Süddeutsche Zeitung: якія варыянты ёсць цяпер у Кіева

Дэбальцава ў руках прарасійскіх сепаратыстаў, Мінскі мірны план пад пагрозай. Як будуць развівацца падзеі ва ўсходняй Украіне? Якія альтэрнатывы ў прэзідэнта Украіны Парашэнка? І якімі могуць быць наступствы?



У артыкуле Паўля Мунцынгера і Марціна Анэтцбергера пад назвай «Якія варыянты ёсць цяпер у Кіева», апублікаванай на сайце нямецкай газеты SüddeutscheZeitung, гаворыцца пра тое, што па іроніі лёсу, менавіта Расія ўнесла рэзалюцыю па Украіне ў ААН, якую ў аўторак вечарам Савет Бяспекі прыняў аднагалосна. Яна заклікае бакі канфлікту спыніць баявыя дзеянні і выканаць Мінскае пагадненне. Гэтая рэзалюцыя мае мала агульнага з цяперашняй сітуацыяй. Расія падтрымлівае сепаратыстаў, якія працягвалі свае атакі на Дэбальцава і, такім чынам, парушылі рэжым спынення агню. У гэтай напружанай сітуацыі ваенныя эксперты ў аўторак апублікавалі яшчэ адно расследаванне, якое павінна даказаць наўпроставае дачыненне Расіі да баявых дзеянняў.

Ці сапраўды Мінскае пагадненне-2 пацярпела крах, як лічаць многія назіральнікі? Або яго яшчэ можна выратаваць? Шмат што залежыць ад рэакцыі прэзідэнта Украіны Пятра Парашэнкі. Тры магчымых сцэнара:

Сцэнар 1: Мінскае пагадненне ўступае ў сілу пасля страты Дэбальцава

Паводле Мінскага пагаднення-2, з 15 лютага павінен дзейнічаць рэжым спынення агню, а ў аўторак ўкраінская армія і прарасійскія сепаратысты павінны былі пачаць адвод цяжкага ўзбраення з Усходняй Украіны. Ні таго, ні другога не адбылося, сепаратысты працягнулі атакі на стратэгічна важны горад Дэбальцава і ўзялі яго. Горад з’яўляецца важным чыгуначным вузлом і звязвае кантраляваныя сепаратыстамі Луганскую і Данецкую вобласці.

З самага пачатку ўсім удзельнікам мірных перамоў у Мінску было ясна, што сепаратысты, калі і пагодзяцца на перамір’е, то толькі пасля заваёвы Дэбальцава. На гэта намякнуў і прэзідэнт Расіі Уладзімір Пуцін у аўторак падчас свайго візіту ў Венгрыю, калі ён сказаў, што баі за горад былі з самага пачатку прадказальныя і «зразумелыя». Акрамя таго, Пуцін заклікаў ўкраінскі ўрад здацца і вывесці свае войскі. Ён спадзяецца, што паўстанцы дазволяць гэта, сказаў ён. Сапраўды, украінскія салдаты пакінулі горад.

Калі сепаратысты будуць гатовыя, так бы мовіць, са спазненнем выканаць шэсць пунктаў для рэалізацыі перамір’я, то ўсё залежыць ад рэакцыі Пятра Парашэнкі. Калі ўкраінскі кіраўнік дзяржавы змірыцца са стратай Дэбальцава, то пасля больш чым хісткага пачатку, другое Мінскае пагадненне ўсё яшчэ можа мець поспех. Вядома, Парашэнку вельмі цяжка саступіць у гэтым пытанні. Наступ на Дэбальцава ён назваў «цынічнай атакай» на спыненне агню. Да гэтага часу ён пагражаў абвясціць ваеннае становішча ў выпадку заваёвы горада (гл. сцэнар 3).

Сцэнар 2: Канфлікт працягвае кіпець, Мінск-2 застаецца прывідам

Баявыя дзеянні ва ўсходняй Украіне працягваюцца. Сепаратысты спрабуюць пашырыць сферу свайго ўплыву, ўкраінская армія стрымлівае іх. Парашэнка не ўвёў ваеннае становішча, Злучаныя Штаты (пакуль) адмаўляюцца ад паставак зброі Украіне. Канцлер Нямеччыны Ангела Меркель і прэзідэнт Францыі Франсуа Аланд спрабуюць знайсці дыпламатычныя рашэнні. Можа быць, далей будуць Мінск-3, Мінск-4 і Мінск-5. Дэмаркацыйныя лініі зрушаныя, перамір’е прызнана. Мінск-2 памёр, але надзея на вырашэнне канфлікту яшчэ ёсць.

