Памірыліся з бандытамі

Амерыка ўздыхнула з палёгкай. Дзве самыя буйныя вулічныя банды на кантыненце заявілі пра прыпыненне гвалту. Прыкладна год таму ўрад Гандураса пасадзіў за стол перамоваў прадстаўнікоў двух злачынных кланаў — Mara Salvatrucha 13 і Barrio 18.



Іншымі словамі, урад распісаўся ў тым, што знішчыць групоўкі немагчыма. З іншага боку, такі падыход, верагодна, найбольш рэалістычны.

Групоўкі накшталт Mara Salvatrucha 13 (MS 13) і Barrio 18 — з’явы глыбока выражанага сацыяльнага характару. Напрыклад, MS 13 узнікла дзякуючы нелегальнай эміграцыі з Сан-Сальвадора ў Злучаныя Штаты ў пачатку 1980-х гадоў. Сяброў групоўкі, якая ўзнікла для абароны інтарэсаў камуны, у пачатку 1990-х гадоў ФБР пакетам выслала на радзіму. Гэта была фатальная памылка. Паколькі Сальвадор на той час адыходзіў ад грамадзянскай вайны, у краіне хапала былых удзельнікаў вайсковых фармаванняў, якім было цяжка інтэгравацца ў мірнае жыццё. Дзякуючы хлопцам з MS 13 яны знайшлі сабе новае поле дзейнасці. Пашырэнню злачынных сетак таксама спрыяў крызіс даверу да Касцёлу, які раней быў аўтарытэтам ва ўсім, што тычылася маральных нормаў.

Паступова «мурашы» (так яшчэ называецца сіндыкат) узялі пад кантроль каналы нелегальнай эміграцыі. Пасля зацікавіліся наркатрафікам, прастытуцыяй і г.д. Адначасова пачалі стварацца філіялы «мурашоў» у іншых краінах. Сёння, паводле розных ацэнак, колькасць сяброў злачыннага сіндыката вагаецца ад 50 да 300 тысяч чалавек, пачынаючы з 10-гадовага ўзросту. Тое, што тынейджары ідуць у бандыты, не дзіўна з улікам нізкіх індэксаў развіцця краін Цэнтральнай Амерыкі. Дадатковы інтарэс маладых людзей выклікае добра распрацаваная эстэтыка бандаў, і перш за ўсё сакрэтная мова з дапамогай жэстыкуляцыі і татуіровак, якія сябры maras робяць нават у роце. Тату не толькі паказваюць прыналежнасць чалавека да банды, але і сваімі дэталямі распавядаюць пра старонкі яго крымінальнай біяграфіі, уплыў і статус у крымінальнай супольнасці.

Тату — адзін з элементаў субкультуры maras. Не менш важным з’яўляецца ідэалогія. Вось як апісвае яе мексіканскі часопіс «Revista»: «Для дзяцей, якія жывуць ва ўмовах крайняй сацыяльнай дэпрывацыі, mara ўяўляе сабой адзіную магчымасць дасягнення прызнання. Маладыя людзі спаборнічаюць за магчымасць праходжання рытуалу пасвячэння, які можа вар’іравацца ад продажу наркотыкаў, жорсткага збіцця ад іншых чальцоў, нават забойства паліцэйскага. Асноўны сэнс існавання заключаецца ў барацьбе з іншымі бандамі за кантроль над тэрыторыяй». Ідэя карпаратыўнага адзінства праяўляецца таксама ў актах скрайняй варожасці да чужых. Падчас катаванняў і забойстваў чальцы банды часам адсякаюць мачэтэ галовы, рукі, пальцы або геніталіі ахвяр, скормліваюць іх сабакам.

Такое ўражанне, што ўлады Цэнтральнай Амерыкі даўно зразумелі, што прававымі інструментамі з бандытызмам не справіцца. Неаднаразова ў аперацыях супраць maras удзельнічалі вайсковыя часткі. У 1990-х гадах, у адказ на разгул злачыннасці, у Сальвадоры працаваў так званы эскадрон смерці «Sombra Negra», які праводзіў пазасудовыя расправы над сябрамі моладзевых узброеных бандаў. У суседнім Гандурасе праваабаронцы вінавацілі ўладу ў яшчэ больш страшных расправах — нібыта не без удзелу турэмнай адміністрацыі ў некалькіх пажарах, якія здарыліся ў перапоўненых пенітэнцыярных установах, загінулі дзясяткі чальцоў Mara Salvatrucha.

