Дасье ў карыкатурах. Агонія «Ісламскай дзяржавы»
«Ён здох як сабака. Ён выў, стагнаў і плакаў. Ён не памёр як герой, а як баязлівец». Такім словамі прэзідэнт ЗША Дональд Трамп апісаў ваенную аперацыю, падчас якой 26 кастрычніка амерыканцамі быў ліквідаваны аль-Багдадзі — лідар тэрарыстычнай групоўкі «Ісламская дзяржава» (ISIS). Па словах кіраўніка Белага дома, аль-Багдадзі спрабаваў схавацца ад вайскоўцаў у падземным тунэлі і ў выніку падарваў пояс смяротніка.
Усё пачалося 10 чэрвеня 2014 года, калі Масул, другі па велічыні горад Ірака з насельніцтвам каля 2 мільёнаў чалавек, быў захоплены баевікамі з малавядомай групоўкі «Ісламская дзяржава Ірака і Леванта» (ISIS). З Масулу баевікі рушылі на поўнач Ірака, захапіўшы шырокія тэрыторыі, якія знаходзіліся пад кантролем курдаў. Карыстаючыся ўцёкамі іракскага войска, баевікі таксама імкліва прасунуліся на поўдзень. Гарады і вёскі падалі перад імі, нібы кеглі. У выніку свет сутыкнуўся з феноменам, калі тэрарысты кантралявалі тэрыторыю 100-110 тыс. км² з насельніцтвам каля да 8 млн чалавек. У тэрарыстаў на руках таксама аказаліся мільярды долараў, якія яны атрымлівалі ад продажу нафты.
Гэта маштабная катастрофа, на думку многіх, стала следствам фатальнай памылкі адміністрацыі Абамы. Апошняя ў рамках падтрымкі апазіцыі ў Сірыі таксама фінансавала і пастаўляла зброю і грошы ісламістам, якія, назапасіўшы сілы і рэсурсы, перайшлі ў наступ на спонсараў. Правал стратэгіі Абамы адлюстраваў амерыканскі мастак выдання Federal papers. На малюнку Абама святкуе паспяховую місію ў Сірыі, не ведаючы, што адбываецца ў яго за спіной.
На захопленых тэрыторыях групоўка фармальна абвясціла ўсталяванне «халіфата» — дзяржавы, якая функцыянуе па сярэднявечных законах шарыяту. Для мясцовых, якія трапілі ў зону халіфата, гэта значыла падпарадкаванне серыі жорсткіх нарматываў. Напрыклад, жанчыны абавязаны цалкам закрываць твар, выходзіць на вуліцу толькі ў кампаніі з мужчынам. Парушальнікам правілаў пагражае пакаранне ў выглядзе ўдарамі бізуноў. Так, курэнне на вуліцы караецца штрафам — 80 удараў бізуном. Актыўна практыкавалася і пакаранне смерцю. Найбольш распаўсюджанай формай з'яўлялася адразанне галавы, прычым часам падобныя экзекуцыі мелі масавы характар. Сведкі пісалі, што ахвяр тапілі і спальвалі ў клетках, падрывалі ў аўтамабілях, скідвалі з дахаў шматпавярховікаў і распіналі на крыжах.
Пры гэтым людзі аль-Багдадзі зусім не імкнуліся замесці сляды злачынстваў. Наадварот, выкладвалі ў інтэрнэт фатаграфіі і відэа сваіх ахвяр. Цяжка ўявіць, што ў XXI стагоддзі людзі могуць так хутка скаціцца да сярэднявечнай дзікасці і цемрашальства. На малюнку часопіса Newsweek нябёсы, якія не вытрымалі такой сцэны, просяць баевіка ISIS спыніць расправу.
Поспехі ISIS у Іраку была толькі прэлюдыяй яе экспансіі па ўсім свеце. На цяперашні час групоўка кантралюе тэрыторыі Ірака і Сірыі. Яе «філіялы» існуюць у Емене, Афганістане, Егіпце, Тунісе, Нігерыі, Алжыры і ў іншых краінах. Тэрарысты стварылі шырокую тэрарыстычную сетку ў Еўропе і Штатах, якая нясе адказнасць за тэракты ў Парыжы, Брусэлі, Лондану і г.д . Для арганізацыі акцый актыўна выкарыстоўваецца інтэрнэт. Па дадзеных амерыканскай прэсы, прыхільнікі групоўкі ў прапагандысцкіх мэтах стварылі 2,3 мільёнаў акаўнтаў у сацыяльных сетках, праз якія ў тым ліку ідзе актыўная вярбоўка новых рэкрутаў.
«Ты патрэбны мяне», — кажа экстрэміст падлетку на экране смартфона на малюнку Джэка Курціса (Паўднёвая Афрыка).
Тэрытарыяльныя заваёвы ісламістаў на працягу 2014-га ў сукупнасці з жорсткасцю і масавымі парушэннямі правоў чалавека вымусілі Ірак, Іран, а таксама шматлікія заходнія краіны пачаць ваенныя дзеянні супраць ISIS. У 2015-м на сірыйскі фронт з тэрарыстамі прыйшлі Расія і Турцыя. У тым ліку дзякуючы супярэчнасцям паміж саюзнікамі тэрарысты больш-менш трымаліся да 2017-га, калі пачалі імкліва здаваць пазіцыі. Хутка яны пазбавілася 90% тэрыторый, якія кантралявалі раней. Падзенне сталіцы ISIS Эр-Ракка (16 чэрвеня 2017) было успрынята як канец вайсковай часткі кампаніі. Тэматычны малюнак карыкатурысткі Лізы Бенсан (ЗША).
І вось цяпер, падобна, са смерцю аль-Багдадзі групоўкі нанесены моцны ўдар, аднак наўрад ці смяротны. На думку прэсы, тэрарысты паспрабуюць зрабіць перагрупіроўку. Акрамя таго з-за наступу Турцыі з курдскіх турмаў уцякло зашмат былых баевікоў ISIS, якія працягнуць справу аль-Багдадзі. Нарэшце, няма поўнай гарантыі, што той аль-Багдадзі сапраўды мёртвы. Раней яго хавалі ўжо два разы і абодва разы ён «ажываў». Апошні раз гэта здарылася напрыканцы 2018-га, што стала тэмай малюнку карыкатурыста Дэйва Гранлунда.
Так ці інакш інфармацыя пра забойства тэрарыста нумар адзін можа дапамагчы Трампу ўзняць рэйтынг на фоне спробаў яго імпічменту. У прэсе ўзгадалі, што ў 2011 годзе, роўна за год да выбараў, ЦРУ зрабіла падарунак Бараку Абаме, прыкончыўшы ненавіснага Усаму бен Ладэна. Тады рэйтынг прэзідэнта прыкметна вырас, і той заехаў у Авальны кабінет на другі тэрмін. Ці атрымаецца ў Трампа прайсці пратаптаным Баракам шляхам?