Уладзімір Пуцін заўсёды падтрымлівае канфлікты ў актыўным стане — як, напрыклад, у Паўднёвай Асеціі. Цалкам магчыма, што прэзідэнт Расіі хоча пакінуць Украіну ў нявызначанасці, у стане бясконцай вайны і пакутлівай надзеі на свет ад сустрэчы да сустрэчы. Але нецярпенне ў ЗША расце, — а значыць, і верагоднасць таго, што яны прымуць рашэнне аб пастаўках ўзбраення Украіне. Прэзідэнт ЗША Барак Абама спадзяецца на дыпламатычнае рашэнне, але ўжо не так рашуча, як некалькі тыдняў таму. Яго намеснік Джо Байдэн заявіў у аўторак, што Расія заплаціць «вельмі высокую цану», калі будзе і далей ігнараваць Мінскае пагадненне.

У той жа час расце ціск на палітыкаў, якія, як Абама ці Меркель, выступаюць толькі за дыпламатычнае рашэнне. Сенатары-рэспубліканцы Джон Макейн і Ліндсі Грэм у аўторак абвінавацілі канцлера ў «недаравальнай мяккасці» ў дачыненні да Расіі. У паведамленні гаворыцца: «Канцлер Германіі і прэзідэнт Францыі пры падтрымцы прэзідэнта ЗША ўпершыню за сем дзесяцігоддзяў ўзаконілі падзел суверэннай дзяржавы ў Еўропе». Чым даўжэй тлее канфлікт ва Украіне, тым гучней будуць гучаць гэтыя галасы — ў ЗША і, магчыма, у Еўропе. Сцэнар, пры якім, нягледзячы на правал Мінска-2, можа быць спыненая спіраль эскалацыі, складана сабе ўявіць.

Сцэнар 3: Парашэнка ўводзіць ваеннае становішча

Перамір’е не ўдалося. У гэтым выпадку, прэзідэнт Парашэнка прыгразіў пашырыць зону баявых дзеянняў, — цяпер яна называецца «антытэрарыстычная аперацыя» — і ўвесці ваеннае становішча. Але што гэта азначае на самай справе?

Прарасійскія сепаратысты пераўзыходзяць ўкраінскую армію, гэта было добра відаць у бітве за Дэбальцава. На думку экспертаў, увядзенне ваеннага становішча нічога не зменіць. «Мабілізацыя ўжо дасягнула сваёй мяжы», кажа Маргарэт Кляйн з Фонду навукі і палітыкі.

Андрэас Умланд, эксперт па Усходняй Еўропе з Каталіцкага універсітэта Айхштетт-Інгальштадт, не верыць, што сіла ўкраінскай арміі значна павялічыцца пасля такога кроку. Пагрозу Парашэнка ён лічыць «унутрыпалітычнай мабілізацыяй».

У сувязі з гэтым узнікае пытанне, каму ж тады накіраваныя заявы прэзідэнта Парашэнкі аб увядзенні ваеннага становішча. Эксперт па Украіне Пятра Штыкаў з Універсітэта Людвіга-Максіміліяна ў Мюнхене кажа: «Я не думаю, што пагроза ваеннага становішча з’яўляецца сігналам для Расіі. Гэта сігнал свайму народу, з дапамогай якога Парашэнка хоча паказаць, што ён яшчэ здольны дзейнічаць. І гэта сігнал для ЕС: Нам трэба больш падтрымкі».

Але расійцам ўвядзенне ваеннага становішча можа нават сыграць на руку. «У расійскага боку, на іх думку, тады будуць падставы для выкарыстання спецыяльных сіл і паставак зброі», кажа Маргарэт Кляйн. Але ў вялікай ваеннай аперацыі Масква не зацікаўлена. Краіне тады давядзецца адпраўляць на вайну ваеннаабавязаных, што ў Расіі было б вельмі непапулярна — асабліва, калі гаворка ідзе пра «славянскі брацкі народ».

Няясна, ці вырашыцца Захад усё ж такі пастаўляць зброю Украіне, калі сітуацыя не зменіцца.