Аднак далей за ўсіх пайшоў прэзідэнт Рыкарда Мадура, які кіраваў Гандурасам у 2002–2006 гадах. Мадура (дарэчы, у палітыку ён пайшоў, каб адпомсціць за забітага бандытамі сына) увёў прынцып нулявой талерантнасці да maras. У час яго кадэнцыі за краты маглі кінуць нават за наяўнасць татуіроўкі любога грамадзяніна, якому споўнілася 15 гадоў.

Як было сказана вышэй, усе гэтыя сродкі дрэнна працавалі з-за ўкаранення maras у грамадства. Дайшло проста да фантастыкі, калі з таго ж Гандураса ці Сальвадора пачалі бегчы не з-за голаду, а з-за гвалту. Прычым дапамагаюць уцекачам пакінуць краіну ўсё тыя ж людзі са структур maras.

Цяперашняя ініцыятыва ўладаў Гандураса — прымусіць лідараў груповак (большасць з іх сядзіць у турме) падпісаць мірны пакт — выглядае як дзіўны крок. Сам факт таго, што дзяржава ўспрымае банду як роўны сабе суб’ект перамоваў, моцна б’е па прэстыжы дзяржаўных інстытутаў.

У сваю чаргу, прыхільнікі міру спасылаюцца на статыстыку. У Сальвадоры, дзе год таму было абвешчанае падобнае перамір’е, штодня сталі забіваць не 15 чалавек, а толькі пяць.

Акрамя таго, важна было зрабіць першы крок у бок рэінтэграцыі злачынцаў ў соцыум, што з’яўляецца добры прыкладам для бандытаў з больш нізкіх эшалонаў.

Сапраўды кадры, на якіх лідары бандаў мірыліся з уладамі, выглядаюць вельмі эфектна. «Мы просім, каб Бог скіраваў нас (...), каб дапамагчы нам у гэтым працэсе, каб папрасіць прабачэння за ўсё, каб прасіць прабачэння ў грамадства і ў нашых уладаў», — сказаў адзін з чальцоў МS 13.

Той факт, што на гістарычнай сустрэчы лідарў груповак прысутнічаў Адам Блэквел — прадстаўнік створанай Вашынгтонам Арганізацыі амерыканскіх дзяржаў (OAS), выклікала вялікі інтарэс у журналістаў. Левая прэса ахвотна спекулюе версіямі пра тое, што сапраўдным замоўцам перамір’я з бандытамі было ЦРУ. Раней праходзіла інфармацыя пра кантакты maras і Аль-Каіды, якая цікавілася нелегальнымі пераходамі праз мексіканска-амерыканскую мяжу. Магчыма, у Лэнглі (месца знаходжання штаб-кватэры арганізацыі) вырашылі шукаць з гангстэрамі агульную мову, каб прыкрыць ад ісламістаў паўднёвы фланг.

Іншыя звяртаюць увагу на тое, што мірнаму працэсу папярэднічала актыўная кампанія ўладаў Мексікі і ЗША супраць тэхаскай наркамафіі, якая звязаная з maras. Быццам, наркамафія падштурхнула хросных бацькаў і дзяржаву памірыцца, каб можна было больш павольна без стрэлаў і выбухаў рабіць свае цёмныя справы.

Відавочны бонус мае факт падпісання міру і для ўраду, які можа рабіць з гэтага някепскі піяр. Дарэчы, раней урад Сальвадора ўжо абвінавацілі ў фальсіфікацыі статыстыкі за час, калі дзейнічае перамір’е. Сцвярджалі, што чыноўнікі заніжаюць лічбу. Быццам, на самай справе ўсё засталося, як і было, за выключэннем таго, што бандыты менш выходзяць за межы кварталаў, якія яны кантралююць. А што робіцца ў іх, ніхто дакладна не ведае.

Гісторыя, у любым выпадку, надзвычай цёмная і вельмі інтрыгоўная. Справа ў тым, што ў інтэрнэце з’явілася паведамленне пра тое, што на перамовах у Гандурасе, быццам, таксама абмяркоўвалася магчымасць стварэння лідарамі maras сваёй палітычнай партыі, якая зможа прыняць удзел у бліжэйшых выбарах.