Кітайскія электрамабілі скараюць свет і перамагаюць Tesla

Як кітайскія вытворцы аўтамабіляў заваёўваюць сусветныя рынкі, у чым абганяюць еўрапейскіх і амерыканскіх вытворцаў, як выгадна выкарыстоўваюць санкцыі супраць Расіі і якая будучыня прагназуецца для Кітая ў галіне электрамабіляў — распавядае Аляксей Калмыкоў для BBC.

У Пекіне пасля чатырохгадовага перапынку адкрыўся міжнародны аўтасалон, і Кітай паказаў, наколькі ён апярэджвае нямецкіх, японскіх і амерыканскіх аўтавытворцаў на шляху ў электрычную будучыню. Выстава і аўташоў не пакінулі сумневаў, што кітайцы канчаткова і беспаваротна вырашылі перасесці на ўласныя электрамабілі, а потым заваліць імі і заходнія рынкі, нягледзячы на спробы ЗША і Еўропы засцерагчыся пошлінамі ад таннага імпарту, выратаваць свае аўтазаводы і падоўжыць эпоху рухавіка ўнутранага згарання.

На Пекінскім салоне кітайскія вытворцы прадставілі электрамашыны, якія разганяюцца за 2 секунды да 100 км/г, паказалі цуда-батарэі, якія зараджаюцца на кіламетр у секунду, і нават паабяцалі адкрыць перадзамовы на аўтамабілі, якія лятаюць, ужо наступнай зімой.

Бурная экспансія кітайскага аўтапрама засунула ў кут Пекінскага салона традыцыйных лідараў сусветнага рынку — немцаў, японцаў і амерыканцаў. А галоўны канкурэнт кітайцаў на рынку электрамабіляў — амерыканская Tesla Ілана Маска — наогул не была прадстаўленая на мерапрыемстве.

Маск папярэджваў нядаўна, што без пратэкцыі ўладаў заходні аўтапрам прайграе канкурэнцыю кітайскаму.

Маск адчуў гэта на ўласнай шкуры. У канцы мінулага года Tesla ўпершыню саступіла карону сусветнага лідара на рынку электрамабіляў — кітайская BYD прадала больш машын. Пад ціскам кітайцаў Tesla губляе даходы, бо вымушаная зніжаць кошты.

Кітайцы прадаюць падобныя машыны, але танней. Дзяржаўны аўтазавод Dongfeng, напрыклад, прапануе ў Кітаі седан eπ 007, вонкава падобны на Tesla Model 3, амаль на 10 тыс. долараў танней. А Volvo, якая належыць кітайскай Geely, пазіцыянуе свой EX30 як альтэрнатыву Tesla Model Y, але просіць за яго на 8 тысяч долараў менш.

Хутчэй, лепш і больш

Кітайцы бяруць не толькі коштам.

Яны пераўзыходзяць заходніх канкурэнтаў і колькасцю мадэляў, і хуткасцю ўкаранення распрацовак у вытворчасць. Кітайскія машыны нашпігаваныя опцыямі — ад аватараў і інтэграцыі з сацсеткамі да караоке і аўтаномнага кіравання.

На Пекінскім аўтасалоне ў гэтым годзе прадстаўлены 278 мадэляў, з іх 117 — новыя. На рынку ўжо больш за сотню вытворцаў, з іх два дзясяткі — буйныя, астатнія — стартапы.

Кітайскія кампаніі, у якіх інжынеры працуюць па агульнапрынятай у краіне схеме 9-9-6 (з дзевяці раніцы да дзевяці вечара шэсць дзён на тыдзень) здолелі скараціць цыкл распрацоўка-ўвядзенне ў вытворчасць да паўтара-двух гадоў з трох і больш. Заходнія аўтавытворцы так пакуль не ўмеюць: на леташнім аўтасалоне ў Мюнхене Volkswagen паабяцаў скараціць да трох гадоў з цяперашніх 4,5 тэрміны ўвядзення ў вытворчасць новых мадэляў у вытворчасць — і тое не ўсіх.

Вынік пройгрышу ў хуткасці, разнастайнасці і цане — страта рынку заходнімі вытворцамі. Спачатку кітайскага, а следам і сусветнага.

Volkswagen дамінаваў у Кітаі, а люксам заўсёды лічыліся нямецкія «Мэрсэдэсы», Audi і BMW. Гэтая эпоха імкліва сыходзіць у мінулае. Летась доля продажаў машын замежных марак у Кітаі ўпершыню ўпала ніжэй за 50%, прычым скарачаецца яна імкліва — цяпер 48%, а два гады таму было 57%.

Наперадзе планеты ўсёй

Стаўкі асабліва высокія з улікам таго, што Кітай — найбуйнейшы ў свеце аўтарынак. І ён рашуча настроены развітацца з рухавіком унутранага згарання, хоць па-ранейшаму вырабляе бензінавыя і дызельныя машыны, асабліва на экспарт у бедныя краіны і Расію, якая пазбавіла насельніцтва прамога доступу да прадукцыі заходняга аўтапрама, пачаўшы вайну ва Украіне.

