Шаманы, знахары, «біяэнергетыкі»: да каго ідуць па «дапамогу» беларускія спартсмены?
Міфалагічная свядомасць дагэтуль часта перамагае рацыянальны пачатак — і тады людзі ідуць да бабак «пашаптацца», гадаюць на лёс і шукаюць шаманаў, каб, напрыклад, паўплываць на вынікі футбольнага матчу.
Ілюстрацыйнае фота «НЧ»
У нядаўнім вялікім відэаінтэрвʼю экс-футбаліст зборнай Беларусі Віталь Кутузаў, акрамя іншага, згадаў пра свой досвед звароту да нетрадыцыйнай медыцыны. Як кажа Кутузаў, пасля наведвання адной мінскай бабулі, якую яму больш падабаецца называць «псіхолагам», у яго аднаўляліся ахілы і галенастопы — проста таму што «яна там нешта начаравала». Гэты эфект, паводле слоў Кутузава, так уразіў яго трэнера ў італьянскім «Бары» Джан Пʼера Вентуру, што той «узяў самалёт і паляцеў з ёй сустрэцца» (Вентура сапраўды наведваў Мінск, але гаварыў, што дзеля знаёмства з беларускім футболам).
У беларускім спорце наогул шмат прыкладаў, калі яго прадстаўнікі замест медыкаў звярталіся да знахароў, нетрадыцыйных лекараў і гэтак далей. «Трыбуна» расказвае такія гісторыі.
Эдуард Малафееў
У 1990-х трэнер таго самага мінскага «Дынама»-1982 працаваў у расійскіх клубах – і здзіўляў каларытным навічком у трэнерскім штабе. Па пасадзе невядомы барадач быў масажыстам, але гаварыў пра «элементы мануальнай тэрапіі», называючы сябе вучнем заснавальніка кірунку ў СССР Мікалая Касьяна. Па пашпарце яго звалі Віктар Жакоўка, але ён прасіў называць яго «раб Божы Ілля». Вядомым на ўсю футбольную Беларусь ён стаў, калі Малафееў узяў яго ў свой штаб і ў зборнай. Жакоўка сцвярджаў, што мог прыбіраць боль накладаннем рук з ранняга дзяцінства, паказваў журналістам выразкі з познесавецкіх газет, дзе яму дзякавалі за зняты тэлефонным званком сардэчны прыступ, і расказваў, што пазнаёміўся з Малафеевым у 1989-м, калі вылечыў яго дачку. Жакоўку называлі і ведзьмаком, і шаманам — а ён адказваў, што сам «атрымаў дабраславенне на радаванне людзей», а Малафееву дапамагае яго ўцаркоўленасць.
Глядзіце таксама
Гісторыі пра Жакоўку палярныя. Малафееў верыў — і нават нібыта пасылаў «чараваць» супраць зборнай Украіны. Брамнікі таксама дапускалі наяўнасць здольнасцей: Генадзь Туміловіч знаходзіў у асобе масажыста «нешта тагасветнае», Васіль Хамутоўскі бачыў, што Жакоўка размахваў рукамі і як быццам кіраваў мячом, пакуль Валянцін Бялькевіч афармляў фантастычны гол нарвежцам. Аляксандр Глеб і Аляксандр Хацкевіч казалі, што масажыста ў камандзе не ўспрымалі ўсурʼёз. Жакоўка ж прапаноўваў спытаць у Хацкевіча, «хто яму спінку выпрастаў», быццам бы жартаваў, што прадае валасы са сваёй барады, а яшчэ абяцаў журналісту за «не такі» загаловак наслаць псуту на ўсю сямʼю і дадаваў, што з тымі, хто гаворыць пра яго дрэнна, «здараюцца непрыемнасці».
У сухой рэшце зборная Беларусі была бліжэй за ўсё да выхаду на ЧС, але яго не здарылася, пасля чаго Жакоўка пакінуў каманду — і больш у белспорце пра яго не чулі.
Аляксей Шпілеўскі
Цяперашні трэнер кіпрскага «Арыса» калісьці лічыўся вельмі перспектыўным футбалістам: гуляў у структуры «Штутгарта» і за зборную Беларусі U-16, з якой у 2005-м выступаў у фінальным турніры юнацкага «Еўра». Вось толькі незадоўга да турніру Шпілеўскі сурʼёзна пашкодзіў спіну і сам чэмпіянат кантынента яшчэ так-сяк адбегаў на ўколах, а потым ужо не мог. Аляксей спрабаваў вярнуцца на поле некалькі гадоў і гатовы быў звяртацца ўжо да любога метаду, але нетрадыцыйная медыцына таксама не стала паратункам.
— Я тады абʼездзіў, напэўна, усю Еўропу, быў у найлепшых спецыялістаў. Усё выпрабаваў. Да бабак-знахарак ездзіў. Але нічога не дапамагала. Працягваць прафесійна было не варыянт, — прызнаваўся Шпілеўскі, які праз гэта вельмі рана перайшоў у трэнаванне.
