносінах з Беларуссю — АЭС у Астраўцы . Вільня павінна балансаваць паміж захаваннем прынцыповай пазіцыі па пытанні БелАЭС і тым, каб не апынуцца ў адзіноце ў сваёй палітыцы ў дачыненні да Беларусі», — рэзюмаваў Кояла.