Пасол ЕС у Беларусі распавёў, калі адменяць санкцыі супраць рэжыму Лукашэнкі

ЕС гатовы разгледзець увядзенне далейшых санкцый, калі таго запатрабуе сітуацыя, але і скасаваць у выпадку пазітыўных змен, заявіў у інтэрв'ю DW кіраўнік прадстаўніцтва ЕС у Беларусі Дзірк Шубель.

Адной з рэакцый беларускіх улад на чацвёрты пакет еўрапейскіх санкцый, а таксама сектаральныя санкцыі стаў вымушаны ад'езд з Мінска кіраўніка прадстаўніцтва ЕС у Беларусі, нямецкага дыпламата Дзірка Шубеля (Dirk Schuebel). 28 чэрвеня яго выклікалі ў МЗС Беларусі і рэкамендавалі з'ехаць у Брусель для кансультацый. Ужо пасля ад'езду амбасадар у інтэрв'ю DW адказаў на пытанні аб тым, як цяпер будзе працаваць прадстаўніцтва Еўрасаюза ў Беларусі, ці не адаб'юцца санкцыі на простых беларусах і ці варта чакаць новых штрафных мер у дачыненні да беларускіх улад.
— Спадар Шубель, 30 чэрвеня вы былі вымушаныя з'ехаць з Беларусі. Як вы адрэагавалі на гэтую «просьбу» беларускага МЗС? Што цяпер будзе з прадстаўніцтвам ЕС у Мінску і яго супрацоўнікамі?
— За апошнія паўтара года мы ўсе прывыклі працаваць аддалена, і з таго часу, як я быў вымушаны з'ехаць у Брусель, у працы Прадстаўніцтва Еўрапейскага Саюза ў Беларусі мала што змянілася.
Як вы ведаеце, не мне першаму рэкамендавалі з'ехаць. У кастрычніку мінулага года было прапанавана пакінуць Беларусь амбасадарам Літвы і Польшчы. Той жа восенню папрасілі з'ехаць намесніка кіраўніка і ваеннага аташэ місіі Вялікабрытаніі. У траўні гэтага года ўсім супрацоўнікам амбасады Латвіі ў Мінску прапанавалі пакінуць Беларусь. Улады Беларусі не дазволілі маёй амерыканскай калезе прыступіць да выканання сваіх абавязкаў у Мінску, а таксама скарацілася дыпламатычная прысутнасць Злучаных Штатаў. 6 ліпеня ўлады Беларусі запатрабавалі рэзка скараціць дыпламатычную прысутнасць Літвы.
Дыпламатычная сям'я Еўрапейскага Саюза ў Мінску стала менш, але рашучасці ў нас не зменшылася. Мы па-ранейшаму будзем падтрымліваць народ Беларусі ў гэты цяжкі час, дзе б мы ні знаходзіліся. Захаванне дыпламатычных каналаў камунікацыі ў цяжкія часы мае вырашальнае значэнне. Мы заклікалі ўлады Беларусі дазволіць поўную прысутнасць дыпламатычных місій ЕС і яго краін, каб дыпламатыя магла працаваць. Ці прыслухаюцца ўлады Беларусі да гэтага закліку, шмат у чым залежыць ад таго, ці маюць яны намер адгукнуцца на спадзевы і чаканні народа Беларусі.
— Ці вядуцца цяпер нейкія кансультацыі, ці падтрымліваюцца афіцыйныя кантакты з Мінскам або адносіны цалкам перапыненыя?
— Мае калегі ў Мінску падтрымліваюць працоўныя кантакты з Міністэрствам замежных спраў Беларусі, а місія Беларусі тут, у Бруселі, таксама падтрымлівае кантакты з інстытутамі ЕС.
— Толькі год таму ўступіла ў сілу «Пагадненне аб спрашчэнні візавага рэжыму паміж Беларуссю і ЕС», якое спрасціла атрыманне візы і скараціла іх кошт для беларусаў да 35 еўра. А цяпер з-за сітуацыі ў краіне з боку Еўрасаюза паступаюць даволі супярэчлівыя заявы адносна віз для беларусаў. Як замарозка адносін адаб'ецца на візавай палітыцы?

