Абхазскі бунт: бессэнсоўны і...
Сапраўднае палітычнае цунамі выклікала заява кіраўніка Абхазіі Аслана Бжанія аб разрыве адносін з Расіяй. Праўда, як потым высветлілася, заява — фэйкавая.
Ілюстрацыйная выява. Фота vgoroden.ru
На мінулым тыдні невядомыя хакеры ўзламалі афіцыйны сайт кіраўніка Абхазіі Аслана Бжанія і апублікавалі ад яго імя сенсацыйную заяву. У фэйкавым дакуменце гаварылася аб скасаванні пагаднення аб размяшчэнні на тэрыторыі рэспублікі ваенна-марскога флоту Расійскай Федэрацыі. Таксама ў тэксце заявы вялося пра тое, што кіраўнік Абхазіі накіраваў прэзідэнту Турцыі Рэджэпу Тайіпу Эрдагану прапанову падпісаць двухбаковае пагадненне аб супрацоўніцтве.
Пакуль афіцыйны Сухумі не абверг інфармацыю, многія ў «дэзу» сапраўды паверылі. І падставы для гэтага былі. Абхазскія эліты вельмі незадаволеныя тым, што іх крокі жорстка курыруе Масква. І яны быццам не супраць перайсці да шматвектарнай палітыкі. У прыватнасці, запусцілі ў рэспубліку вялізную колькасць турэцкіх кампаній, што ў перспектыве можа аслабіць уплыў Крамля.
Больш за тое, у Абхазіі сапраўды мелі месца адкрытыя антырасейскія пратэсты. Так, у лютым 2024-га стала вядома аб зрыве пагаднення аб супрацоўніцтве паміж МУС Абхазіі і Расгвардыяй. Прычынай сталі пратэсты абхазскай апазіцыі, якая ўбачыла ў гэтым парушэнне суверэнітэту краіны.
У сярэдзіне ліпеня апарат прэзідэнта Абхазіі ўнёс у абхазскі парламент так званы закон аб апартаментах: аб будаўніцтве 30000 кватэр і дамоў і продажу іх замежнікам для напаўнення дзяржбюджэту. Апазіцыя і грамадскія дзеячы палічылі такую перспектыву пагрозай для дэмаграфічнага балансу ў краіне, дзе цяпер толькі палову ад 243 000 чалавек насельніцтва складаюць этнічныя абхазы. Пасля акцыяў пратэсту 25 ліпеня закон быў адкліканы.
Але ў адказ РФ часткова прыпыніла выплаты працаўнікам бюджэтнай сферы ў Абхазіі. Таксама згорнуты льготны рэжым паставак электраэнергіі — з гэтага часу Абхазія будзе атрымліваць электрычнасць выключна па камерцыйных цэнах.
Нарэшце, трэба нагадаць, што абхазы маюць магутную дыяспару ў Турцыі — называюць амаль сотні тысяч, якія выехалі яшчэ ў 19 стагоддзі і маюць сваякоў у сучаснай Абхазіі. Гэта значыць, турэцкае лобі ў наяўнасці.
Адным словам, падставаў для таго, што Абхазія пачне трошкі дрэйфаваць ад Масквы ў бок Анкары, нібыта хапае. Але хапае і тых, хто скептычна ацэньвае такую перспектыву. Іх аргументы наступныя.
Па-першае, ніякай палітычнай падтрымкі з боку Турцыі самаабвешчанай рэспубліцы чакаць не трэба. Так, Турцыя тут стварала пэўныя механізмы эканамічнага ўзаемадзеяння для прыватных інвестараў і бізнесу. Аднак далей, чым садзейнічанне бізнесу, справа не выходзіла і выходзіць не збіраецца.
Па-другое, апошнія антырасійскія дэмаршы Сухумі, хутчэй за ўсё, — прыкмета крызісу, які склаўся з-за «забабонаў» часткі кланаў, што кіруюць Абхазіяй. На іх думку, край атрымлівае дастатковае фінансаванне з расійскага бюджэту. Таму і такая нервовая заява. Аднак у яе не будзе працягу. «Залатая акцыя» — кантрольны пакет — знаходзіўся і знаходзіцца ў Маскве, у ФСБ. Адным словам, сітуацыю ў Абхазіі хутка стабілізуюць. А «прэзідэнта» самаабвешчанай рэспублікі альбо прымусяць рабіць, што трэба, альбо прыбяруць, стварыўшы, напрыклад, якую-небудзь крызісную сітуацыю.
І трэцяе. Наўрад абхазаў не трывожыць прыкметнае пацяпленне ў адносінах паміж Масквой і Тбілісі. Дарэчы, сёлета ў траўні грузінскі прэм'ер Іраклі Кабахідзэ заявіў пра мару Грузіі да 2030 года ўз'яднацца з Абхазіяй (і Паўднёвай Асеціяй) і ў такім складзе ўвайсці ў ЕС.
Апошнія падзеі пацвярджаюць хутчэй версію тых, хто не верыў у паслядоўнасць незалежніцкіх заяў абхазскіх лідараў. У панядзелак, 16 верасня, стала вядома, што ў Абхазіі падрыхтавана і накіравана на абмеркаванне ў парламент міжурадавае пагадненне аб парадку і ўмовах рэалізацыі інвестыцыйных праектаў з Расіяй. Новы закон дасць магчымасць расійскім юрыдычным асобам рэалізоўваць на тэрыторыі Абхазіі інвестыцыйныя праекты.
З іншага боку, кіраўніцтва Абхазіі мяркуе абгаварыць нейкія ўмовы для такіх інвестыцый. Інакш кажучы, канчатковую здачу суверэнітэту пастараюцца адцягваць як мага даўжэй.