«Недасканалая, маладая, але дэмакратыя аказалася лепш нашага стабільнага, маналітнага дыктатарскага ўкладу»

Аналітык і заснавальнік «Моцных навінаў» Пётр Кузняцоў у сваім тэлеграм-канале параўноўвае «на пальцах» дасягненні ваюючай Украіны і «мірнай» Беларусі. Пачынаючы з футбола і заканчваючы войскам.

Украінская зборная ўчора атрымала бліскучую перамогу над зборнай Шатландыі па футболе і знаходзіцца цяпер за адзін крок ад выхаду ў фінальную стадыю чэмпіянату свету. Засталося перамагчы Уэльс.

Наогул, вядома, футбольны матч — толькі падстава, але не тэма для разваг у гэтым допісе. Сутнасць у іншым.

Вайна звярнула ўвагу на Украіну ўсяго свету і «падсвятліла» цэлы шэраг цікавых момантаў. Аказваецца, планета крытычна залежыць ад экспарту ўкраінскага харчавання. Аказваецца, ва Украіне вельмі моцная армія. Аказваецца, у гэтай краіны — велізарная колькасць сяброў і саюзнікаў на ўсіх кантынентах. Украінцы перамагаюць на Еўрабачанні і ў футбол. У іх ёсць свая ракетная праграма. Да вялікай вайны (але з малой) іх зарплаты ўшчыльную наблізіліся да нашых, пры тым, што сярэдні ўзровень цэнаў быў значна ніжэйшы.

Мы-та, праўда, з прапаганды, на працягу дзесяцігоддзяў чулі, як у іх там усё развалілі і нічога няма. А ў нас вось ёсць усё, усё захавалася і прымножылася. Але, на паверку, даходы былі як там пры вышэйшых цэнах; аб сапраўдных поспехах у спорце мы ўжо даўно забыліся, а на Еўрабачанне махнулі рукой — там усё несумленна; сяброў і саюзнікаў у нас таксама шмат — калі глядзець на розныя галасаванні ў ААН, дык каля дзясятка, дый дуга — ужо моцна далёкая; армія наша — самая моцная, праўда, нідзе ніколі не ваявала, але затое мы зараз яе пераробім па ўкраінскім узоры. Што яшчэ? Сельская гаспадарка? Ну так, тут у нас поспехі адназначныя, складаюцца ў тым, што мы захавалі калгасы. На штогадовую бітву за ўраджай мабілізуем усіх, аж да школьнікаў.

Прыкол аказаўся ў тым, што літаральна для ўсіх сфер грамадства, для развіцця і паступальнага руху наперад, дрэнная, недасканалая, карумпаваная, маладая, але дэмакратыя сталася лепш нашага самага ўстоянага, стабільнага, з усіх бакоў маналітнага дыктатарска-патрыярхальнага ўкладу.

Для людзей, якія звыклі лічыць, што аснова ўсяго — гэта парадак і дысцыпліна, а, значыць, цэнтралізацыя, гэта можа гучаць парадоксам. У рэчаіснасці ў гэтым нічога дзіўнага няма. Дэмакратыя ў яе сучасным выглядзе (я зараз не пра старажытнагрэцкую дэмакратыю ў Афінах) і з'явілася як інструмент для развіцця, эканамічнага ўзбагачэння і дасягненні дабрабыту. Ужо паверце, першым ідэолагам лібералізму, такім, як Лок, было глыбока напляваць на правы чалавека як такія. Усе свае высновы і тэорыі гэтыя людзі выводзілі выключна з адных меркаванняў — для прасоўвання ідэі гарантый правоў грамадзян-уласнікаў. Каб улада, будучы падсправаздачнай і падкантрольнай, абараняла сваіх грамадзян, але не замінала ім узбагачацца. Паралельна на ідэі аб ідэальным светабудовы аказвалі велізарны ўплыў хрысціянскія маральныя нормы, якія канчаткова зацвердзіліся ў Дэкларацыі правоў чалавека пасля Другой сусветнай, калі свет жахнуўся ад таго, як далёка чалавек можа зайсці.

Так яна, дэмакратыя, у цяперашнім выглядзе і з'явілася — як сімбіёз двух ідэй: грамадства развіваецца праз імкненне людзей да росту і назапашвання капіталу (не толькі фінансавага, але і палітычнага, культурнага, сімвалічнага – якога заўгодна) і ад улады патрабуецца толькі абарона і гарантыі Закона; а Закон будуецца на правах — як на вышэйшай форме маралі.

І, як бы, цалкам зразумела, што можна колькі заўгодна ківаць на Кітай і казаць, што, вось, на яго прыкладзе мы бачым, што таталітарныя дзяржавы таксама могуць развівацца. Праблема з Кітаем у тым, што сам ён ужо адчуў сур'ёзны тупік і паўстаў перад неабходнасцю рэформаў — калі, вядома, развівацца далей хоча. Аказалася, што шлях мабілізацыйнага развіцця чыста праз дысцыпліну і чалавечы рэсурс вельмі хутка канчатковы. І вельмі вялікае пытанне, што будзе з тым жа Кітаем ужо ў хуткай будучыні.

Для такіх жа народаў, як беларускі і / або ўкраінскі, калі яны хочуць развівацца і хоць нешта сваім дзецям пакідаць, на самай справе, асаблівага выбару проста не існуе. Як бы і хто б яго штучна не вынаходзіў.