У красавіку, як раз да адкрыцця Пекінскага аўтасалона, кітайскі аўтарынак перайшоў сімвалічную мяжу. Больш за 50% прададзеных новых машын апынуліся электрычнымі (альбо электрамабілямі, альбо гібрыдамі).

У справе электрыфікацыі Кітай наперадзе планеты ўсёй. Па выніках 2024 года доля электрамабіляў у Кітаі складзе 45%, тады як у Еўропе — 25%, а ў ЗША — усяго 11%, прагназуе Міжнароднае энергетычнае агенцтва (IEA).

Што адбываецца з беларускім аўтарынкам ва ўмовах санкцый? Меркаванне эксперта

Збольшага гэта тлумачыцца дзяржпадтрымкай, даступнасцю зарадак і імкненнем спажыўцоў да навізны. Але галоўная прычына — кошт. З-за лютай канкурэнцыі на пакуль адносна маладым рынку вытворцы вядуць жорсткія цэнавыя войны, часам страчваючы капіталы і прадаючы машыны сабе ў страту.

У выніку больш за палову электрамадэляў каштуюць прыкладна столькі ж, колькі бензінавыя і дызельныя аналагі. На Захадзе ж электрамабілі па-ранейшаму раскоша, а не сродак перамяшчэння, і кошты на іх вышэйшыя, чым на традыцыйныя з рухавікамі ўнутранага згарання.

Кітайцы карыстаюцца гэтым. Найбуйнейшы аўтавытворца BYD прадае красовер Atto 3 на хатнім рынку за 20 тыс. долараў, а ў Нямеччыне — ужо за 40 тыс. У сакавіку кампанія прадставіла седан Seagull EV (Honor Edition), за які дома просіць усяго 10 тыс. долараў, а ў Лацінскай Амерыцы збіраецца тую ж машыну прадаваць за 20 тыс.

Машыны будучыні — на захад, машыны мінулага — у Расію

Кітайцы не баяцца ні гандлёвых бар'ераў, ні канкурэнцыі на Захадзе. У ЗША ўжо дзейнічае імпартная пошліна на кітайскія машыны ў 27,5%, і Еўропа рашуча настроена абараніць свой рынак, але пакуль не зрабіла гэтага.

У выніку ў мінулым годзе аўтаімпорт з Кітая ў Еўропу падвоіўся, і за бліжэйшыя пару гадоў, паводле прагнозаў Еўракамісіі, доля сабраных у Кітаі электрааўтамабіляў (уключаючы Tesla) падвоіцца і падыдзе да 20%, калі не ўводзіць ніякіх абмежаванняў.

Кітай агрэсіўна заваёўвае сусветны рынак. Летась ён экспартаваў 1,2 млн электрамабіляў — гэта на 80% больш, чым у 2022 годзе, адзначае IEA.

А ў цэлым экспарт вырас на 58% да 4,9 млн машын, што дазволіла Кітаю пасунуць Японію з першага месца ў свеце. Годам раней Кітай абышоў Германію.

Акрамя буму ў вытворчасці электрамабіляў росту экспарту спрыяла нечаканае з'яўленне новага прыбытковага рынку для старых кітайскіх мадэляў — Расія апынулася без заходніх машын, паколькі напала на Украіну і трапіла за гэта пад санкцыі.

Продажы кітайскіх машын у Расію ўзляцелі за мінулы год больш чым на 500% і перавысілі 800 тысяч штук, паводле кітайскай статыстыкі. У адрозненне ад заходніх аўтаканцэрнаў да вайны, кітайцы не збіраюцца лакалізоўваць вытворчасць і атрымліваюць максімальную выгаду ад прамых продажаў у адсутнасць канкурэнцыі.

Развярнуўшыся ад Захаду да Кітаю пасля ўварвання ва Украіну, Расія трапіла ў залежнасць ад другой найбуйнейшай эканомікі свету. Аднак, у адрозненне ад Захаду, Кітай не імкнецца дзяліцца тэхналогіямі, укладваць інвестыцыі ў вытворчасць або купляць нафту і газ па канкурэнтнай рынкавай цане.

Сі пасля сустрэчы з Шольцам заявіў аб неабходнасці мірнай канферэнцыі па сітуацыі ва Украіне

У выніку, нягледзячы на бум электрамашын у Кітаі і бум аўтаэкспарту ў Расію, электрарэвалюцыя абыходзіць Расію бокам. Калі Расія выйдзе з ізаляцыі, ёй давядзецца даганяць сусветны аўтапрам.

З-за вайны краіна не толькі адстае ў тэхналогіях, вытворчасці і інфраструктуры (зарадкі, салоны, рамонт), але і губляе даходы, паколькі ў асноўным зарабляе на продажы нафты за мяжу, дзе галоўны яе пакупнік — Кітай. А электрыфікацыя падрывае попыт на нафту.

Ужо праз 10 гадоў кожная другая прададзеная ў свеце машына будзе электрычнай, прагназуе IEA, што скароціць попыт на нафту прыкладна на 10 млн барэляў за дзень — прыкладна столькі цяпер спажывае ўвесь амерыканскі транспарт.