«Людзі, якія ўзнімаюць руку на ўласных паэтаў, яны…»

Сумная навіна пра смерць Яўгена Еўтушэнкі шмат каго прымусіла ўзгадаць, што ён першы ў Расіі заклікаў неадкладна вызваліць Уладзіміра Някляева ў 2010 годзе. Узгадаў гэта і Сяргей Шапран на сваёй страронцы ў фэйсбуку.

«Шестидесятник белорусский, только чуть-чуть припоздалый… Поэт в Беларуси — это тоже больше, чем поэт», — так напісаў Яўген Еўтушэнка ў прадмове да кнігі Uladzimir Niakliaeu «Окно», што выйшла ў 2010 годзе.

Калі ж Някляеў не пасля, а яшчэ падчас прэзідэнцкай кампаніі таго ж 2010 года апынуўся за кратамі, Еўтушэнка п е р ш ы м выступіў на старонках расійскага друку з публічным заклікам неадкладна вызваліць Някляева:

«С глубочайшим возмущением узнал о бандитском жестоком избиении крупнейшего белорусского поэта Владимира Некляева, одного из кандидатов в президенты.
Он ни на кого не нападал и никого не избивал, но тем не менее задержали и увезли в неизвестном направлении его, а не нападавших на него. Требую, чтобы его немедленно воссоединили с его семьёй, с его народом, а напавших арестовали и судили показательным открытым судом. Когда политика превращается в избиения и затыкания рта любым способом, она перестаёт быть политикой и становится уголовным преступлением. Тем драгоценней должна ощущаться жизнь каждого человека в Белоруссии, где во время войны мы потеряли каждого четвёртого из этого небольшого, но свободолюбивого народа.
Некляев всегда был поэтом-гражданином, патриотом и никогда — экстремистом. Но люди низкой политической культуры почему-то полемику лично с ними всегда считают антипатриотизмом. Ещё бы чуть-чуть, чей-то удар по голове был посильнее, и мы могли бы потерять его — страшно подумать...
Держись, Володя! У нас ещё большая жизнь впереди, и мы ещё многое сделаем в ней и многое напишем.
Твой брат Евгений Евтушенко».

У той жа дзень Еўтушэнка звярнуўся да беларускіх уладаў і праз расійскі 1-шы тэлеканал: «…Так страшна чуць цяпер, што амаль, ледзь-ледзь не забілі аднаго з найлепшых беларускіх паэтаў. Хочацца проста крычаць, каб пачулі мяне. Каб усе невінаватыя людзі, якія былі затрыманыя ў Менску, былі вызваленыя. І, вядома, Някляеў павінен быць злучаны са сваёй сям’ёй, са сваім народам, з літаратурай.

Людзі, якія ўзнімаюць руку на ўласных паэтаў, яны… узнімаюць руку на сумленне ўласнага народу, уласнай нацыі, на ўласную мову, на ўласную культуру. Нельга ўзнімаць руку на ўласных паэтаў, таму што яны выказваюць душу свайго народу…»

Уладзімір Някляеў выпадкова даведаўся пра тую публічную абарону старэйшага сябра — праз некалькі дзён ён напісаў з-за турэмных кратаў у лісце да жонкі Вольгі:

«Сёння я дзяжурны быў па камеры, нас тут пяцёра (на чацвёра нараў, адзін на збітых дошках, на шчыце на падлозе спіць), і мы па чарзе дзяжурым. Раз на дзень (пад вечар) дзяжурны смецце ў прыбіральню з камеры выносіць. Прыбіральня ў нашай камеры праз сцяну, там звычайна скрыні кардонныя для смецця ставяць, — і вось я высыпаю яго з нашай камернай сметніцы і бачу ў скрыні шматок газеты, літаральна шматок, не большы за далонь, і ён у лайне, разумееш, але я не лайно бачу, а тое, што на шматку газетным надрукаванае, некалькі сказаў без пачатку, тэкст, які канчаецца:

“Держись, Володя! Твой брат Евгений Евтушенко” — і я вачам сваім не веру, нагінаюся, каб прачытаць, што ж там яшчэ, а вартавы, які ў прыбіральню мяне прывёў, палкай па скрыні: “Давай пошё-ё-л!” — што тут прачытаеш?.. Але й таго, што прачытаў, тых некалькіх сказаў хапіла, каб горла перахапіла: гэта былі першыя словы з волі ды яшчэ адкуль: з другога канца свету — дзе тая Амерыка! І трэба ж было менавіта мне дзяжурыць, смецце выносіць (мог, дарэчы, і нехта іншы, але нікога не было бліжэй да дзвярэй камеры, калі вартавы адчыніў іх), і трэба ж было некаму ў прыбіральні менавіта той шматок газеты скарыстаць і ў скрыню кінуць — вось ужо насамрэч: “Когда б вы знали, из какого сора растут стихи, не ведая стыда”. Гэта я да таго, што верш напісаўся сам па сабе — адказ Еўтушэнку, толькі наўрад ці ён яго прачытае, бо наўрад ці ў прыбіральнях амерыканскіх універсітэтаў газетамі карыстаюцца… Гэта я ўжо нібыта жартую, бо зноў нешта салёнае ў горле, да сентыментальнай слязы мяне гэта давяло… Страсанула: ёсць яно, ёсць нашае цэхавае братэрства, непарушнае, святое — і яно не прападзе, не знікне! Ва ўсякім разе датуль, пакуль мы жывыя…

Не отдадим на поруг и на смех
Святое наше братство цеховое…
Мы, может быть, последние из тех,
Кто ещё помнит, что оно такое.

Ещё вдохнём мы терпкой густоты
Вина, стихов — и, как не раз бывало,
Я выпью за Есенина, а ты,
Со мной обнявшись, выпьешь за Купалу.

И будут в окна бабочки на свет
Лететь всю ночь, и лики с небосвода
Всю ночь смотреть… Привет тебе, привет,
Мой друг, мой брат!.. Привет тебе, свобода!..»

Будзе зямля Вам пухам, Яўген Аляксандравіч…