Іван Ціхан
Цяперашні прарэжымны кіраўнік БФЛА ў 2008-м быў адным з беларускіх алімпійскіх спадзеваў, але ўпершыню ў тым годзе выступіў на афіцыйных спаборніцтвах усяго за месяц да Гульняў у Пекіне. Пасля турніру ў Гродне расійскі трэнер спартсмена Сяргей Літвінаў расказаў, што галоўная яго радасць — адсутнасць у падапечнага болю ў спіне, які сышоў не дзякуючы медыкам, а праз намаганні нейкага «народнага лекара з-пад Слоніма», да якога Ціхан кожны дзень ездзіў на масаж.
Аднак непасрэдна на Алімпіядзе спіна ў Ціхана зноў забалела — гэтым Літвінаў потым і тлумачыў толькі трэці выніковы вынік малатабойца. І яшчэ раз высока ацаніў ролю згаданага лекара: маўляў, да яго Ціхан беспаспяхова спрабаваў рознае лекаванне і «поўзаў на карачках», а дзякуючы масажным сесіям па пяць гадзін змог кідаць, проста іх спынілі незадоўга да АГ праз адсутнасць часу, а пасля вяртання з Пекіна збіраліся ў абавязковым парадку аднавіць. Дарэчы, гэты масажыст, як і Жакоўка, таксама называў сябе вучнем Касьяна.
Глядзіце таксама
«Эфект ад лячэння ёсць. Лекар сказаў, што дапаможа, яму патрэбны толькі час. Іван будзе лячыцца столькі, колькі спатрэбіцца: паўгода дык паўгода, год — дык год», — дадаваў трэнер. Часу ў Ціхана аказалася багата: неўзабаве яго «забанілі» па абвінавачанні ў допінгу. Пакінуць сабе медаль АГ-2008 і ануляваць дыскваліфікацыю атрымалася праз CAS, але толькі да 2010 года, ну а вярнуўся ў сектар Ціхан наогул толькі ў 2012-м.
Віталь Кутузаў і Юрый Жаўноў
Акрамя гісторыі з пачатку гэтага тэксту ў Кутузава была яшчэ адна: маўляў, тая ж бабуля, яна ж цётка Люба, дапамагла зборнай Беларусі атрымаць перамогу з лікам 1:0 над Францыяй у гасцях у 2010-м. Удзельнічаў у гэтым і кіпер той беларускай каманды Юрый Жаўноў, які да таго таксама звяртаўся да гэтай жа жанчыны і верыў у яе сілу.
— Патэлефанавалі той бабулі [незадоўга да матчу] і спыталі, што зрабіць, каб Францыю абгуляць. Яна сказала: «Няхай Юрка ўстане на кукішкі, а астатнія — накрыюць яго рукамі». Мы ўсё гэта зладзілі на «Стад дэ Франс» — хлопцы з разуменнем паставіліся да нашай просьбы. У выніку ў французаў ні храна не атрымалася, — расказваў Кутузаў.
Аляксандра Герасіменя
На пачатку 2012-га плыўчыха пазнаёмілася з экс-«сілавіком», бізнесменам Сяргеем Касьяненкам, які назваў сябе «біяэнергетыкам». Наступныя некалькі гадоў людзі са штаба зборнай Беларусі чулі пра тое, што нібыта «энергетычна заблакаваныя» на дапамогу Аляксандры, а ў яе самой нібыта «закісліўся арганізм». Герасіменя лічыла, што Касьяненка «валодае звышмагчымасцямі», дзякуючы чаму яна «раскрывала ўнутраны патэнцыял», у тым ліку брала медалі АГ-2012 і АГ-2016. Трэнеры, якія працавалі са спартсменкай, яе калегі па зборнай і нават муж былі негатыўна настроены да такой супрацы, да таго ж, платнай, на што Аляксандра проста адказвала, што «мала каму дадзеная магчымасць зразумець біяэнергетыкаў».
Глядзіце таксама
Сам жа Касьяненка гаварыў, што займаецца «біяэнергетычнай псіхалагічнай працай» і дапамагае «выбудаваць энергетычную абарону», прычым не толькі знакамітай плыўчысе — маўляў, на АГ-2016 у яго выступалі «некалькі кліентаў», для якіх ён «дыстанцыйна выконваў пэўныя абавязкі». Пры гэтым Касьяненка прысутнічаў на АГ-2016 фізічна: у зборнай Расіі па скачках у ваду, куды яго прыцягнуў знаёмы беларускі трэнер. У выніку расійскія скакуны не ўзялі медалёў, а потым расказвалі пра парады палячыцца «загаворанай вадой» і называлі «шаманам».
У 2023-м аказалася, што Герасіменя мае зносіны з Касьяненкам і пасля карʼеры: менавіта яго ўплывам дырэктар «Беларускага фонду спартыўнай салідарнасці» Аляксандр Апейкін патлумачыў сыход экс-плыўчыхі з арганізацыі. На гэта Герасіменя адказала, што Касьяненка мог бы быць карысным фонду. Зрэшты, гэта толькі вяршыня айсбергу ў канфлікце з БФСС.
Цалкам артыкул пра беларускіх спартсменаў і нетрадыцыйную медыцыну можна пачытаць тут.