— ЕС гатовы разгледзець меры ў дачыненні да беларускага рэжыму, у тым ліку ў рамках візавых інструментаў, але гэта не паўплывае на народ Беларусі. Беларусы як і раней будуць карыстацца перавагамі «Дамовы аб спрашчэнні візавага рэжыму паміж ЕС і Беларуссю».
— ЕС рэалізоўваў даволі шмат праектаў і праграм у Беларусі ў рамках «Усходняга партнёрства», на іх вылучаліся немалыя сродкі. Што будзе з гэтымі праектамі?
— Рашэнне аб тым, ці працягваць рэалізацыю праграмы або праекта, прымаецца асобна ў кожным канкрэтным выпадку. З кастрычніка 2020 года ЕС рэзка скараціў двухбаковае супрацоўніцтва з уладамі і дзяржаўным сектарам Беларусі, але павялічыў падтрымку грамадзянскай супольнасці і народа Беларусі.
— ЕС паабяцаў дапамогу беларусам. У чым канкрэтна яна выяўляецца і як яе атрымаць?
— На працягу апошняга года ЕС прадаставіў дадатковую фінансавую падтрымку ахвярам гвалту, арганізацыям грамадзянскай супольнасці і незалежным СМІ. Частку падтрымкі, якая прадастаўляецца Еўрапейскім саюзам беларусам, адлюстравана ў праграме «EU4Belarus». Па добра вядомых прычынах мы не заўсёды можам раскрываць падрабязнасці, але ЕС працягне прадастаўляць прытулак тым, хто церпіць пераслед, падтрымліваць грамадзянскую супольнасць і СМІ. Мы таксама будзем падтрымліваць сектар аховы здароўя краіны, малы і сярэдні бізнес, а таксама ўзаемадзейнічаць з Беларуссю ў галіне ядзернай бяспекі.
Важна адзначыць, што ЕС прапанаваў усёабдымны план для будучай дэмакратычнай Беларусі, каб падтрымаць аднаўленне эканомікі і ўстойлівыя рэформы, калі краіна пойдзе па шляху дэмакратычных пераўтварэнняў.
— Ці не баяцца Ці ў ЕС, што санкцыйная палітыка пагоршыць становішча беларусаў?
— Нашы санкцыі адрасныя і накіраваныя на крыніцы даходаў рэжыму. Разам з нашымі партнёрамі-аднадумцамі мы імкнёмся паказаць уладам Беларусі, што мы не супакоімся, пакуль усе палітычныя зняволеныя не выйдуць на свабоду, пакуль не спыніцца гвалт з боку дзяржавы і пакуль народ Беларусі не зможа свабодна абіраць свой урад.
Санкцыі закліканы аказаць вельмі абмежаваны ўплыў на жыхароў Беларусі і на эканамічных аператараў у ЕС. Уздзеянне гэтых мер будзе падвергнута дбайнаму аналізу праз 6 месяцаў.
— Калі сітуацыя ў краіне не палепшыцца, ці варта чакаць новых санкцый?
— Мэта дзеючых абмежавальных мер — спыненне далейшага гвалту з боку рэжыму ў Беларусі, вызваленне ўсіх незаконна затрыманых, у тым ліку палітычных зняволеных, дбайнае расследаванне ўсіх парушэнняў і злоўжыванняў, а таксама мірны, устойлівы і дэмакратычны выхад з цяперашняга крызісу.
Але я хачу адзначыць, што санкцыі ЕС зваротныя. Калі мы ўбачым значныя дэмакратычныя змены ў Беларусі, вызваленне ўсіх палітвязняў, спыненне ўсіх парушэнняў правоў чалавека і шчыры дыялог з дэмакратычнай апазіцыяй і грамадзянскай супольнасцю, то мы гатовыя іх адмяніць.
У той жа час Еўрапейскі саюз прытрымліваецца паэтапнага падыходу і гатовы разгледзець далейшыя санкцыі, калі таго запатрабуе сітуацыя.