Дзіцячы скарб

Вельмі рэдкая брытанская манета пачатку XVIII стагоддзя доўгі час выкарыстоўвалася для дзіцячых гульняў у адной сям'і з горада Бішопс-Стартфорд ў Херфардшыры.

Як распавядае ўладальнік манеты, які пажадаў захаваць ананімнасць, яго дзядуля шмат падарожнічаў і дарыў свайму ўнуку манеткі розных краін. Хлопчык, гуляючы ў піратаў, любіў хаваць іх у маленькай скрыначцы ў якасці «пірацкага скарбу». Нядаўна пасталелы хлопчык прыгадаў пра свае дзіцячыя скарбы і вырашыў аддаць іх свайму маленькаму сыну, але папярэдне аднёс некалькі цікавых для яго манет для ацэнкі спецыялістам аўкцыённага дома Boningtons. Яму паведамілі, што адна з манет уяўляе сабой нішто іншае, як «манету Віга» — самую рэдкую англійскую манету эпохі каралевы Ганны, вырабленую з золата, якое было захоплена з іспанскіх галеонаў падчас бітвы ў заліве Віга ў кастрычніку 1702 года.
У ходзе вайны за іспанскую спадчыну аб'яднаны флот Англіі і Нідэрландаў паспрабаваў захапіць важны іспанскі порт Кадыс, але пацярпеў няўдачу. Адыходзячы, які ўзначальваў флот адмірал Джордж Рук даведаўся, што ў заліве Віга на паўночным захадзе Іспаніі знаходзіцца каля 30 караблёў, якія перавозілі золата і срэбра з амерыканскіх калоній. Па сучасных ацэнак, іх груз складаў звыш 3400 тон срэбра і 200 тон золата. Галеоны ахоўвала эскадра французскіх ваенных караблёў. У заліве Віга караблі апынуліся з-за баёў, якія вяліся вакол Кадзіса — звычайнага порта іх прызначэння.

Джордж Рук блакаваў выхад з заліва, а 12 кастрычніка 1702 года атакаваў французскія і іспанскія караблі. Пасля разгрому французаў, іспанскі адмірал Мануэль Веласка аддаў загад затапіць галеоны. Але англічанам ўсё ж удалося захапіць некалькі караблёў.
На момант бітвы частка золата і срэбра ўжо была выгружаная на бераг і адпраўлена ў Мадрыд, частка каштоўнага грузу апынулася на дне разам з затопленымі караблямі. Але і англічанам удалося захапіць некалькі дзясяткаў тон срэбра і нашмат менш золата. Таксама ў іх рукі трапіла буйная партыя тытуню, якая была распрададзеная ў Лондане і дала пачатак модзе на жавальны тытунь сярод англічан. У цэлым бітва ў заліве Віга не столькі ўзбагацілі Англію, колькі ўдарыла па кішэні Іспаніі.
Пазней скарбы, якія ляжаць на дне заліва Віга, сталі легендарнымі. Менавіта яны служылі крыніцай фінансавання для капітана Нэма ў рамане «Дваццаць тысяч лье пад вадой». Хоць здабыча англічан апынулася не гэтак вялікая, яны ўмела выкарыстоўвалі яе з прапагандысцкімі мэтамі.
Захавальнік манетнага двара сэр Ісаак Ньютан атрымаў 4504 фунта 2 унцыі срэбра (прыкладна 2043 кг) і 7 фунтаў 8 унцый (прыкладна 3,4 кг) золата, каб вырабіць з іх манеты, што праслаўлялі б перамогу англійскага флоту. Усяго былі адчаканены манеты на суму ў 14000 фунтаў стэрлінгаў. З срэбра зрабілі манеты ў шэсць пенсаў, шылінг, паўкроны і крону. Золата пайшло на манеты наміналам у паўгіна, гінэю і пяць гінэяў. На ўсіх манетах красаваўся партрэт каралевы Ганны і надпіс VIGO. Як гаварылася ў адмысловым каралеўскім загадзе, назва заліва была размешчана на манетах «пад нашай выявай як знак адрознення ад астатніх нашых залатых і срэбных манет, каб нашчадкі працягвалі памятаць пра гэтыя хвалебныя дзеянні».
Пяць гінэяў ў Англіі пачатку XVIII стагоддзя былі вельмі вялікай сумай. Сярэдні заробак працоўнага мануфактуры ў той час складаў у год не больш за пяць фунтаў, то бок крыху менш за пяць гінэяў. Таму манет вартасцю ў пяць гінэяў было адчаканена усяго 20 штук. Да гэтага часу было вядома месцазнаходжанне пятнаццаці з іх. Усе яны захоўваюцца ў прыватных калекцыях. Манета, якая дасталася ад дзядулі, аказалася шаснаццатай.

За апошнія паўстагоддзя вядома толькі шэсць выпадкаў адкрытага продажу такіх манет. У апошні раз гэта адбылося ў 2012 годзе, і кошт на аўкцыёне дасягнула 296 160 фунтаў стэрлінгаў (360 200 даляраў ЗША). На думку спецыялістаў, цяперашні ўладальнік зможа прадаць сваю манету як мінімум за 200-250 тысяч фунтаў стэрлінгаў, а верагодна, што і за большую суму.
Калі ўладальнік манеты даведаўся пра сапраўдную каштоўнасць сваёй дзіцячай цацкі, ён пакінуў будынак аўкцыённага дома, сеў у сваю машыну і радаваўся там настолькі энергічна, што служачыя бачылі ў вокны, як аўтамабіль падскоквае на паркоўцы. На наступны дзень гаспадар манеты вярнуўся, каб пераканацца, што яго не разыгралі.
Паводле Pro Science