Жанна д’Арк: гераіня, палітвязень, сьвятая
Напрыканцы траўня 1431 года Арлеанская дзева была спалена паводле пастановы суда. Жанна д'Арк, нацыянальная ікона Францыі, адыграла вырашальную ролю ў Стогадовай вайне супраць Англіі. Давайце засяродзімся на палітычным аспекце яе жыцця за кратамі.
На момант свайго захопу Жанна дасягнула вялізных посьпехаў у зьняцьці аблогі Арлеана і забесьпячэньні каранацыі Карла VII, чым значна падмацавава пазыцыі Францыі ў вайне. 23 траўня 1430 году Жанна была схопленая ў Камп'ене, горадзе на поўнач ад Парыжу, падчас сутычкі з бургундцамі, хаўрусьнікамі ангельцаў.
Вядомыя абставіны яе палону. Жанна вяла вылазку супраць бургундцаў, якія абклалі Камп'ень. Падчас бітвы брамы горада былі заўчасна замкнёныя, у выніку чаго Жанна і невялікая група яе войскаў засталіся за сьценамі горада. Бургундцы хутка акружылі і захапілі Жанну.
Яе захоп меў вялікае значэньне. Жанна была больш чым палкаводцам: яна была сымбалем французскага супраціву, жывой сьвятой, якая патрабавала непасрэднай сувязі з Богам, сымбалем, які дапамог згуртаваць французскія сілы і дэмаралізаваць ангельцаў і іх хаўрусьнікаў. Захоп Жанны быў выключнай падзеяй для бургундцаў і ангельцаў, і яны хутка паспрабавалі выкарыстаць яе палон для сваіх мэтаў.
Пасля захопу Жанна была прададзена таму, хто прапанаваў самы высокі кошт — у гэтым выпадку герцагу Бургундыі, які, у сваю чаргу, прадаў яе ангельцам. Герцаг Бургундыі атрымаў салідны выкуп за Жанну, які ацэньваўся прыкладна ў 10 000 ліўраў.
Варта адзначыць, што кароль Францыі Карл VII не рабіў значных спробаў выратаваць Жанну або заплаціць за яе выкуп, і гэтае рашэньне нарадзіла хвалю крытыкі з боку гісторыкаў.
Суд і наступнае пакараньне сьмерцю Жанны д'Арк у 1431 годзе былі, верагодна, больш зьвязаныя з палітыкай, чым зь верай або ваеннай стратэгіяй.
Суд
Рашэньне аддаць Жанну пад суд за ерась, а не разглядаць яе як ваеннапалонную, было вельмі стратэгічным крокам. Суд адбыўся ў Руане, горадзе ў Нармандыі пад ангельскім кантролем. Галоўным суддзёй быў П'ер Кашон, біскуп Бавэ, чалавек, вядомы сваёй адданасьцю і вернасьцю ангельцам.
Абвінавачваньні супраць Жанны ў асноўным грунтаваліся на яе заявах аб вышэйшай боскай волі, рашэньні насіць мужчынскую вопратку і яе вернасьці французскаму каралю Карлу VII. Супраць яе выкарысталі і тое, што яна, маладая кабета, узяла ў рукі зброю і павяла людзей у бой. Гэта быў унікальны выпадак, і суд, напоўнены праангельскім і прабургундзкім духавенствам, быў вельмі перадузята настроены супраць Жанны.
Нягледзячы на запалохваньне, складаныя тэалягічныя допыты і ізаляцыю, Жанна прадэманстравала дзіўную ўстойлівасьць падчас судовага працэсу. Яна абаранялася сама, без дапамогі адваката, упэўнена адказвала сьледчым. Тым ня менш, суд быў відавочна супраць яе, і яго вырак быў перадвызначаны.
У рэшце Жанна д’Арк была прызнаная вінаватай па шэрагу абвінавачаньняў, у тым ліку ў пераапрананьні і заявах пра наўпроставыя зносіны з Богам. Гэта лічылася сур'ёзным правапарушэньнем, бо падрывала ролю Касьцёла як пасярэдніка паміж Богам і людзьмі і супярэчыла грамадзкім нормам. Сцьвярджэньне аб боскіх візіях было выкарыстанае, каб паставіць пад сумнеў законнасьць каранацыі Карла VII, у забесьпячэньні якой яна адыграла ключавую ролю.
Жанна была абвешчаная ерэтычкай, адлучанай ад касьцёла, і прысуджаная да сьмяротнага пакараньня.
Канчатковы доказ статусу Жанны як палітвязьня зьявіўся пасьля яе пакараньня. Праз 25 гадоў, у 1456 годзе, каталіцкі касьцёл санкцыянаваў пасьмяротны паўторны суд, вядомы як «суд аб ануляваньні». Падчас яго разглядаліся працэс і вердыкт першапачатковага суду.
Асуджэньне Жанны было адмененае, і яна была абвешчаная пакутніцай.
Жанна д'Арк была беатыфікаваная ў 1909 годзе і кананізаваная ў 1920-м. Сёньня амаль у кожным касьцёле Францыі ёсьць фігура сьвятой Жанны д’Арк.