Рэферэндум — адзін з галоўных інструментаў тыранаў і захопнікаў. І ў Гітлера былі свае «рэферэндумы»
З 2014 года Пуцін пачаў рух па той жа дарозе, што і Гттлер. І гэтая дарога вядзе ў прорву, піша Леанід Неўзлін, расійскі бізнесовец і грамадскі дзеяч, адзін з былых кіраўнікоў «ЮКОСа».
На акупаваных Расіяй тэрыторыях Украіны адбываецца тое, што называюць «рэферэндумамі», піша Неўзлін і прыгадвае іншыя рэферэндумы ў гісторыі Еўропы:
— У сучаснай рускай мове для абазначэння ўсенароднага галасавання перавагу аддаюць слову «рэферэндум», таму што тэрмін «плебісцыт» моцна скампраметаваны гітлераўскімі анексіямі перад пачаткам Другой сусветнай вайны. Самым яркім прыкладам тут можа служыць плебісцыт аб далучэнні Аўстрыі ў Рэйху. Але ён не быў ні першым, ні ўнікальным.
Прапагандысцкія спасылкі на народ і яго волю даўно служылі адным з галоўных інструментаў тыранаў і захопнікаў.
Першымі ў Новы час добра падрыхтаваныя плебісцыты пачалі выкарыстоўваць Банапарты — як Напалеон I, так і Напалеон III — для зацвярджэння сваёй дыктатарскай, а затым і імператарскай улады ў Францыі. Поспех Банапарта на гэтых плебісцытах быў забяспечаны двума бяспройгрышнымі фактарамі: магутнай прапагандай і салдацкімі стрэльбамі.
Гітлераўскія плебісцыты былі забяспечаны гэтымі ж фактарамі, памножанымі на тэхналагічныя дасягненні XX стагоддзя.
12 студзеня 1933 года Гітлер арганізаваў свой першы плебісцыт — аб выхадзе Германіі з ненавіснай яму Лігі Нацый.
13 студзеня 1935 года быў праведзены плебісцыт аб далучэнні да Германіі Саарскай вобласці, якая знаходзілася пад кіраваннем Лігі Нацый.
29 сакавіка 1936 года Гітлер атрымаў усенароднае адабрэнне ўвядзення арміі ў дэмілітарызаваную пасля Першай сусветнай вайны Рэйнскую вобласць.
10 красавіка 1938 года ў Германіі і Аўстрыі адбыўся плебісцыт аб аншлюсе — анексіі Аўстрыі Рэйхам.
Зрэшты, у далейшым Гітлер ужо грэбаваў плебісцытамі пры захопе тэрыторый: Судэцкай вобласці і Клайпеды. Плебісцыты былі ўсяго толькі прапагандысцкім абгрунтаваннем анексій, патрэбным толькі ў пачатковай фазе агрэсіі, будучая Вялікая вайна рабіла іх непатрэбнымі.
Сталін, які атрымаў магчымасць для тэрытарыяльных захопаў паводле пакту Молатава-Рыбентропа, плебісцытаў не праводзіў ні ва Усходняй Польшчы, ні ў краінах Балтыі, аднак фармальнае ўсенароднае волевыяўленне лічыў неабходным. Заключалася гэта волевыяўленне ў выбарах у заканадаўчыя органы ўлады, якія павінны былі «аднавіць» на захопленых тэрыторыях савецкую ўладу і папрасіць СССР пра іх анексію. Акупацыйныя ўлады самым пільным чынам сачылі за гэтымі выбарамі і яўкай на іх, таму ніякіх сюрпрызаў там чакаць не даводзілася.
З 2014 года, з крымскага плебісцыту, Пуцін пачаў рух па той жа дарозе, якая павінна давесці ўсенародную падтрымку «рускага свету» ў тых галінах, якія больш за ўсіх ад яго і пацярпелі. Але вопыт Гітлера вельмі яскрава паказвае, у якую прорву гэтая дарога вядзе.